Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

	O
Odpowiedzialność karna	Zasady ponoszenia odpowiedzialności karnej na gruncie polskiego prawa określa, co do zasady, Ustawa z dnia 6 czerwca 1994 roku – Kodeks karny, jednak należy mieć na względzie, że przepisy karne znajdują się także w innych, szczegółowych ustawach i wtedy zazwyczaj odnoszą się jedynie do czynów, które mogą zostać popełnione w związku z naruszeniem przepisów tej szczegółowej ustawy. Przykładem mogą być przepisy dotyczące odpowiedzialności karnej, znajdujące się w Rozdziale 9 Ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości czy też w Dziale VIII Ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów. Odpowiedzialnością karną określa się powinność poniesienia konsekwencji za dany czyn. Kodeks karny, w art. 1 § 1, określa ogólne „zasady”, przesłanki skutkujące poniesieniem odpowiedzialności karnej. Podlega jej tylko osoba, która popełniła czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie popełnienia tego czynu. Zasada ta zawarta jest w łacińskiej formule nullumcrimen, nulla poena sine lege poenalianteriori, co oznacza, że nie ma przestępstwa bez ustawy, nie ma kary bez ustawy oraz ustawa nie działa wstecz. Zarówno przestępstwo, jak i kara muszą być określone przez ustawę i to ustawę wcześniejszą od daty popełnienia czynu zabronionego (czasem popełnienia czynu jest moment, gdy sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany). Wobec tego jedynym źródłem prawa karnego może być akt prawny, który ma przynajmniej rangę ustawy, a więc odpowiedzialności karnej za dany czyn nie może kształtować przykładowo zwyczaj, orzecznictwo sądowe, doktryna czy prawo miejscowe. Ponadto, powyższa zasada obejmuje nakaz szczegółowego sprecyzowania przestępstwa przez ustawę i tylko ona może wskazywać rodzaj i granice grożącej kary i wiązać ją jednoznacznie z określonym typem rodzajowym przestępstwa. W przepisie zawierającym opis zabronionego zachowania (hipoteza) powinna się znajdować norma określająca sankcję, czyli kary grożącej za popełnienie przestępstwa, określone w sposób niebudzący wątpliwości, dlatego ustawa nie powinna się posługiwać sankcjami nieokreślonymi zarówno co do rodzaju, jak i czasu trwania czy wysokości grożącej kary. Przepis art. 1 § 1 Kodeksu karnego ustanawia także zakaz nadawania mocy wstecznej ustawie, jeśli pogorszyłoby to sytuację prawną sprawcy. Oznacza to, że nie ma przestępstwa i kary bez wcześniejszej ustawy karnej. Podstawą odpowiedzialności karnej może być wskazana wyłącznie w obowiązującej ustawie. Przestępstwem jest czyn, który wyczerpuje znamiona czynu wskazanego w ustawie jako przestępstwo. Nie można nikogo karać poprzez następczą penalizację – to znaczy, że najpierw ustawa musi zabraniać danego zachowania. Ta zasada zawiera jeden wyjątek: w przypadku kolizji ustaw w czasie można stosować ustawę późniejszą, gdy jest względniejsza dla sprawcy. Oprócz tego, zasada określona w Kodeksie karnym wyraża się również w zakazie stosowania analogii i wykładni rozszerzającej na niekorzyść sprawcy czynu zabronionego. Art. 1 Kodeksu karnego dodatkowo stanowi w paragrafie drugim, że nie stanowi przestępstwa taki czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma (a więc brak jest odpowiedzialności karnej w takim przypadku). Jeżeli stopień społecznej szkodliwości jest znikomy, a tym bardziej niższy od znikomego, czyn sprawcy nie może stanowić przestępstwa, nawet jeżeli mieści się w ramach ustawowych znamion czynu zabronionego. W takim przypadku nie wszczyna się postępowania karnego, a wszczęte należy umorzyć. Samo formalne naruszenie przepisu nie jest wystarczające do przypisania odpowiedzialności karnej. Dla uznania zatem jakiegoś czynu za przestępstwo konieczne jest wykazanie, że narusza on istotne wartości społeczne, stając się przez to czynem karygodnym. Tak więc, aby dany czyn był przestępstwem, za który można ponieść odpowiedzialność karną, stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu musi być wyższy od znikomego. Oczywiście, nie jest to pojęcie jednoznaczne, jednak ocena takiego stopnia zależy od sądu, który przy tym opiera się na regulacjach samego Kodeksu karnego (np. art. 115 § 2, który stanowi, że przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia). Oprócz powyższych warunków, aby ponieść odpowiedzialność karną za konkretny czyn, należy jego sprawcy przypisać winę w czasie jego popełniania, o czym stanowi art. 1 § 3 Kodeksu karnego. Wina jest pierwszą przesłanką i podstawą ponoszenia odpowiedzialności karnej, gdyż zachodzi ona tylko wtedy, gdy sprawca popełni zawiniony czyn zabroniony. Stanowi ona uzasadnienie, warunek i granicę odpowiedzialności karnej. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 1444 ze zm.). Zobacz także: Odpowiedzialność dyscyplinarna pracownika Odpowiedzialność kontraktowa

Odpowiedzialność karna

Zasady ponoszenia odpowiedzialności karnej na gruncie polskiego prawa określa, co do zasady, Ustawa z dnia 6 czerwca 1994 roku – Kodeks karny, jednak należy mieć na względzie, że przepisy karne znajdują się także w innych, szczegółowych ustawach i wtedy zazwyczaj odnoszą się jedynie do czynów, które mogą zostać popełnione w związku z naruszeniem przepisów tej szczegółowej ustawy. Przykładem mogą być przepisy dotyczące odpowiedzialności karnej, znajdujące się w Rozdziale 9 Ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości czy też w Dziale VIII Ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów.

Odpowiedzialnością karną określa się powinność poniesienia konsekwencji za dany czyn. Kodeks karny, w art. 1 § 1, określa ogólne „zasady”, przesłanki skutkujące poniesieniem odpowiedzialności karnej. Podlega jej tylko osoba, która popełniła czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie popełnienia tego czynu. Zasada ta zawarta jest w łacińskiej formule nullumcrimen, nulla poena sine lege poenalianteriori, co oznacza, że nie ma przestępstwa bez ustawy, nie ma kary bez ustawy oraz ustawa nie działa wstecz. Zarówno przestępstwo, jak i kara muszą być określone przez ustawę i to ustawę wcześniejszą od daty popełnienia czynu zabronionego (czasem popełnienia czynu jest moment, gdy sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany). Wobec tego jedynym źródłem prawa karnego może być akt prawny, który ma przynajmniej rangę ustawy, a więc odpowiedzialności karnej za dany czyn nie może kształtować przykładowo zwyczaj, orzecznictwo sądowe, doktryna czy prawo miejscowe.

Ponadto, powyższa zasada obejmuje nakaz szczegółowego sprecyzowania przestępstwa przez ustawę i tylko ona może wskazywać rodzaj i granice grożącej kary i wiązać ją jednoznacznie z określonym typem rodzajowym przestępstwa. W przepisie zawierającym opis zabronionego zachowania (hipoteza) powinna się znajdować norma określająca sankcję, czyli kary grożącej za popełnienie przestępstwa, określone w sposób niebudzący wątpliwości, dlatego ustawa nie powinna się posługiwać sankcjami nieokreślonymi zarówno co do rodzaju, jak i czasu trwania czy wysokości grożącej kary.

Przepis art. 1 § 1 Kodeksu karnego ustanawia także zakaz nadawania mocy wstecznej ustawie, jeśli pogorszyłoby to sytuację prawną sprawcy. Oznacza to, że nie ma przestępstwa i kary bez wcześniejszej ustawy karnej. Podstawą odpowiedzialności karnej może być wskazana wyłącznie w obowiązującej ustawie. Przestępstwem jest czyn, który wyczerpuje znamiona czynu wskazanego w ustawie jako przestępstwo. Nie można nikogo karać poprzez następczą penalizację – to znaczy, że najpierw ustawa musi zabraniać danego zachowania. Ta zasada zawiera jeden wyjątek: w przypadku kolizji ustaw w czasie można stosować ustawę późniejszą, gdy jest względniejsza dla sprawcy. Oprócz tego, zasada określona w Kodeksie karnym wyraża się również w zakazie stosowania analogii i wykładni rozszerzającej na niekorzyść sprawcy czynu zabronionego.

Art. 1 Kodeksu karnego dodatkowo stanowi w paragrafie drugim, że nie stanowi przestępstwa taki czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma (a więc brak jest odpowiedzialności karnej w takim przypadku). Jeżeli stopień społecznej szkodliwości jest znikomy, a tym bardziej niższy od znikomego, czyn sprawcy nie może stanowić przestępstwa, nawet jeżeli mieści się w ramach ustawowych znamion czynu zabronionego. W takim przypadku nie wszczyna się postępowania karnego, a wszczęte należy umorzyć. Samo formalne naruszenie przepisu nie jest wystarczające do przypisania odpowiedzialności karnej. Dla uznania zatem jakiegoś czynu za przestępstwo konieczne jest wykazanie, że narusza on istotne wartości społeczne, stając się przez to czynem karygodnym. Tak więc, aby dany czyn był przestępstwem, za który można ponieść odpowiedzialność karną, stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu musi być wyższy od znikomego. Oczywiście, nie jest to pojęcie jednoznaczne, jednak ocena takiego stopnia zależy od sądu, który przy tym opiera się na regulacjach samego Kodeksu karnego (np. art. 115 § 2, który stanowi, że przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia).

Oprócz powyższych warunków, aby ponieść odpowiedzialność karną za konkretny czyn, należy jego sprawcy przypisać winę w czasie jego popełniania, o czym stanowi art. 1 § 3 Kodeksu karnego. Wina jest pierwszą przesłanką i podstawą ponoszenia odpowiedzialności karnej, gdyż zachodzi ona tylko wtedy, gdy sprawca popełni zawiniony czyn zabroniony. Stanowi ona uzasadnienie, warunek i granicę odpowiedzialności karnej.

Podstawa prawna: