	O
Odpowiedzialność kontraktowa	Odpowiedzialność kontraktowa jest to odpowiedzialność dłużnika, jaka powstaje na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, regulowana w art. 471 k.c. i n. Przyjęta w języku prawniczym nazwa „odpowiedzialność kontraktowa” jest nieco myląca, gdyż jej źródłem może być naruszenie zobowiązań wynikających z różnych, nie tylko umownych źródeł. Zatem, źródłem omawianej odpowiedzialności nie musi być umowa (kontrakt), ale może ona wynikać również z bezpodstawnego wzbogacenia, z ustawy, z orzeczenia sądu, z aktu administracyjnego, z jednostronnej czynności prawnej oraz z innych zdarzeń. Skoro odpowiedzialność kontraktowa powstaje na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, to między stronami musi istnieć jakieś wcześniejsze zobowiązanie, które nie zostaje w ogóle, w pełni lub poprawnie wykonane. Innymi słowy, odpowiedzialność kontraktowa ogranicza się tylko do przypadków, gdy istnieje wcześniejsza, wynikająca z jakiegokolwiek tytułu więź obligacyjna między wierzycielem a dłużnikiem. Odpowiedzialność kontraktowa dłużnika będzie miała miejsce jeżeli zaistnieją konieczne przesłanki tej odpowiedzialności tj.: zobowiązanie nie zostanie przez dłużnika wykonane lub zostanie wykonane, ale nienależycie (nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wtedy, gdy zachowanie dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, jednak osiągnięty przez niego wynik nie spełnia wymogów świadczenia, do którego dłużnik był zobowiązany)^[1]; naruszenie zobowiązania będzie następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (wina), przy czym dłużnik ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe z winy umyślnej, jak i winy nieumyślnej (niedbalstwo); wierzyciel poniósł lub ponosi szkodę – a jest nią uszczerbek majątkowy, który wystąpił lub, który może oznaczać nieosiągnięcie przychodu czyli utracenie korzyści, wówczas ustalenie szkody pod taką postacią będzie miało charakter kalkulacji utraconego dochodu, polegać będzie bowiem na przyjęciu, że zysk zostałby osiągnięty, gdyby nie zachowanie dłużnika. Jednakże utrata zysku musi być udowodniona, chodzi w tym przypadku nie tyle o wykazanie pewności jego wystąpienia, ale duże prawdopodobieństwo, że praktycznie w świetle doświadczenia życiowego można przyjąć, że utrata konkretnej wartości zysku rzeczywiście miała miejsce; między naruszeniem przez dłużnika więzi zobowiązaniowej oraz szkodą wierzyciela zachodzi związek przyczynowo – skutkowy, a więc powstała szkoda jest normalnym następstwem zawinionego zachowania dłużnika. Jeżeli wierzyciel będzie chciał dochodzić swoich roszczeń z tytułu odpowiedzialności kontraktowej przed sądem, to będzie musiał najpierw udowodnić istnienie skutecznego zobowiązania o określonej treści. Dłużnik może uwolnić się od odpowiedzialności jeżeli wykaże, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności. Należy jeszcze wskazać, czego może domagać się wierzyciel powołując się na odpowiedzialność kontraktową dłużnika. Zatem w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wierzyciel ma dwa podstawowe uprawnienia, może żądać: wykonania świadczenia w naturze, a więc roszczenie o zrealizowanie świadczenia -przysługuje wierzycielowi dopóki strony łączy więź zobowiązaniowa, świadczenie zaś jest możliwe do spełnienia, naprawienia szkody, które może nastąpić poprzez przywrócenie stanu poprzedniego bądź poprzez zapłatę odszkodowania, w przypadku niewykonania zobowiązania obowiązek naprawienia szkody zastępuje świadczenie pierwotne, natomiast przy nienależytym wykonaniu obowiązek naprawienia szkody uzupełnia obowiązek spełnienia świadczenia. Wierzycielowi mogą także przysługiwać z mocy określonych przepisów także inne uprawnienia np. odstąpienia od umowy (art. 491) żądanie usunięcia wad (art. 561 k.c.), powstrzymanie się od spełnienia własnego świadczenia (art.490 k.c.). Zaistnienie przesłanek odpowiedzialności kontraktowej na ogólnych zasadach z art. 471 i n . nie wyłącza istnienia odpowiedzialności na innych podstawach, a wierzyciel zasadniczo może dokonać wyboru tytułu odpowiedzialności. Na przykład w razie wadliwego wykonania robót budowlanych inwestorowi przysługuje wybór co do sposobu uzyskania rekompensaty od wykonawcy. Może on realizować uprawnienie wynikające z rękojmi za wady fizyczne budynku (art. 636 lub 637 k.c. w zw. z art. 656 k.c.) lub dochodzić roszczenia odszkodowawczego w oparciu o przepisy regulujące odpowiedzialność kontraktową (art. 471 k.c.)^[2]. Wybierając reżim odpowiedzialności z rękojmi za wady wierzyciel musi wykazać istnienie wad. Natomiast, jeśli wybrał reżim odpowiedzialności kontraktowej musi udowodnić istnienie omówionych wyżej przesłanek tej odpowiedzialności. -- ^[1] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. akt I ACa 1250/13 ^[2] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2014 r., sygn. akt V ACa 868/13. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks Cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 roku poz. 1740) Zobacz także: Odpowiedzialność dyscyplinarna pracownika Odpowiedzialność karna

Odpowiedzialność kontraktowa

Odpowiedzialność kontraktowa jest to odpowiedzialność dłużnika, jaka powstaje na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, regulowana w art. 471 k.c. i n. Przyjęta w języku prawniczym nazwa „odpowiedzialność kontraktowa” jest nieco myląca, gdyż jej źródłem może być naruszenie zobowiązań wynikających z różnych, nie tylko umownych źródeł. Zatem, źródłem omawianej odpowiedzialności nie musi być umowa (kontrakt), ale może ona wynikać również z bezpodstawnego wzbogacenia, z ustawy, z orzeczenia sądu, z aktu administracyjnego, z jednostronnej czynności prawnej oraz z innych zdarzeń. Skoro odpowiedzialność kontraktowa powstaje na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, to między stronami musi istnieć jakieś wcześniejsze zobowiązanie, które nie zostaje w ogóle, w pełni lub poprawnie wykonane. Innymi słowy, odpowiedzialność kontraktowa ogranicza się tylko do przypadków, gdy istnieje wcześniejsza, wynikająca z jakiegokolwiek tytułu więź obligacyjna między wierzycielem a dłużnikiem.

Odpowiedzialność kontraktowa dłużnika będzie miała miejsce jeżeli zaistnieją konieczne przesłanki tej odpowiedzialności tj.:

zobowiązanie nie zostanie przez dłużnika wykonane lub zostanie wykonane, ale nienależycie (nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wtedy, gdy zachowanie dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, jednak osiągnięty przez niego wynik nie spełnia wymogów świadczenia, do którego dłużnik był zobowiązany)^[1];
naruszenie zobowiązania będzie następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (wina), przy czym dłużnik ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe z winy umyślnej, jak i winy nieumyślnej (niedbalstwo);
wierzyciel poniósł lub ponosi szkodę – a jest nią uszczerbek majątkowy, który wystąpił lub, który może oznaczać nieosiągnięcie przychodu czyli utracenie korzyści, wówczas ustalenie szkody pod taką postacią będzie miało charakter kalkulacji utraconego dochodu, polegać będzie bowiem na przyjęciu, że zysk zostałby osiągnięty, gdyby nie zachowanie dłużnika. Jednakże utrata zysku musi być udowodniona, chodzi w tym przypadku nie tyle o wykazanie pewności jego wystąpienia, ale duże prawdopodobieństwo, że praktycznie w świetle doświadczenia życiowego można przyjąć, że utrata konkretnej wartości zysku rzeczywiście miała miejsce;
między naruszeniem przez dłużnika więzi zobowiązaniowej oraz szkodą wierzyciela zachodzi związek przyczynowo – skutkowy, a więc powstała szkoda jest normalnym następstwem zawinionego zachowania dłużnika.

Jeżeli wierzyciel będzie chciał dochodzić swoich roszczeń z tytułu odpowiedzialności kontraktowej przed sądem, to będzie musiał najpierw udowodnić istnienie skutecznego zobowiązania o określonej treści.

Dłużnik może uwolnić się od odpowiedzialności jeżeli wykaże, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności.

Należy jeszcze wskazać, czego może domagać się wierzyciel powołując się na odpowiedzialność kontraktową dłużnika. Zatem w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wierzyciel ma dwa podstawowe uprawnienia, może żądać:

wykonania świadczenia w naturze, a więc roszczenie o zrealizowanie świadczenia -przysługuje wierzycielowi dopóki strony łączy więź zobowiązaniowa, świadczenie zaś jest możliwe do spełnienia,
naprawienia szkody, które może nastąpić poprzez przywrócenie stanu poprzedniego bądź poprzez zapłatę odszkodowania, w przypadku niewykonania zobowiązania obowiązek naprawienia szkody zastępuje świadczenie pierwotne, natomiast przy nienależytym wykonaniu obowiązek naprawienia szkody uzupełnia obowiązek spełnienia świadczenia.

Wierzycielowi mogą także przysługiwać z mocy określonych przepisów także inne uprawnienia np. odstąpienia od umowy (art. 491) żądanie usunięcia wad (art. 561 k.c.), powstrzymanie się od spełnienia własnego świadczenia (art.490 k.c.).

Zaistnienie przesłanek odpowiedzialności kontraktowej na ogólnych zasadach z art. 471 i n . nie wyłącza istnienia odpowiedzialności na innych podstawach, a wierzyciel zasadniczo może dokonać wyboru tytułu odpowiedzialności. Na przykład w razie wadliwego wykonania robót budowlanych inwestorowi przysługuje wybór co do sposobu uzyskania rekompensaty od wykonawcy. Może on realizować uprawnienie wynikające z rękojmi za wady fizyczne budynku (art. 636 lub 637 k.c. w zw. z art. 656 k.c.) lub dochodzić roszczenia odszkodowawczego w oparciu o przepisy regulujące odpowiedzialność kontraktową (art. 471 k.c.)^[2]. Wybierając reżim odpowiedzialności z rękojmi za wady wierzyciel musi wykazać istnienie wad. Natomiast, jeśli wybrał reżim odpowiedzialności kontraktowej musi udowodnić istnienie omówionych wyżej przesłanek tej odpowiedzialności.

^[1] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. akt I ACa 1250/13

^[2] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2014 r., sygn. akt V ACa 868/13.

Podstawa prawna: