Słownik pojęć

Nabycie jest to uzyskanie własności bądź każdego innego prawa (np. praw wyborczych, prawo do użytkowania, prawo do spółdzielczego własnościowego prawa lokalu) w sposób przewidziany przez ustawę.

Nabycie może następować jako nabycie pierwotne i nabycie pochodne.

Nabycie pierwotne – jest to uzyskanie prawa takie gdy nabywca prawa podmiotowego nie uzyskał go od określonej osoby. Nabycie nie następuje, na skutek przekazania, nie jest uzależnione od wcześniejszego przysługiwania komuś innemu i jego woli. Następuje na skutek czynności faktycznych lub prawnych wskazanych w ustawie. Przykładem nabycia pierwotnego jest np. zawłaszczenie rzeczy niczyjej, a także w wyniku wytworzenia nowego przedmiotu np. modelu samolotu.

Nabycie pochodne – nabywca uzyskuje istniejące już prawo od innej osoby, kiedy to prawo na niego przechodzi. Nabycie następuje na skutek czynności faktycznej bądź prawnej, także z mocy prawa za wiedzą obu stron. Trzeba pamiętać, iż zbywca nie może przenieść na osobę więcej praw niż sam posiada. Przykładem nabycia pochodnego jest np. nabycie własności w drodze umowy kupna- sprzedaży, darowizny.

Nabycie pierwotne może występować jako nabycie konstytutywne bądź translatywne.

Nabycie konstytutywne – powstaje z chwilą powstania prawa. Na przykład właściciel nieruchomości wynajmuje ją innej osobie (prawo najmu jest węższe w stosunku do prawa własności). Nabycie konstytutywne może występować tylko w chwili istnienia już prawa „szerokiego” do ustanawianego „węższego” (np. własność-> najem, własność->dzierżawa). Nabycie konstytutywne występuje jako nabycie pochodne lub nabycie pierwotne. Jako pierwotne nabycie konstytutywne wskazać można np. nabycie praw wyborczych przez obywatela w chwili uzyskania pełnoletności. Nabyciem konstytutywnym pochodnym jest np. ustanowienie użytkowania wieczystego.

Nabycie translatywne- powstaje z chwilą przejścia w całości prawa już wcześniej istniejącego na następcę. Nabycie translatywne występuje jako nabycie pierwotne i nabycie pochodne. Nabyciem translatywnym pierwotnym jest np. zasiedzenie nieruchomości. Jako nabycie translatywne pochodne wskazać można np. zbycie spadku.

Nabycie od nieuprawnionego uregulowane jest w art. 169 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tj.: Dz. U. 2017 poz. 459) – dalej jako: KC.

Co do zasady, w świetle obowiązujących przepisów Kodeksu Cywilnego nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw niż sam posiadam, jednakże art. 169 KC przewiduje od tej zasady wyjątek, wprowadzony w § 1 tego artykułu, który stanowi, że jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, to z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie uzyskuje on własność, chyba że działa w złej wierze.

W szeregu transakcji „dnia codziennego”, obrotu nieprofesjonalnego, nabywamy różne rzeczy okazjonalnie od znajomych, na bazarze nie jest możliwe i celowe wówczas legitymowanie zbywcy i dokumentowanie pochodzenia danego towaru, zwyczajowo dochodzi do zawarcia transakcji przez wydanie rzeczy i zapłatę ceny.

Przywołany przepis jest swoistą gwarancją dla nabywców, którzy nabywają rzecz w dobrej wierze. Tym samym Ustawodawca dopuszcza możliwość nabycia własności od osoby nieuprawnionej do rozporządzania rzeczą. Uzależnione jest to od spełnienia następujących przesłanek: nabywca jest w dobrej wierze, a zbywca włada rzeczą i wyda ją nabywcy^[1].

Dobra wiara nabywcy stanowi konieczną przesłankę nabycia własności od osoby nieuprawnionej. Odnosi się ona do uprawnienia zbywcy co do rozporządzania rzeczą i polega na usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu nabywcy, że zbywcy przysługuje prawo do rozporządzania rzeczą. Dobra wiara nabywcy powinna istnieć w momencie wydania rzeczy. Jest ona wyłączona zarówno wtedy, gdy nabywca ma świadomość, że zbywca nie jest uprawniony do zbycia rzeczy, jak również wtedy, gdy brak świadomości jest wynikiem niedbalstwa^[2]. Nabywca jest wówczas w złej wierze i nie ma możliwości nabycia własności od nieuprawnionego.

Na marginesie, co do kwestii dobrej lub złej wiary nabywcy pochodzącego z kradzieży samochodu wypowiedział się Sąd Najwyższy, podkreślając, że nabywca samochodu powinien zachować, stosownie do okoliczności, szczególną ostrożność w celu upewnienia się, czy samochód nie pochodzi z kradzieży, a zwłaszcza wtedy, gdy zbywcą nie jest osoba zajmująca się obrotem samochodami – patrz szerzej: Uchwała SN z dnia 30 marca 1992 r., III CZP 18/92.

Ze sformułowania komentowanego przepisu wynika, że oprócz dobrej wiary nabywcy istotną przesłanką nabycia własności rzeczy ruchomej od osoby nieuprawnionej jest także wydanie rzeczy nabywcy. Nabywca staje się właścicielem rzeczy ruchomej z chwilą objęcia jej w posiadanie.

Ochrona nabywcy w dobrej wierze, przewidziana w art. 169 § 1 KC ulec może jednak ograniczeniu w sytuacji, gdy właściciel rzecz zgubił lub mu ją skradziono albo też utracił ją w inny sposób. Mowa tu o rzeczach, nad którymi władanie nieuprawniony zbywca uzyskał wadliwe. W tych wypadkach dodatkową przesłanką nabycia własności jest upływ trzech lat od chwili utraty rzeczy przez właściciela. Jeśli zatem zbycie nastąpiło po upływie tego terminu, prawo własności przechodzi na nabywcę w dobrej wierze z chwilą wydania rzeczy^[3]. Natomiast jeżeli zbycie i wydanie rzeczy nastąpiły przed upływem tego trzyletniego terminu, nabywca stanie się właścicielem, gdy termin ten zakończy swój bieg, i to pod warunkiem, że nabywca pozostaje nieświadomy, co do nieuprawnionego rozporządzania rzeczą przez osobę, od której nabył dany przedmiot czyli nadal w chwili spełnienia tej dodatkowej przesłanki jest w dobrej wierze.

Podstawa prawna:

1. art. 169 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tj.: tj.: Dz. U. 2017 poz. 459)

--

^[1] Nabycie własności ruchomości od nieuprawnionego, Kraków 1998; W. Kowalski, Nabycie własności dzieła sztuki od nieuprawnionego, Kraków 2004;

^[2] J. Majorowicz Komentarz, t. I, 1972, s. 465)

^[3] Wyrok SN z dnia 28 sierpnia 1984 r., I CR 261/84;

Jest to organ postępowania restrukturyzacyjnego, ustanawiany przez sąd tymczasowo. Jego zadaniem jest ochrona majątku dłużnika przed uszczupleniem. Funkcję taką może pełnić osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych oraz licencję doradcy restrukturyzacyjnego, a także spółka handlowa, której wspólnicy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność całym swoim majątkiem za jej zobowiązania oraz członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego.

Głównym zadaniem nadzory sądowego, działającego w interesie ogółu wierzycieli, jest zabezpieczenie majątku przed niekorzystnymi działaniami dłużnika. Zajmuje się on także m.in. analizą czynności dłużnika przekraczających zwykły zarząd z uwzględnieniem interesu wierzycieli oraz ewentualnym sporządzaniem sprawozdania dotyczącego stanu przedsiębiorstwa dłużnika, które stanowi obiektywne źródło wiedzy dla sądu. Jeżeli tymczasowy nadzorca sądowy stwierdzi nieprawidłowości w zarządzie majątkiem dłużnika jest zobowiązany poinformować o tym sąd oraz złożyć wniosek o zmianę sposobu zabezpieczenia przez ustanowienie zarządu przymusowego.

Tymczasowy nadzorca sądowy jest zobowiązany do złożenia oświadczenia, że nie zachodzą przeszkody uniemożliwiające ustanowienie go do pełnienia tej funkcji – nie później niż wraz z podjęciem pierwszej czynności przed sądem.

Jest on uprawniony do udzielania pełnomocnictw do dokonywania czynności prawnych, może być nią np. udzielenie zgody na dokonanie przez dłużnika czynności przekraczających zwykły zarząd.

Sąd może z urzędu zobowiązać nadzorcę do złożenia w terminie sprawozdania zawierającego m.in. informacje na temat stanu finansowego dłużnika, czy rodzaju i wartości jego majątku. Katalog wymaganych informacji jest otwarty, a sąd może zażądać dodatkowych danych, np. weryfikacji dokonanych na majątku dłużnika zabezpieczeń rzeczowych i kwot, jakie są zabezpieczone.

Ustanowienie nadzorcy sądowego następuje na mocy postanowienia sądu w przedmiocie zabezpieczenia.

Nadzorca jest uprawniony do otrzymania wynagrodzenia za wykonywanie swoich czynności stosownie do wykonanej pracy, jak również do zwrotu wydatków koniecznych, poniesionych w związku z ich wykonywaniem. O jego wynagrodzeniu i zwrocie wydatków koniecznych poniesionych w związku z pełnieniem funkcji, orzeka sąd na wniosek nadzorcy. Wniosek musi być złożony w terminie 7 dni od dnia powiadomienia nadzorcy o jego odwołaniu lub od dnia wygaśnięcia jego funkcji. Na postanowienie sądu w przedmiocie wynagrodzenia nadzorcy przysługuje zażalenie.

Do tymczasowego nadzory sądowego stosuje się odpowiednio przepisy określające prawa i obowiązki syndyka. Odpowiednie stosowanie oznacza, że przepisy te będą stosowane wprost, wtedy gdy nie będą wymagały istotnych modyfikacji, które powinny uwzględniać odmienności roli tymczasowego nadzorcy sądowego w postępowaniu i roli syndyka, który obejmuje majątek upadłego w zarząd w celu jego likwidacji.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe – art. 38 (tj. Dz. U. 2016, poz. 2171)

Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz (lokal, środek transportu, urządzenie) do używania (korzystania zgodnie z przeznaczeniem) przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.
Uwaga! Jeżeli oddaje się rzecz do wykorzystania, czyli użytkowania, czerpanie pożytków będzie już dzierżawą, niezależnie od tego jak nazwiemy umowę. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.
Kodeks cywilny art. 659

Nakaz zapłaty to deklaratywne, stwierdzające istnienie wymagalnego roszczenia, orzeczenie sądowe o charakterze merytorycznym, rozstrzygające o żądaniu pozwu wniesionego przez powoda, uwzględniające wniesione powództwo. Rozstrzyga sprawę co do istoty. Nakaz zapłaty wydaje się w postępowaniu nakazowym, upominawczym oraz elektronicznym postępowaniu upominawczym. Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym od chwili jego wydania stanowi tytuł zabezpieczenia i jest wykonalny co do zabezpieczenia roszczenia bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności.

Nakaz zapłaty wydawany jest na posiedzeniu niejawnym. Środkiem zaskarżenia nakazu zapłaty są zarzuty, które pozwany może wnieść w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu. Jeżeli tego nie uczyni skutecznie, czyli nie wniesie zarzutów albo zostaną one odrzucone z powodu przekroczenia terminu, nieopłacenia, nieusunięcia braków czy z innych przyczyn, nakaz zapłaty pozostaje w mocy ze skutkami prawomocnego wyroku oraz podlega wykonaniu. W takiej sytuacji dłużnik zobowiązany jest do zapłaty dochodzonego świadczenia pieniężnego lub świadczenia innych rzeczy zamiennych. W przypadku gdy pozwany zaskarży nakaz zapłaty wyłącznie w części, pozostała, niezaskarżona część uzyska status prawomocnego wyroku.

Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym jest zrównany z postanowieniem o udzieleniu zabezpieczenia wydanym przez sąd w postępowaniu zabezpieczającym. Nakaz zapłaty jest z urzędu doręczany obu stronom postępowania.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego

W ujęciu prawnym nakłady stanowią dobrowolne świadczenie (przysporzenie), czyli poniesiony uszczerbek majątkowy na jakieś cudze dobro, czyli w interesie innej osoby.

Nakłady poniesione na określone dobro np. na rzecz lokal, samochód, czyli na przedmiot umowy celem utrzymania jej w stanie zdatnym do korzystania z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

Jedno z narzędzi rozwiązywania problemów i konfliktów. Podstawowy mechanizm porozumiewania się, dzięki któremu strony osiągają możliwie korzystne rozwiązanie konfliktu interesów. Dwustronny proces komunikowania się, którego celem jest osiągnięcie porozumienia, gdy przynajmniej jedna strona nie zgadza się z daną opinią lub z danym rozwiązaniem sytuacji. Negocjacje to sposób porozumienia się w celu rozwiązania konfliktu oraz dojścia do porozumienia obydwu stron, proces wzajemnego poszukiwania takiego rozwiązania, które satysfakcjonowałoby zaangażowane w konflikt strony. Skuteczne negocjacje – bazują na umiejętności rozpoznawania potrzeb adwersarzy, ich wzajemnym powiązaniu lub kompromisie pomiędzy nimi. Rzeczywiste potrzeby adwersarzy zwykle są ukryte i mogą znaczenie odbiegać od zgłaszanych interesów i celów, które są tylko pewnymi pomysłami na zaspokojenie tych potrzeb.

Negocjacje oparte na zasadach powinny uwzględniać:

• oddzielenie ludzi od problemu,
• skupienie się na interesach a nie na stanowiskach,
• poszukiwanie możliwości w celu osiągnięcia korzyści dla obu stron,
• nacisk na stosowanie obiektywnych kryteriów.

Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.
Kodeks cywilny Art. 72 § 1, Art. 66

Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
Katalog postanowień uznanych za niedozwolone przez ustawodawcę zawarty w Art. 3853kodeksu cywilnego jest katalogiem otwartym i ma na celu ujednolicenie orzecznictwa w tym przedmiocie.
Patrz strona UOKIK.

Wartości to dobra, które mogą mieć postać niematerialną (np. utwory muzyczne, artystyczne w tym artystyczne wykonania, filmy, obraz) lub wynikać z prawa (zobowiązania), a więc być samo w sobie dobrem prawnym (opcje, skapitalizowane dzierżawy, derywaty drugiego stopnia).Zgodnie z ustawą o rachunkowości niematerialne wartości to nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:
a) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,
b) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,
c) know-how.
W przypadku wartości niematerialnych i prawnych oddanych do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu, zalicza się je do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w art. 4 ust.4 ustawy o rachunkowości. Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych;

Nieuczciwa praktyka rynkowa to takie działania przedsiębiorcy wprowadzające w błąd, sprzeczne z prawem i dobrymi obyczajami, które w przeciwieństwie do czynu nieuczciwej konkurencji nie są skierowane przeciw konkurencyjności na rynku tylko wobec konsumenta.

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, określa nieuczciwe praktyki rynkowe w działalności gospodarczej i zawodowej oraz zasady przeciwdziałania tym praktykom w interesie konsumentów (patrz konsument) i w interesie publicznym.

Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu.

Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk, jeżeli działania te spełniają przesłanki określone powyżej.

Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się prowadzenie działalności w formie systemu konsorcyjnego (znane również jako system argentyński,rozumie się przez to prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na zarządzaniu mieniem gromadzonym w ramach grupy z udziałem konsumentów, utworzonej w celu sfinansowania zakupu produktu na rzecz uczestników grupy Art. 2 pkt. 10 o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym) lub organizowanie grupy z udziałem konsumentów w celu finansowania zakupu w systemie konsorcyjnym.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
2. Art. 1, 3, 4

Sytuacja finansowa (stan) przedsiębiorstwa, który uniemożliwia realizację na bieżąco zobowiązań zgodnie z terminem płatności. Przepisy nie zawierają legalnej definicji niewypłacalności. W prawie upadłościowym i naprawczym niewypłacalność jest przesłanką ogłoszenia upadłości. Dla potrzeb postępowania upadłościowego przyjmuje się, że niewypłacalność jako podstawa ogłoszenia upadłości zachodzi wówczas, gdy dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dotyczy to zarówno zobowiązań cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych. Ustawa wprowadza domniemanie, że utrata zdolności ma miejsce przy opóźnieniach w płatnościach, które przekraczają trzy miesiące.

W razie niewykonywania przez dłużnika jego zobowiązań niepieniężnych niewypłacalność, jako podstawa ogłoszenia upadłości, zachodzi wtedy, gdy zobowiązanie niepieniężne zostanie przekształcone w wymagalne zobowiązanie pieniężne, którego dłużnik nie będzie wykonywał, albo też gdy wierzycielowi przysługuje prawo żądania zapłaty w zamian za niewykonane zobowiązanie niepieniężne i dłużnik tego żądania nie spełnia w terminie.

Dla określenia stanu niewypłacalności, nie jest istotne, czy dłużnik nie wykonuje wszystkich zobowiązań pieniężnych czy też tylko niektórych; jak i to, jaka jest przyczyna niewykonywania zobowiązań.

W stosunku do dłużników będących osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, ale którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, takich jak: spółka jawna, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna i spółka partnerska, te podmioty są niewypłacalne także wtedy, gdy ich zobowiązania przekroczą wartość ich aktywów (art. 44 k.c.), a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Ta przesłanka niewypłacalności nie dotyczy osób fizycznych będących przedsiębiorcami, jak również spółek osobowych, w których co najmniej jednym wspólnikiem odpowiadającym za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem jest osoba fizyczna.

Podstawowym źródłem informacji dla ustalenia i oceny relacji pomiędzy wartością majątku dłużnika, a jego zobowiązaniami jest bilans, a więc sprawozdanie (zestawienie) przygotowywane zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, w którym wykazuje się stan zasobów przedsiębiorstwa (aktywów) i źródeł ich pochodzenia (pasywów) na określony dzień.

(ang.market niche) – określenie oznaczające pewną część rynku (strategiczny podsegment rynku) wymagający specyficznej oferty, a którego potrzeby nie są zaspokojone. Powodem istnienia nisz rynkowych może być brak odpowiedniego produktu lub usługi. Brak podaży może wynikać z nowych potrzeb będących efektem wzrostu poziomu życia w danej gospodarce, rozwoju technologicznego lub wycofania z rynku produktu lub usług znajdujących się w schyłkowej fazie.