Słownik pojęć

Pojęcie ogólne, opisywane szeroko w encyklopediach, tytułach popularno-naukowych, jako dział ochrony przyrody zajmujący się ochroną wód, powietrza i gleby przed ich zanieczyszczeniem, np. ciekami przemysłowymi, środkami ochrony roślin itp. Jednocześnie spotyka się podejście podziału na odrębnie ochronę przyrody (odrębna regulacja) i ochronę środowiska, a nadto gospodarkę odpadami.

W rozumieniu sensu stricte zgodnie z art. 3 pkt 13 Ustawy dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz.U. 2013 poz. 1232) – dalej jako: POŚ - ochroną środowiska jest podjęcie lub zaniechanie działań umożliwiające zachowanie bądź przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta wyraża się w szczególności w racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju – przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom oraz przywracaniu do stanu właściwego elementów przyrodniczych.

Ustawodawca posłużył się w definicji ochrony środowiska wyrażeniami — „zachowanie" i „przywracanie". Wyznacza to podstawowe kierunki ochrony środowiska i główne cele omawianego prawa. Ochrona środowiska powinna zatem uwzględniać:

1) aspekt konserwacyjny,

2) aspekt restytucyjny,

3) aspekt prewencyjny.

Ochrona środowiska ma polegać m.in. na utrzymaniu równowagi przyrodniczej, co oznacza obowiązek podejmowania działań konserwacyjnych. Działania te mają na celu zachowywanie istniejącego stanu i ewentualne zapobieganie szkodliwym zjawiskom. Początkowo ta funkcja prawa ochrony środowiska odgrywała najistotniejszą rolę i wyczerpywała niemal w całości zakres regulacji.

Aspekt restytucyjny polega na przywróceniu środowiska do stanu poprzedniego bądź stanu właściwego lub zgodnego z prawem. Z aspektem restytucyjnym wiąże się kwestia tzw. kompensacji przyrodniczej, przez którą należy rozumieć „[.,.] zespół działań obejmujących w szczególności roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywacje gleby, zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku przez realizacje przedsięwzięcia i zachowanie walorów krajobrazowych" – jak w art. 3 pkt 8 POŚ.

Prewencja pełni obecnie najistotniejszą rolę w ochronie środowiska. Należy bowiem najpierw zapobiegać naruszeniom środowiska. Wyrazem tej funkcji są m.in. zasady prewencji i przezorności.

Druga część definicji ochrony środowiska wymienia konkretne zachowania składające się na ochronę środowiska, przy czym katalog owych zachowań ma charakter przykładowy. Ustawodawca posłużył się bowiem zwrotem „w szczególności". Równocześnie wskazuje priorytety ochrony środowiska. Wskazane zachowania mają charakter niedookreślony – „racjonalne kształtowanie", „przywracanie [...] do stanu właściwego". Celem definicji ochrony środowiska jest bowiem ukazanie ogólnych założeń ochrony środowiska.

Racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Zachowanie opisane w dyspozycji komentowanego przepisu dotyczy dwóch aspektów związanych z ochroną środowiska – racjonalnego kształtowania i gospodarowania jego zasobami. Nie każde kształtowanie środowiska jest pożądane – jest nim tylko takie, które jest racjonalne. Kształtowanie środowiska musi być zgodne z zasadą zrównoważonego rozwoju, która została zawarta w art. 3 pkt 50 POŚ i stanowi, iż zrównoważonym rozwojem jest rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.

Przez zanieczyszczenie rozumieć należy emisję, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska.

Wyżej zostało wskazane, iż ochrona środowiska polega na restytucji, czyli przywracaniu do stanu właściwego. Wskazać jednak należy, że ustawodawca używa trzech pojęć — przywracanie do stanu poprzedniego, przywracanie do stanu właściwego, przywracanie do stanu zgodnego z prawem.

Przywracanie do stanu poprzedniego obejmuje restytucję do takiego stanu środowiska, jaki występował bezpośrednio przed naruszeniem środowiska, przy czym nie ma znaczenia, czy był to stan właściwy i zgodny z prawem.

Przywracanie do stanu właściwego oznacza z kolei takie zachowanie, które prowadzi do osiągnięcia restytucji najwłaściwszej, a więc wcale niekoniecznie do stanu takiego, jaki występował bezpośrednio przed naruszeniem środowiska, ale raczej do takiego, jaki jest zgodny z prawem.

Przywracanie do stanu zgodnego z prawem to taka restytucja, której warunki wyznaczają normy prawa. Nie jest jednak jasne, czy przywrócenie do stanu zgodnego z prawem dotyczy stanu prawnego obowiązującego w dniu naruszenia, czy w dniu dokonywania restytucji. Biorąc jednak pod uwagę koncepcję racjonalnego ustawodawcy, który — wprowadzając zmiany — zawsze powinien działać racjonalnie, przyjąć należy, że chodzi tu o stan prawny z chwili dokonywania restytucji.

Niemniej jednak, szczegółowe unormowania z zakresu ochrony środowiska są zawarte m.in. w następujących aktach prawnych: Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (t.j.: Dz.U. 2013 poz. 627), Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (t.j: Dz.U. 2015 poz. 469), Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz.U. 2013 poz. 21), Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 r. (t.j.: Dz.U. 2013 poz. 1399), Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym z dnia 29 lipca 2005 r. (t.j.: Dz.U. 2013 poz. 1155) itd.

Reasumując, definicja wskazana na wstępie powinna być zestawiona przede wszystkim z konkretnym stanem faktycznym i każdorazowo należy przy jej posługiwaniu się zważać na kontekst w jakim zostanie zastosowana.

Podstawa prawna:

1. Ustawa dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz.U. 2013 poz. 1232)v

Pojęcie „odnawialne źródło energii” zostało zdefiniowanie normatywnie. Otóż, Ustawa z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U.2015.478), dalej: Ustawa o OZE stanowi, iż OZE, to odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów (art. 2 ustawy o OZE). Odnawialne źródła energii (OZE) to ogólnie rzecz ujmując, nośniki energii, których wykorzystanie nie powoduje nieodwracalnych ubytków, deficytów tego źródła w środowisku. Ich zasoby stale się uzupełniają i nie wyczerpują, przy czym proces uzupełnienia może zachodzić samoistnie, naturalnie, a więc dla „odnowienia zasobu” nie jest zasadniczo konieczna ingerencja człowieka (np. wiatr). Źródłem energii odnawialnej jest m.in. promieniowanie słoneczne, wiatr, ciepło z wnętrza Ziemi, woda, biomasa, biogaz, biopaliwa. Ze wskazanych źródeł można pozyskiwać odpowiednio: energię elektryczną, ciepło, chłód oraz biokomponenty. Wykorzystywanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w mniejszym stopniu negatywnie wpływa na środowisko naturalne niż wykorzystywanie do pozyskania energii paliw kopalnych. Przede wszystkim wykorzystywanie OZE ogranicza emisję gazów cieplarnianych, a także innych substancji szkodliwych.

Jednym z celów strategicznych polityki energetycznej Polski jest zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii. Celem realizacji zwiększenia udziału energii z OZE są narzędzia wsparcia w szczególności niewielkich wytwórców energii z OZE. Dlatego w ustawie o OZE wprowadzono nowe mechanizmy wsparcia polegające na zastosowaniu systemu aukcyjnego (od 1 stycznia 2016 r.), którego istotą jest możliwość sprzedaży określonej ilości energii elektrycznej lub biogazu rolniczego przez okres 15 lat od dnia wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej lub biogazu rolniczego w instalacji OZE, za które przysługiwało wsparcie z mechanizmu aukcyjnego, po stałej cenie. Z punktu widzenia wytwórcy energii, jeżeli dana instalacja będzie kwalifikowała się do wsparcia, to przedsiębiorstwa energetyczne, zajmujące się sprzedażą energii elektrycznej odbiorcom końcowym będą miały obowiązek zakupu energii oferowanej przez wytwórców. Ponadto, instalacje OZE mogą zostać objęte bezpośrednie wsparciem finansowym z Unii Europejskiej, ale także ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Przedsiębiorcy podejmujący realizację przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii na terenie Rzeczypospolitej Polskiej mogą powinni zatem monitorować na bieżąco programy ogłaszane przez Ministerstwo Gospodarki i NFOŚiGW.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. 2015 poz. 478).

Instytucja odnowienia, nazywana również nowacją (łac. novatio), należy do grupy zdarzeń prawnych powodujących wygaśnięcie zobowiązania. Ustawodawca kształtuje odnowienie jako czynność prawną o charakterze dwustronnym (umowę).

Pojęcie odnowienie przewidziane jest w art. 506 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tj.: Dz. U. 2017 poz. 459) – dalej jako: KC – który stanowi, iż jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie).

Oznacza to, że odnowienie może polegać również na zobowiązaniu dłużnika do alternatywnego (przemiennego) świadczenia, innego niż było przewidziane w dotychczasowej umowie^[1]. Popularnie mówi się o zamiennym czy zastępczym świadczeniu.

W związku z powyższym, warunkiem umorzenia (wygaśnięcia) dotychczasowego zobowiązania dłużnika jest zaciągnięcie przez niego nowego zobowiązania[2]. Inaczej mówiąc, wolą stron umowy odnowienia jest umorzenie dotychczasowego zobowiązania i zastąpienie go nowym zobowiązaniem lub opartym na innej podstawie prawnej^[3].

Co istotne, takiego zamiaru stron zawarcia umowy „ o odnowienia” nie można domniemywać, musi on być wyraźnie uzewnętrzniony. Możliwe jest jednak, aby zamiar nowacji był wyrażony w sposób dorozumiany, byleby był wyraźny, wskazując na wolę nowego i odmiennego sposobu spełnienia świadczenia, dogodnego dla obu kontrahentów. Należy dodać, że w razie wątpliwości przy ocenie, czy zawarta przez strony umowa miała charakter nowacji, sądy obowiązane są kierować się dyrektywą wyrażoną w art. 506 § 2 KC, według której zmiana treści zobowiązania nie stanowi odnowienia, ale też dyrektywy art. 65 § 2 KC, a więc, iż zgodny zamiar i wola stron jest pierwszoplanowa a nie literalna treść umowy.

Podstawa prawna:

1. art. 65 § 2, art. 506 § 1 i 2 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tj.Dz. U. 2017 poz. 459).

--

[1] Wyrok SN z dnia 6 stycznia 2000 r., I CKN 315/98, z glosą M. Pyziak-Szafnickiej, OSP 2000, z. 10, poz. 145;

^[2] A. Olejniczak, Z. Radwański, Zobowiązania, 2008, s. 34;

^[3] Wyrok SN z dnia 30 listopada 2006 r., I CSK 256/06, LEX nr 359463.

Na wstępie, każdy przedsiębiorca jak i osoba wykonująca działalność zawodową na własny rachunek powinien pamiętać, iż permanentne zmiany w ostatnich latach zagadnień związanych z szeroko rozumianymi odpadami, a więc w tym także tymi pospolitymi „śmieciami” w gospodarce komunalnej, zajmuje się wiele organów i instytucji, jak i dotyczy wiele regulacji w tym unijnych. Z jednej strony prowadzący gospodarstwo domowe posiadający umowę umową na zagospodarowanie, wywóz odpadów komunalnych może w ogóle nie interesować się szerzej regulacjami dotyczącymi odpadów w zakresie obowiązków związanych z ustalaniem ich ilości, zgłoszeniami, sprawozdawczością i obliczaniem opłat. Jednakże już każdy przedsiębiorca trudniący się pracą zawodową, w której wytwarza się odpady szczególne lub w większej ilości, powinien posiadać wiedzę, co do zarówno ich klasyfikowania jak i wynikających z tego obowiązków.

Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21), przez odpady rozumieć należy każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany. Posiadaczem odpadów jest zaś wytwórca odpadów lub osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadającą osobowości prawnej będące w posiadaniu odpadów, przy czym domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości. Przez gospodarkę odpadami rozumieć należy zaś wytwarzanie odpadów i gospodarowanie nimi.

Rozróżnić należy odpady komunalne przez które rozumie się odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych; zmieszane odpady komunalne pozostają zmieszanymi odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane czynności przetwarzania odpadów, która nie zmieniła w sposób znaczący ich właściwości. Inne rodzaje odpadów to m. in. odpady medyczne, odpady ulegające biodegradacji, odpady niebezpieczne. Odpady klasyfikuje się przez ich zaliczenie do odpowiedniej grupy, podgrupy i rodzaju odpadów (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów).

Poza standardowymi odpadami komunalnymi, wytwórca odpadów jest obowiązany do gospodarowania wytworzonymi przez siebie odpadami, które przetwarzane są w jego instalacjach lub urządzeniach. Może on jednakże zlecić wykonanie tego obowiązku podmiotom wpisanym do właściwego rejestru mającym stosowne zezwolenia. Podstawowym obowiązkiem każdego posiadacza odpadów (także wytwórcy) jest bieżące prowadzenie ich ilościowej i jakościowej ewidencji. Dodatkowym obowiązkiem każdego wytwórcy odpadów jest złożenie do 15 marca każdego roku, marszałkowi województwa zbiorczego zestawienia o wytworzonych odpadach za poprzedni rok kalendarzowy.

Należy wskazać, iż odpady mogą w sposób naturalny lub przez formę gospodarowania nimi przekształcić się przykładowo w pyły, gazy, ścieki. Regulacje w tym zakresie zawarte są w odrębnych przepisach. Przedsiębiorcy powinni mieć także na uwadze regulacje zawarte w Ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tj. Dz. U. 2013 poz. 1399). Na jej podstawie, każda z gmin obowiązana jest uchwalić regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Przedsiębiorca powinien więc sprawdzić na jakich zasadach odbywa się gospodarowanie odpadami komunalnymi wytwarzanymi przez firmy mające swoje siedziby (nieruchomości) na terenie poszczególnych gmin.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21).
2. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tj. Dz. U. 2013 poz. 1399)

Odpowiedzialność deliktowa (łac. ex delicto – z czynu niedozwolonego) – jest to odpowiedzialność cywilnoprawna wynikająca z czynu niedozwolonego (deliktu), dla której podstawę stanowią wprost przepisy art. 415-449 kodeksu cywilnego, a nie umowa.

Warunkiem powstania odpowiedzialności deliktowej jest łączne spełnienie trzech przesłanek, wynikających z art. 415 k.c.:

1. powstanie szkody (rozumianej jako jakikolwiek uszczerbek w dobrach i interesach prawnie chronionych, który nastąpił wbrew woli poszkodowanego, mająca charakter majątkowy – np. zniszczenie rzeczy pokrzywdzonego lub niemajątkowy – np. naruszenie dobrego imienia pokrzywdzonego),
2. zaistnienie zawinionego zdarzenia wywołującego szkodę (każde działanie lub zaniechanie, z którym ustawa łączy obowiązek naprawienia szkody – tj. czyn bezprawny)
3. istnienie związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a zdarzeniem (szkoda musi wynikać z bezprawnego zachowania się sprawcy).

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 415 k.c., przesłanką odpowiedzialności deliktowej jest wina, która może przejawiać się w dwóch postaciach: winy umyślnej i nieumyślnej. Niekiedy jednak prawo przewiduje odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, a więc bez wykazywania winy, bo ta jest domniemana (tak jest m.in. gdy na własny rachunek prowadzi się przedsiębiorstwo lub zakład, wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody). Przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Pozostałe przepisy uszczegóławiają tę zasadę albo ustanawiają od niej wyjątki. Odpowiedzialność deliktową regulują również ogólne przepisy prawa zobowiązań, zawarte w art. 353-404 Kodeksu cywilnego.

Dla powstania odpowiedzialności deliktowej nie ma znaczenia czy strony związane są jakimś stosunkiem prawnym, czy też nie. Dla powstania odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych nie istotne jest to, czy stronami stosunku zobowiązaniowego są osoby fizyczne, osoby prawne czy też podmioty nie posiadające osobowości prawnej.

Zgodnie z art. 422 za szkodę odpowiedzialny jest ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, ale także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił, był jej pomocny lub świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody.

Skutkiem powstania szkody na skutek czynu niedozwolonego jest powstanie roszczeń po stronie poszkodowanego. Może on żądać:

1. przywrócenia stanu poprzedniego,
2. odszkodowania (dotyczy szkody majątkowej),
3. zadośćuczynienia (dotyczy szkody niemajątkowej).

Zakres odpowiedzialności deliktowej nie może zostać zmieniony lub ograniczony w drodze umowy.

Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzi i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednocześnie termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tj. Dz.U. 2014, poz. 121).

Odpowiedzialność kontraktowa jest to odpowiedzialność dłużnika, jaka powstaje na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, regulowana w art. 471 k.c. i n. Przyjęta w języku prawniczym nazwa „odpowiedzialność kontraktowa” jest nieco myląca, gdyż jej źródłem może być naruszenie zobowiązań wynikających z różnych, nie tylko umownych źródeł. Zatem, źródłem omawianej odpowiedzialności nie musi być umowa (kontrakt), ale może ona wynikać również z bezpodstawnego wzbogacenia, z ustawy, z orzeczenia sądu, z aktu administracyjnego, z jednostronnej czynności prawnej oraz z innych zdarzeń. Skoro odpowiedzialność kontraktowa powstaje na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, to między stronami musi istnieć jakieś wcześniejsze zobowiązanie, które nie zostaje w ogóle, w pełni lub poprawnie wykonane. Innymi słowy, odpowiedzialność kontraktowa ogranicza się tylko do przypadków, gdy istnieje wcześniejsza, wynikająca z jakiegokolwiek tytułu więź obligacyjna między wierzycielem a dłużnikiem.

Odpowiedzialność kontraktowa dłużnika będzie miała miejsce jeżeli zaistnieją konieczne przesłanki tej odpowiedzialności tj.:

• zobowiązanie nie zostanie przez dłużnika wykonane lub zostanie wykonane, ale nienależycie (nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wtedy, gdy zachowanie dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, jednak osiągnięty przez niego wynik nie spełnia wymogów świadczenia, do którego dłużnik był zobowiązany)^[1];
• naruszenie zobowiązania będzie następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (wina), przy czym dłużnik ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe z winy umyślnej, jak i winy nieumyślnej (niedbalstwo);
• wierzyciel poniósł lub ponosi szkodę – a jest nią uszczerbek majątkowy, który wystąpił lub, który może oznaczać nieosiągnięcie przychodu czyli utracenie korzyści, wówczas ustalenie szkody pod taką postacią będzie miało charakter kalkulacji utraconego dochodu, polegać będzie bowiem na przyjęciu, że zysk zostałby osiągnięty, gdyby nie zachowanie dłużnika. Jednakże utrata zysku musi być udowodniona, chodzi w tym przypadku nie tyle o wykazanie pewności jego wystąpienia, ale duże prawdopodobieństwo, że praktycznie w świetle doświadczenia życiowego można przyjąć, że utrata konkretnej wartości zysku rzeczywiście miała miejsce;
• między naruszeniem przez dłużnika więzi zobowiązaniowej oraz szkodą wierzyciela zachodzi związek przyczynowo – skutkowy, a więc powstała szkoda jest normalnym następstwem zawinionego zachowania dłużnika.

Jeżeli wierzyciel będzie chciał dochodzić swoich roszczeń z tytułu odpowiedzialności kontraktowej przed sądem, to będzie musiał najpierw udowodnić istnienie skutecznego zobowiązania o określonej treści.

Dłużnik może uwolnić się od odpowiedzialności jeżeli wykaże, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności.

Należy jeszcze wskazać, czego może domagać się wierzyciel powołując się na odpowiedzialność kontraktową dłużnika. Zatem w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wierzyciel ma dwa podstawowe uprawnienia, może żądać:

• wykonania świadczenia w naturze, a więc roszczenie o zrealizowanie świadczenia -przysługuje wierzycielowi dopóki strony łączy więź zobowiązaniowa, świadczenie zaś jest możliwe do spełnienia,
• naprawienia szkody, które może nastąpić poprzez przywrócenie stanu poprzedniego bądź poprzez zapłatę odszkodowania, w przypadku niewykonania zobowiązania obowiązek naprawienia szkody zastępuje świadczenie pierwotne, natomiast przy nienależytym wykonaniu obowiązek naprawienia szkody uzupełnia obowiązek spełnienia świadczenia.

Wierzycielowi mogą także przysługiwać z mocy określonych przepisów także inne uprawnienia np. odstąpienia od umowy (art. 491) żądanie usunięcia wad (art. 561 k.c.), powstrzymanie się od spełnienia własnego świadczenia (art.490 k.c.).

Zaistnienie przesłanek odpowiedzialności kontraktowej na ogólnych zasadach z art. 471 i n . nie wyłącza istnienia odpowiedzialności na innych podstawach, a wierzyciel zasadniczo może dokonać wyboru tytułu odpowiedzialności. Na przykład w razie wadliwego wykonania robót budowlanych inwestorowi przysługuje wybór co do sposobu uzyskania rekompensaty od wykonawcy. Może on realizować uprawnienie wynikające z rękojmi za wady fizyczne budynku (art. 636 lub 637 k.c. w zw. z art. 656 k.c.) lub dochodzić roszczenia odszkodowawczego w oparciu o przepisy regulujące odpowiedzialność kontraktową (art. 471 k.c.)^[2]. Wybierając reżim odpowiedzialności z rękojmi za wady wierzyciel musi wykazać istnienie wad. Natomiast, jeśli wybrał reżim odpowiedzialności kontraktowej musi udowodnić istnienie omówionych wyżej przesłanek tej odpowiedzialności.

Podstawa prawna:

1. Art. 471 – 496 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny (tj. Dz. U. 2014 poz. 121)

--

^[1] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. akt I ACa 1250/13

^[2] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2014 r., sygn. akt V ACa 868/13.

Skarb Państwa jest osobą prawną (art. 33 Kodeksu cywilnego). Jako osoba prawna, Skarb Państwa jest podmiotem który w miejsce Państwa w stanach cywilnoprawnych występuje w przypadku bycia pozwanym i pozywania z tytułu odszkodowań jak i rozporządzania mieniem Państwa i rozliczeniach finansowych z Państwem. Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych (art. 34 Kodeksu cywilnego). Wobec tego, iż właśnie do występowania w obrocie w stosunkach cywilnopranych, w tym wszelkich odszkodowawczych zastąpiono Państwo osobą prawną Skarbu Państwa, to tak jak i inne osoby i stosunki w zakresie cywilnoprawnym reguluje Kodeks cywilny.

Dlatego zasady odpowiedzialności Skarbu Państwa regulują przepisy Kodeksu cywilnego, które stanowią konkretne, tzw. tytuły prawne, które należy powołać jako podstawy orzekania przez sąd występując z roszczeniami.

Art. 417 – szkoda przez naruszenie zasady legalizmu

§ 1. Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

§ 2. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.

Podstawową zasadą odpowiedzialności Skarbu Państwa jest zasada niezgodności z prawem. Odpowiedzialność ta nie jest oparta na zasadzie winy, lecz ryzyka.

Art. 417[1] – szkoda przez wadę legislacyjną

§ 1. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

§ 2. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

§ 3. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

§ 4. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.

Należy zwrócić uwagę, że ustawodawca nie przewidział odrębnej procedury stwierdzania niewydania aktu normatywnego.

Art. 417[2] – szkoda na osobie krzywda

Jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej została wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego jej naprawienia oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego względy słuszności.

Odszkodowanie lub zadośćuczynienie na podstawie przepisu art. 417[2] może być przyznane jedynie za działanie, którego skutkiem była szkoda na osobie, a zatem wyłącznie osobom fizycznym. Celem ustanowienia odpowiedzialności za wykonywanie władzy publicznej na zasadzie słuszności jest łagodzenie szczególnie dotkliwych następstw wyrządzenia szkód, których naprawienie na podstawie innych przepisów nie jest możliwe.

Art. 421 Przepisów art. 417, art. 417[1] i art. 417[2] nie stosuje się, jeżeli odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej jest uregulowana w przepisach szczególnych.

Każdorazowo gdy dana osoba, przedsiębiorca, rozpoznaje a następnie podnosi zarzuty i roszczenia odszkodowawcze w stosunku do jakiegoś organu władzy publicznej bądź też w stosunku do państwa, ale nie potrafi wskazać konkretnego organu który swoimi działaniem bądź zaniechaniem wyrządził szkodę w majątku bądź na osobie, to powinna adresować sprecyzowane roszczenia do Skarbu Państwa reprezentowanego przez organ którego działanie bądź zaniechanie wyrządziło szkodę bądź też do organu właściwego zgodnie z właściwością i kompetencjami przypisanymi na podstawie przepisów. Zarówno wykonywanie władzy publicznej niezgodnie z prawem jak i przy stanowieniu prawa należy rozumieć szeroko, czyli jako postępowania, jak i wydane w rozstrzygnięcia (decyzje, postanowienia, itp.) jak również i czynności materialno-techniczne związane z dokonywaniem określonych wpisów, wydawaniem zaświadczeń, czy też przyjmowaniem albo odmową przyjęcia wniosków, deklaracji jak i dokonywania wpisów do rejestrów.

Odstąpienie od umowy (zobowiązania) może nastąpić na podstawie zapisu umowy lub może wynikać z przepisu ustawy. Przy zawarciu każdej umowy strony mogą wprowadzić zastrzeżenie, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie prawo odstąpienia od umowy. W razie wykonania prawa odstąpienia umowę uważa się ją za nie zawartą, a to co strony już świadczyły ulega zwrotowi w stanie nie zmienionym. Można również zastrzec, że jednej lub obu stronom wolno będzie od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy pieniężnej, tzw. odstępnego. Oświadczenie o odstąpieniu będzie wtedy skuteczny tylko wraz z jednoczesną zapłatą odstępnego.
Jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym, strona uprawniona może w razie zwłoki drugiej strony odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowiązania przez jedną ze stron po terminie nie miałoby dla drugiej strony znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce. Art. 492.
Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy; może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Art. 494. Odstąpienie bez takiego zapisu jest możliwe na zasadzie art. 491 lub 493 § 1 i 2.

Ofertę stanowi oświadczenie strony woli zawarcia umowy, które określa istotne postanowienia umowy, natomiast strona do której kierowana jest oferta może ją przyjąć lub rozpocząć rokowania Art. 66 k.c. Występującego z propozycją zawarcia umowy nazywamy oferentem, strona do której kierowana jest oferta nazywamy oblatem. Oferent jest związany swoimoświadczeniem woli, do upływu terminy, który wyznaczył oblatowi. Oferta złożona bezpośrednio drugiej stronie, za pośrednictwem telefonu lub innego środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość, przestaje wiązać, jeżeli nie zostanie przyjęta niezwłoczniePoza tymi sposobami oferta przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź bez uzasadnionego opóźnienia. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty nadeszło z opóźnieniem, lecz z jego treści lub z okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że składający ofertę zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, iż wskutek opóźnienia odpowiedzi poczytuje umowę za niezawartą.. Milczenie adresata może być poczytane za przyjęcie oferty tylko wtedy, gdy strony pozostają ze sobą w stałych stosunkach handlowych i taki sposób komunikowania woli oblata został przez nie uzgodniony.
Kodeks cywilny Art. 661. § 1, 67

Dynamiczny proces, przez który aspiracje i działania członków danej jednostki organizacyjnej skupiają się wokół tego samego obiektu i tworzą w ten sposób szkielet tożsamości organizacji. Istnieją trzy rodzaje obiektów ogniskowania: dziedzina działalności, sposób zachowania się, przywódcy.

Ogólne warunki umowy to forma wzorców umów, są zbiorem postanowień umownych wyrażonych klauzulami abstrakcyjnymi, to znaczy mającymi zastosowanie do różnych transakcji sprzedaży, różnych produktów czyli mających zastosowanie dla umów, które przedsiębiorca włącza do danej umowy lub uzgadnia się między stronami włączenie wprost lub też strony powołują się na nie w zawartej umowie.

Ogólne warunki umów, wzory umów, regulaminy itp. wiążą drugą stronę (przedsiębiorców) jeżeli zostały jej doręczone przy zawarciu umowy, a w przypadku, gdy posługiwanie się takim wzorcem w stosunkach danego rodzaju jest zwyczajowo przyjęte, również wtedy, gdy druga strona z łatwością mogła zapoznać się z ich treścią (np. ogólne warunki umowy przewozu miejskich zakładów komunikacyjnych) – patrz art. 384 § 2 KC, który stanowi, iż nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.

Jednak umowa zawierana z konsumentem musi spełniać wymogi przewidziane w art. 3851 § 1 KC, który stanowi, iż postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W przypadku, gdy więcej niż jedna strona danej umowy posługuje się ogólnymi warunkami umów większość systemów prawnych stoi na stanowisku, że wiążące dla stron są warunki zgodne, a w kwestiach, w których są one sprzeczne stosuje się właściwe prawo materialne.

Zasada ta znajduje wyraz w art. 3854 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tj.: Dz. U. 2017 poz. 459) – dalej jako: KC – który stanowi, że: "Umowa między przedsiębiorcami stosującymi różne wzorce umów nie obejmuje tych postanowień wzorców, które są ze sobą sprzeczne".

W przypadku, gdy ogólne warunki umów sprzeczne są z umową stron, obowiązuje umowa zawarta między stronami. W przypadku obrotu konsumenckiego postanowienia niejednoznaczne tłumaczone są zawsze na korzyść konsumenta, tzn. osoby fizycznej dokonującej "...czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową" – o czym stanowi art. 221 KC.

Podstawa prawna:

1. Art. 221, art. 3854 § 1, art. 384 § 2, art. 3851 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tj.: Dz. U. 2017 poz. 459)

Ograniczone prawa rzeczowe to jeden z trzech rodzajów podmiotowych praw rzeczowych, obok prawa własności i prawa użytkowania wieczystego. Te pierwsze zawsze obciążają rzeczy objęte tymi drugimi.

Katalog

Zgodnie z art. 244 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.), ograniczonymi prawami rzeczowymi są:

1. użytkowanie,
2. służebność,
3. zastaw,
4. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz
5. hipoteka.

Użytkowanie, służebność oraz zastaw regulują przepisy art. 244 do 335 Kc, a spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipotekę regulują odpowiednio w szczególności ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r. poz. 1222 ze zm) oraz z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r. poz. 1007)[1].

Jakkolwiek ograniczone prawa rzeczowe mogą być ustanawiane tylko ustawą, to analizując przepisy je regulujące należy pamiętać o szczególnym znaczeniu orzecznictwa zawierającym wykładnię tych przepisów, która uzupełnia ich treść. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 27 października 2004 r., sygn. akt: IV CK 271/04, prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym jest ograniczonym prawem rzeczowym (art. 244 KC w zw. z art. 1 ust. 2 pkt 1[1] ustawy z dnia 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych - t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.).

Przed wprowadzeniem przepisów o służebności przesyłu (art. 305[1] – 305[4] Kc), Sąd Najwyższy dopuścił istnienie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu (uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 17 stycznia 2003 r., sygn. akt: III CZP 79/02 oraz uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 7 października 2008 r., sygn. akt: III CZP 89/08, zgodnie z którą przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 305^[1] - 305[4] KC) dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa).

Charakter

Uprawnienia przysługujące w ramach ograniczonego prawa rzeczowego zawsze stanowią natomiast pewien wycinek treści prawa własności; nigdy nie odpowiadają jej w całości. Treść ograniczonych praw rzeczowych jest określana w sposób ścisły i pozytywny, czyli co może czynić uprawniony z takiego prawa – podmiot tego prawa. Podmiotowi ograniczonego prawa rzeczowego przysługują tylko te uprawnienia, które wyraźnie zostały określone w ustawie (kodeksie). Cecha ta przesądziła o użyciu w odniesieniu do tej grupy praw podmiotowych określenia "ograniczone".^[2]

Ograniczone prawa rzeczowe posiadają trzy cechy właściwe dla wszystkich praw rzeczowych:

1. są prawami majątkowymi
2. o charakterze bezwzględnym to jest skutecznym wobec wszystkich innych podmiotów (uczestników obrotu cywilnoprawnego, którzy są zobowiązani „uszanować” uprawnienie podmiotu któremu przysługuje ograniczone prawo rzeczowe, co jest ważne uprawnienia te przysługują również względem właściciela rzeczy) i
3. mającymi za przedmiot rzecz (zgodnie z art. 45 Kc, rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne; hipoteka i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mogą obciążać tylko nieruchomości – art. 46 Kc, a zastaw tylko rzeczy ruchome; tylko w przypadkach określonych w przepisach ustaw (kodeksów) ograniczone prawa rzeczowe mogą obciążać również prawa^[3]).

Zgodnie z art. 245 Kc, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.

Co do zasady ograniczone podmiotowo prawa rzeczowe takie jak użytkowanie, służebność, hipoteka są niezbywalne (co do zasady nie można przenieść hipoteki „oderwawszy” ją od wierzytelności którą ona zabezpiecza), ale już spółdzielcze prawo do lokalu tak.

Cechą charakterystyczną ograniczonych praw rzeczowych jest „podążanie za rzeczą”, czyli to, że zbycie rzeczy obciążonej takimi prawami co do zasady nie powoduje unicestwienia, wygaśnięcia prawa; to przepisy prawa ustanawiają wyjątki od tej zasady (zgodnie z art. 170 Kc, w razie przeniesienia własności rzeczy ruchomej, która jest obciążona prawem osoby trzeciej, prawo to wygasa z chwilą wydania rzeczy nabywcy, chyba że ten działa w złej wierze. Tego ograniczenia nie stosuje się do rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury.)

Ograniczone prawa rzeczowe mogą mieć charakter samoistny np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – które to prawo służy do zapewnienia możliwości korzystania z lokalu, jak i akcesoryjny (pomocniczy), tak jak zastaw czy hipoteka, który służą do zabezpieczenia wierzytelności.

--

^[1] Hipotekę regulują również m.in. przepisy zawarte w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) dotyczące hipoteki przymusowej oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz. 2046 ze zm.) dotyczące hipoteki ustawowej. Należy również pamiętać o odmianie zastawu jakim jest zastaw rejestrowy uregulowany w ustawie z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r. poz. 1278)

^[2] E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2016, Legalis, komentarz do Tytułu III Prawa rzeczowe ograniczone.

^[3] Np. zgodnie z przepisem art. 265 § 1 Kc użytkowanie może obciążać również prawa; zgodnie z art. 327 Kc, przedmiotem zastawu mogą być także prawa, jeżeli są zbywalne. Zgodnie z art. 65 ust. 2 pkt. 3) ustawy o księgach wieczystych i hipotece przedmiotem hipoteki może być także wierzytelność zabezpieczona hipoteką (subinabulat).

Definicja opakowania znajduje się w ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Opakowaniem jest wyrób, w tym wyrób bezzwrotny, wykonany z jakiegokolwiek materiału, przeznaczony do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji przeznaczonych do (dla sprzedaży dowolnych towarów) produktów, od surowców kierowanych do dalszego przetwarzania lub zużycia przemysłowego, do towarów przetworzonych, przeznaczonych do sprzedaży detalicznej konsumentom.

Wyróżnia się następujące kategorie opakowań:

a) opakowania jednostkowe - służące do przekazywania produktu użytkownikowi w miejscu zakupu;

b) opakowania zbiorcze - zawierające wielokrotność opakowań jednostkowych produktów, niezależnie od tego, czy są one przekazywane użytkownikowi, czy też służą zaopatrywaniu punktów sprzedaży i które można zdjąć z produktu bez naruszania cech produktu;

c) opakowania transportowe - służące do transportu produktów w opakowaniach jednostkowych lub zbiorczych w celu zapobiegania uszkodzeniom produktów, z wyłączeniem kontenerów do transportu drogowego, kolejowego, wodnego lub lotniczego.

Ponadto opakowania dzieli się na wielokrotnego używania, jednorazowe, czy zwrotne, a od strony zagospodarowania odpadów na np. biodegradowalne czy niebezpieczne. Przedsiębiorca decydując się na stosowanie określonych opakowań powinien mieć na uwadze:

• do jakiego produktu,
• dla jakiego celu,
• na jaki czas,
• dla jakich warunków przewodu, składowania,
• dla kogo,
• na jaki rynek

chce zastosować opakowanie oraz czy będzie:

• zwrotne,
• jednorazowe
• podlegać szczególnej utylizacji,
• odpłatne
• spełniać rolę marketingową
• zawierać informacje o produkcie oraz warunkach transportu i składowania.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. 2013 poz. 888).

Zagadnienia związane z opłatami administracyjnymi ich pobieranie czy orzekanie o ich wysokości mają wymiar niezwykle praktyczny, zarówno dla przedsiębiorców jak i pozostałych osób fizycznych. Formalna czynność jaką jest nałożenie przez organ, a następnie uiszczenie przez stronę postępowania opłat decyduje między innymi o podjęciu i prowadzeniu czynności postępowania administracyjnego.

Należy wskazać, że organy administracji publicznej nie mają wpływu na wysokość pobieranych opłat – najczęściej ustalane są one z góry, np.: na podstawie ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (t.j.: Dz. U. 2016 poz. 1827), jak również w oparciu o rozporządzenie Ministra Finansów z 28 września 2007 roku w sprawie zapłaty opłaty skarbowej (Dz.U. Nr 187, poz. 1330).

Z kolei koszta postępowania administracyjnego ustalane są bezpośrednio przez organ na podstawie poczynionych wydatków związanych z prowadzeniem postępowania o czym stanowi np.: art. 263 § 2 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz. U. 2017 poz. 1257).

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (t.j.: Dz. U. 2016 poz. 1827);
2. Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 września 2007 roku w sprawie zapłaty opłaty skarbowej (Dz.U. Nr 187, poz. 1330);
3. art. 263 § 2 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz. U. 2017 poz. 1257).

Stan prawny aktualny na dzień 19 grudnia 2017 r.

Przedsiębiorcy w różnym stopniu, w zależności od rodzaju prowadzonej działalności, korzystają z zasobów środowiska, co wiąże się z wprowadzaniem czasowych bądź trwałych zmian w środowisku np. konieczność usunięcia drzew, pobraniem wody do zakładu produkcyjnego. Celem „zrekompensowania” zużycia zasobów naturalnych lub zmiany środowiska, podmiot korzystający ze środowiska jest obowiązany do naliczania i uiszczania opłat, które obejmują opłaty za:

a. wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza;
b. wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi;
c. pobór wód podziemnych i powierzchniowych;
d. składowanie odpadów.
Powyżej wskazane rodzaje opłat, obowiązek ich ponoszenia i zasady ich naliczania zostały określone w art. 273 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2013.1232 z późn. zm.), dalej: p.o.ś. Przepisy p.o.ś. wprowadzają generalną zasadę ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska, którą należy rozumieć jako ekwiwalent za rzeczywiście dokonane emisje/pobór^[1]. Ustawodawca w treści art. 273 ust. 1 pkt 1 ustawy nie pozostawił co do tego żadnych wątpliwości posługując się zwrotem: "opłata jest ponoszona".

Upraszczając można stwierdzić, że wysokość opłaty jest wynikiem uwzględnienia kilku stałych elementów tj. ilości, rodzaju emisji/ poboru i jakości. Opłaty za korzystanie ze środowiska ustala się zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 października 2008 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska, stosując stawki opłat obowiązujące w danym roku (Dz.U.2008.196.1217). Rozporządzenie określa jednostkowe stawki opłaty za określone rodzaje gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza; substancji wprowadzane ze ściekami do wód lub do ziemi; wody chłodnicze wprowadzane do wód lub do ziemi; umieszczenie odpadów na składowisku; pobór wody podziemnej; pobór wody powierzchniowej śródlądowej; powierzchnie zanieczyszczone o trwałej nawierzchni, z których wprowadzane są do wód lub do ziemi wody opadowe lub roztopowe, ujęte w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne; każde rozpoczęte 100 kg przyrostu masy określonych organizmów wodnych.

Podmioty korzystające ze środowiska ustalają we własnym zakresie wysokość należnych opłat za okres, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce. Obowiązek uiszczania opłaty środowiskowej wynika z mocy samego prawa, co powoduje, iż nie ma trybu uprzedniego wydania przez organ administracyjny aktu indywidualnego ustalającego obowiązek zapłaty czy wysokość takiej opłaty. Obowiązek opłaty ciąży na wszystkich podmiotach korzystające ze środowiska, jeżeli mieszczą się w dyspozycji art. 275 p.o.ś. Przez „korzystającego ze środowiska” należy rozumieć” przedsiębiorcę w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności oraz przedsiębiorcę zagranicznego w rozumieniu art. 5 pkt 3 tej ustawy, a także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, jednostkę organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą, osobę fizyczną niebędącą przedsiębiorcą, korzystającą ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia.

Opłaty za dany rok kalendarzowy wnosi się na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego do dnia 31 marca następnego roku.

Nie wnosi się opłat z tytułu wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, poboru wód oraz składowania odpadów, których roczna wysokość nie przekracza 800 zł (art. 289 p.o.ś.).

Prawo ochrony środowiska nie tworzy zamkniętego katalogu opłat za korzystanie ze środowiska. Obowiązek ponoszenia takich opłat jest zawarty także m.in. w Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U.2013.627 z późn. zm.), która stanowi o następujących opłatach:

a. za wstęp i udostępnianie parku narodowego;
b. za wstęp na obszar rezerwatu przyrody;
c. opłaty za usuniecie drzew.
Oprócz obowiązku wniesienia opłaty, korzystanie ze środowiska często wymagać będzie uzyskania określonej decyzji albo pozwolenia. Zgodnie np. z art. 122 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U.2015.469) na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi wymagane jest pozwolenie wodnoprawne lub zgodnie z art. 180 p.o.ś. eksploatacja instalacji powodującej wprowadzanie gazów lub płynów do powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi oraz wytwarzanie odpadów dozwolona jest po uzyskaniu pozwolenia. Natomiast podmioty korzystające ze środowiska bez stosownego pozwolenia ponoszą tzw. opłatę podwyższoną (tak: art. 276 p.o.ś).

Podstawa prawna:

1. Ustawa dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz.U. 2013 poz. 1232).
2. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz. U. 2015 poz. 584).
3. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tj. Dz. U. 2013 poz. 627).
4. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tj. Dz. U. 2015 poz. 469).
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 2008 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz.U. 2008 nr 196 poz. 1217).

--

^[1] Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 17 października 2012 r., sygn. akt II SA/Łd 719/12

Egzekucja należnych, wymagalnych świadczeń prowadzą organy egzekucyjne.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w polskim porządku prawnym istnieją różne organy egzekucyjne. Zgodnie z art. 1a pkt 8 Ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j.: Dz.U. 2017 poz. 1201) – dalej jako: u.p.e.a. – przez organ egzekucyjny rozumie się organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków.

Następnie, w art. 19 u.p.e.a. reguluje właściwość rzeczową organów egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych oraz wskazuje podmioty będące takimi organami.

Wśród organów egzekucyjnych właściwych w zakresie świadczeń pieniężnych wyróżnia się organy o właściwości ogólnej i szczególnej . Organami o właściwości ogólnej są naczelnicy urzędów skarbowych, którzy są właściwi we wszystkich sprawach egzekucyjnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, oraz mają uprawnienie do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych.

Pozostałe organy posiadają właściwość szczególną - do określonego zakresu spraw i do stosowania ograniczonego katalogu środków egzekucyjnych. Przepisy art. 19 § 1-5 i 7 u.p.e.a. zawierają wyliczenie organów uprawnionych do egzekucji należności pieniężnych. Inne organy mogą prowadzić egzekucję tych należności tylko wówczas, gdy zostały do tego upoważnione przez przepisy ustaw szczególnych. Oznacza to, że o tym, jakie podmioty mogą być organami egzekucyjnymi, przesądzają nie tylko przepisy ustawy tzw. „egzekucyjnej”, lecz także przepisy innych ustaw – w tym Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j.: Dz.U. 2016 poz. 1822) – dalej jako: k.p.c.

Wniosek taki można wyprowadzić z treści art. 19 § 8 u.p.e.a., zgodnie z którym organem egzekucyjnym w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych może być ponadto inny organ w zakresie określonym odrębnymi ustawami, jak na przykład:

• Dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
• Dyrektor izby celnej;
• Dyrektor oddziału regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej.

Zgodnie z treścią art. 758 k.p.c. organem egzekucyjnym należności cywilno-prawych powołanym do prowadzenia spraw egzekucyjnych są komornicy oraz sądy rejonowe (na podstawie przepisów szczególnych również sądy okręgowe lub sądy apelacyjne – co ma miejsce raczej wyjątkowo^[1]).

W postępowaniu egzekucyjnym odpowiednie zastosowanie mają przepisy o procesie i dlatego należy przyjąć, że referendarz sądowy może dokonywać w postępowaniu egzekucyjnym czynności w wypadkach wskazanych w ustawie i ma w tym zakresie kompetencje sądu o czym stanowi art. 471 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Na marginesie należy wskazać, że do postanowień referendarza stosuje się odpowiednio przepisy o postanowieniach sądu opartych na przepisie art. 3621 k.p.c., w tym również regulację szczególną dotyczącą postanowień wydawanych przez sąd jako organ egzekucyjny.

Podstawa prawna:

1. art. 1a pkt 8, art. 19 § 1-5 i 7-8 Ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j.: Dz.U. 2017 poz. 1201);
2. art. 758 Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j.: Dz.U. 2016 poz. 1822).

--

^[1] m.in. art. 781, 926 § 1, art. 1151, 1152 k.p.c., a także referendarze sądowi zgodnie z art. 773 § 11, art. 7732 § 1 in fine, art. 781 § 11, art. 7956 § 2, art. 7958 § 2 k.p.c.

Osoba fizyczna, obok osoby prawnej oraz jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawne,j jest podmiotem, który może prowadzić działalność gospodarczą, a tym samym być przedsiębiorcą. Status przedsiębiorcy może uzyskać każda osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Status przedsiębiorcy osoba fizyczna uzyskuje poprzez spełnienie warunków określonych w art. 2 i art. 4 ust. 1 u.s.d.g., a więc poprzez rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej we własnym imieniu. Musi to być działalność zarobkowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Dla potrzeb określania przedmiotu działalności należy posługiwać się tzw. PKD czyli klasyfikacją działalności.

Niezbędne jest również spełnienie wymogu formalnego, czyli uzyskanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Tak jak każdy przedsiębiorca, również osoba fizyczna prowadząca samodzielnie działalność gospodarczą przed podjęciem tej działalności, jest zobowiązana do uzyskania wpisu w odpowiednim rejestrze. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą podlegają wpisowi w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Zgodnie z art. 434 k.c. firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 875) - u.s.d.g.

Osoba prawna – to jedna z form podmiotów stosunków cywilnoprawnych, obok osoby fizycznej i jednostek posiadających zdolność prawną. Osoba ta bywa definiowana jako wyodrębniony zespół środków, dla którego zarządu ustanawia się taką osobę w celu realizacji przypisanych jej prawem zadań. Na gruncie polskiego kodeksu cywilnego z 1964r. osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną (art. 33 k.c.). Polska nauka prawa rozróżnia także inne rodzaje osób prawnych: państwowe osoby prawne np. fundusze celowe (NFOŚiGW), agencje czy Lasy Państwowe, jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki, a także np. spółdzielnie i fundacyjne osoby prawne (masy majątkowe).

Kwestie wspólne dla wszystkich osób prawnych są regulowane przez kodeks cywilny w art. 33 - 43 k.c. Sposób powstawania i rodzaje osób prawnych określają przepisy szczegółowe. Ustrój oraz ustanie osoby prawnej, poza przepisami szczególnymi określa także jej statut. Jednostka organizacyjna staje się osobą prawną, czyli uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do właściwego rejestru, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Dla różnego rodzaju jednostek organizacyjnych prowadzone są poszczególne rodzaje rejestrów. Wśród najważniejszych rodzajów osób prawnych wymienić można:

• spółki kapitałowe - spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (regulowane przez kodeks spółek handlowych),
• jednostki samorządu terytorialnego: gmina, powiat, województwo (regulowane przez Ustawy o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa),
• Kościół i poszczególne jego jednostki organizacyjne – diecezje, parafie, organizacje kościelne itp. (regulowane przez Ustawy regulujące status poszczególnych wyznań),
• fundacje (regulowane przez Ustawę o fundacjach),
• stowarzyszenie rejestrowe (regulowane przez Prawo o stowarzyszeniach),
• państwowe lub samorządowe instytucje kultury (regulowane przez Ustawę o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej),
• partia polityczna (regulowana przez Ustawę o partiach politycznych),
• szkoły wyższe (regulowane przez Prawo o szkolnictwie wyższym),
• instytuty badawcze (regulowane przez Ustawę o instytutach badawczych),
• samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (regulowany przez Ustawę o działalności leczniczej),
• spółdzielnia (regulowane przez Prawo spółdzielcze),
• przedsiębiorstwo państwowe (regulowane przez Ustawę o przedsiębiorstwach państwowych),
• związek zawodowy (regulowany przez Ustawę o związkach zawodowych).

Osoba prawna działa przez swoje organy (czyli ustanawiane wewnętrznie władze, np. Dyrektora, Prezesa czy zarząd) w sposób przewidziany w odpowiedniej ustawie i opartym na niej statucie.

Osoby prawnej nie należy mylić z przedsiębiorcą i z zakładem pracy lub pracodawcą. Zakresy tych pojęć się krzyżują – można być przedsiębiorcą, pracodawcą lub zakładem pracy nie będąc osobą prawną i odwrotnie.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93).

Outsourcing to działania organizacyjno-prawne polegające na zmianie struktury organizacyjnej lub zakresów działania i obowiązków jednostek organizacyjnych i stanowisk ograniczające zakres działalności w ramach struktury przedsiębiorstwa i zakresów czynności pracowników, na rzecz pozyskania zewnętrznego świadczenia usług.

Outsourcing (ang. outside-resource-using) – inaczej: „obsługa zewnętrzna” to jedna z najefektywniejszych strategii zarządzania, oznaczająca korzystanie ze źródeł (zasobów) zewnętrznych^[1] poprzez wydzielenie ze struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa niektórych, realizowanych przez nie funkcji i przekazanie ich do wykonania usługodawcy zewnętrznemu^[2], który jest w stanie wykonywać dane procesy skuteczniej. Outsourcing polegać będzie zatem na przekazywaniu m.in. zadań, funkcji, projektów i procesów do realizacji innym podmiotom^[3].

Zastosowanie koncepcji outsourcingu umożliwia firmie:

- redukcję oraz kontrolę kosztów, a tym samym zwiększenie efektywności poprzez oszczędność czasu i zasobów ludzkich ^[4],

- uwolnienie zasobów przedsiębiorstwa poprzez skupienie uwagi na podstawowej działalności, z której generuje zyski^[5],

- poprawę jakości poprzez gwarancję wysokiego poziomu wykonania usługi^[6],

- dostęp do nowoczesnych technologii i specjalistycznej wiedzy^[7], tym samym zwiększenie elastyczności firmy,

- poprawie stosunków z klientami^[8],

- zwiększeniu bezpieczeństwa poprzez podział ryzyka.

W zależności od potrzeb danego przedsiębiorstwa istnieje możliwość wyboru outsourcingu pełnego lub selektywnego. W pierwszym przypadku będziemy mieli do czynienia z kompleksową obsługą danego etapu, procesu produkcji lub świadectwa usługi przez zewnętrznego wykonawcę, z kolei w drugim istnieje możliwość wyboru, jakie konkretne obszary czy czynności chcemy przekazać do realizacji zewnętrznej. Umożliwienie selektywnego wyboru wskazanych obszarów działalności pozwala na maksymalne dopasowanie świadczonych firmie usług do aktualnych jej potrzeb.

Outsourcing jest działaniem dla długoterminowej współpracy i tworzy szczególny rodzaj więzi pomiędzy firmami oparty na kooperacji. Patrz umowy dostawy, kooperacji.

W krajowej praktyce najczęściej takie działanie sprowadza się do ograniczania zatrudnienia i likwidacji stanowisk pracy połączonego z zaoferowaniem dotychczasowemu pracownikowi umowy o świadczenie usług lecz już jako przedsiębiorca. (Patrz też zawieranie umowy o pracę i umowa dostawy).

Literatura:

1. Grudziński W.M., I.K. Hejduk, Metody projektowania systemów zarządzania, wyd. Difin, Warszawa 2004.
2. Kalinowska K. , Outsourcing jako metoda zarządzania przedsiębiorstwem, Zeszyty Naukowe Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, Nr 3 (52), 2010.
3. Kanczew M., Prawne aspekty outsourcingu, Warszawa.
4. Matejun M. , Rodzaje outsourcingu i kierunki jego wykorzystania, Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej, Organizacja i Zarządzanie, Nr 989 (z. 42), 2006.
5. Trocki M., Outsourcing: metoda restrukturyzacji działalności gospodarczej, wyd. PWE, Warszawa 2001.

--

Oznaczeniami geograficznymi, w rozumieniu ustawy, są oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.
Przykłady: produkty z włoskiej miejscowości Parma, szampan z regionu Szampanii, śliwka Nałęczowska
Prawo własności przemysłowej, Dział II