Słownik pojęć

Gwarancja w prawie cywilnym oznacza dodatkowe zastrzeżenie w umowie sprzedaży, które powinno być rozumiane jako rozszerzenie przepisów o odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy, przez rozciągnięcie tej odpowiedzialności albo na inne podmioty, albo jej rozszerzenie na inne przyczyny zobowiązujące gwaranta do określonych czynności.

Podstawową funkcją gwarancji przy sprzedaży jest ochrona kupującego (uprawnionego z gwarancji) przed konsekwencjami niesprawności „zepsucia się" przedmiotu objętego gwarancją czy niewłaściwego funkcjonowania tego przedmiotu, pozostającym w związku z jego wadliwością^[1]. Mówiąc o wadliwości, należy uwzględnić, że pojęcie wady fizycznej przy gwarancji (art. 577 § 3 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. 2014 poz. 121)– dalej jako: k.c.) nie jest – mimo braku odrębnego zdefiniowania ustawowego – identyczne z pojęciem wady fizycznej przy rękojmi. Z istoty gwarancji wynika mianowicie, że ma ona zapewnić przydatność rzeczy do normalnego użytku, pojęcie wadliwości zatem nawiązuje do braku (zmniejszenia) cech użytkowych, jakie rzecz powinna mieć zgodnie z normami i uzasadnionymi oczekiwaniami^[2].

Instytucja gwarancji rzeczy sprzedanej ma szerokie znaczenie; z jednej strony występuje jako środek bądź narzędzie wykorzystywane przez sprzedawcę lub producenta do pozyskiwania klientów i zdobywania przez to lepszej pozycji na rynku, a z drugiej strony powinna być również postrzegana jako wzmocnienie uprawnień kupującego w razie rozbieżności między określonymi w oświadczeniach właściwościami rzeczy sprzedanej, a jej stanem faktycznym odbiegającym od tych zapewnień.

Kodeks cywilny daje podstawę do wyróżnienia dwóch typów gwarancji. Gwarancja sprzedawcy, zwana także gwarancją handlową, i gwarancja wytwórcy, zwana gwarancją fabryczną. W praktyce regułą jest druga, a wyjątkiem pierwsza. W przepisach kodeksu cywilnego natomiast rzecz jest traktowana odwrotnie^[3]. Zastrzec przy tym należy, że ustawodawca nie ogranicza podmiotowo kręgu osób, które mogą udzielić gwarancji.

Gwarancja sprzedawcy polega na tym, iż ilekroć sprzedawca udzielił kupującemu gwarancji co do rzeczy sprzedanej, składając mu na tę okoliczność stosowne oświadczenie, to poczytuje się w razie wątpliwości, że jest on obowiązany do podjęcia czynności, w sposób wskazany w oświadczeniu gwarancyjnym, a jeżeli została udzielona gwarancja jakości, to poczytuje się w razie wątpliwości, że jest on obowiązany do usunięcia wad fizycznych rzeczy (naprawa); albo że jest on obowiązany do dostarczenia rzeczy wolnej od wad (art. 577 § 3 k.c.).

Gwarancja wytwórcy polega na tym, że producent rzeczy zapewnia w oświadczeniu gwarancyjnym o jakości rzeczy wyprodukowanej i w razie wątpliwości przyjmuje się, że jest on zobowiązany do usunięcia wad fizycznych rzeczy (naprawa); albo że jest on obowiązany do dostarczenia rzeczy wolnej od wad^[4].

Przepis art. 577 § 2 k.c. w brzmieniu nadanym Ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz. U. 2014 poz. 827) nakłada na gwaranta trzy obowiązki gwarancyjne: obowiązek zwrotu zapłaconej ceny, obowiązek usunięcia wady rzeczy przez jej naprawę oraz zapewnienie innych usług lub wymianę rzeczy przez dostarczenie rzeczy wolnej od wad.

W razie wątpliwości przyjąć trzeba, stosownie do treści art. 577 § 3 k.c., że gwarant jest obowiązany do usunięcia wad fizycznych rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad. Warunkiem realizacji tych uprawnień jest ujawnienie się wady w terminie określonym w oświadczeniu gwarancyjnym. Umowa gwarancyjna może również przewidywać specjalny tryb postępowania, uzależniający realizację uprawnień wynikających z gwarancji co do jakości, jak również sposób wywiązania się ze świadczeń gwarancyjnych. Nie może ona jednak pozbawiać kupującego, który wyczerpał drogę przewidzianą w umowie gwarancyjnej, dochodzenia roszczeń gwarancyjnych w drodze sądowej, i to w sposób dla postępowania sądowego przewidziany.

Konieczną przesłanką odpowiedzialności gwarancyjnej jest ujawnienie się braku właściwości rzeczy określonych w oświadczeniu gwarancyjnym przed upływem okresu gwarancyjnego. Jego długość jest podawana w oświadczeniu, które jest źródłem gwarancji przy sprzedaży. Jeżeli we wspomnianym oświadczeniu nie zastrzeżono innego terminu (który wyznacza czas trwania gwarancji, np. liczba przejechanych przez samochód kilometrów), termin gwarancji stosownie do treści art. 577 § 4 k.c. wynosi dwa lata, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Z praktyki wiadomo, że bywa ona określana albo kalendarzowo (np. dwa lata), albo przez wskazanie zakresu czasu funkcjonowania czy korzystania z przedmiotu (np. przebieg pojazdu w kilometrach, czas korzystania w liczbie godzin, ilościowa miara produktów przy maszynie produkcyjnej), albo też przez kombinację obu tych sposobów (np. dwa lata, ale nie więcej niż „x” km przebiegu). Jeżeli strona uprawniona dochodzi świadczeń gwarancyjnych po upływie okresu gwarancyjnego, obowiązana jest wówczas udowodnić, że wady ujawniły się przed upływem okresu gwarancyjnego^[5].

Podstawa prawna:

Art. 577 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. 2014 poz. 121).

--

^[1] Wyrok SA w Warszawie z dnia 22 stycznia 1997 r., I ACa 105/96, Apel. W-wa 1997, nr 3, poz. 28.

^[2] E. Łętowska, Prawo umów konsumenckich, Warszawa 2002, s. 296.

^[3] A. Brzozowski (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2011, s. 322; Cz. Żuławska (w:) G. Bieniek, Komentarz, t. II, 2011, s. 115.

^[4] Kidyba A. (red.), Gawlik Z., Janiak A., Kopaczyńska-Pieczniak K., Kozieł G., Niezbecka E., Sokołowski T., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna.

^[5] Wyrok SA w Warszawie z dnia 24 września 2012 r., I ACa 206/12, LEX nr 1281088.