Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  N

Należność

Pojęcie należności występuje zarówno na gruncie prawa finansowego, rachunkowości, jak i prawa cywilnego . Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN należnością jest kwota, którą należy komuś wypłacić.

W świetle prawa cywilnego należnością określa się uprawnienie osoby fizycznej (tj. każdego człowieka), jednostki organizacyjnej posiadającej zdolność prawną lub osoby prawnej (np. spółki z o.o.) do otrzymania świadczenia pieniężnego albo rzeczowego wynikającego z uprzednio zawartej umowy. Świadczenie powinno być spełnione w konkretnym terminie i kwocie (w przypadku świadczenia pieniężnego) lub rzeczach oznaczonych co do gatunku (w przypadku świadczenia rzeczowego) wynikającej ze zdarzeń określonych w umowie. Zgodnie z terminologią kodeksu cywilnego, osobą uprawnioną jest wierzyciel, a osobą zobowiązaną dłużnik.

Terminu „należność” nie należy mylić z terminami „zobowiązanie” ani „wierzytelność”. Pojęcie „wierzytelność” i „należność” co do zasady się pokrywają, chociaż należy mieć na uwadze, że termin „należność jest węższy. Niekiedy dokonuje się rozróżnień polegających na wskazaniu, że należność dotyczy jedynie świadczeń pieniężnych, podczas gdy wierzytelność może również dotyczyć świadczenia rzeczowego. Ponadto, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego wierzytelność jest zbywalna.

Kodeks cywilny w art. 3531 stanowi, że zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie to może polegać na działaniu albo na zaniechaniu. Zobowiązanie jest zatem długiem obciążającym dany podmiot, a należność kwotą do której podmiot jest uprawniony.

Różnice między należnością a zobowiązaniem obrazuje poniższy przykład. Pan X zdecydował, że jest mu niezbędny do pracy nowy laptop. Po wizycie w sklepie okazało się, że cena laptopa przekracza jego oszczędności o 2000 zł.  Wobec tego Pan X postanowił zaciągnąć kredyt na zakup laptopa. To właśnie kredyt stanowi zobowiązanie Pana X. Inaczej mówiąc kredyt stanowi źródło finansowania jego majątku. Pan X jest dysponentem zobowiązania. Należność natomiast jest tym czym Pan X nie dysponuje w danej chwili, ponieważ dysponuje nią dłużnik. Kredyt zaciągnięty przez Pana X stanowi należność banku. Przez cały czas „właścicielem kredytu” jest bank, mimo że w momencie udzielenia, w jego posiadanie wejdzie Pan X. Podsumowując, ze zobowiązaniem mamy do czynienia wtedy gdy pożyczamy od kogoś, zaś z należnością wtedy gdy pożyczamy coś komuś.

Natomiast stosownie do ustawy o rachunkowości, należnością określane są wyłącznie wartości pieniężne stanowiące aktywa w bilansie przedsiębiorcy, które to związane są z przyszłymi przychodami środków pieniężnych. Z kolei zobowiązania będą stanowić w bilansie przedsiębiorcy pasywa.

Ustawa o rachunkowości dokonuje podziału na należności długoterminowe oraz należności krótkoterminowe. Należności krótkoterminowe stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, np. należności z tytułu umowy sprzedaży z odroczonym terminem zapłaty. Natomiast należności długoterminowe to takie, które są wymagalne po upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego, np. należności publicznoprawne dotyczące zwrotu podatku dochodowego.

W sytuacji, gdy dłużnik nie wywiązuje się ze zobowiązania we właściwym terminie, wierzyciel może dochodzić swoich praw poprzez wniesienie do sądu powództwa o zapłatę należności głównej oraz odsetek ustawowych za opóźnienie.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 roku poz. 1740)

Zobacz także: