Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  P

Przedstawiciel

W praktyce obrotu zdarza się, że podmiot nie może z różnych względów działać samodzielnie. Wówczas może skorzystać z regulacji ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej jako: „k.c.”) dotyczącej przedstawicielstwa. „Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela” (art. 95 §1 k.c.). Przedstawiciel dokonuje czynności prawnych, które na mocy art. 95 §2 k.c. pociąga skutki dla reprezentowanego. W polskim porządku prawnym wyróżnia się dwa rodzaje przedstawicielstwa: „umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo)” (art. 96 k.c.).

Do przedstawicieli ustawowych zalicza się:

  1. Opiekun: 

- art. 94 §3 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy („k.r.i.o.”) jest on ustanawiany gdy rodzice są nieznani lub utracili oni władzę rodzicielską. 

- art. 13 § k.c. jeżeli ubezwłasnowolniony całkowicie nie znajduje się pod władzą rodzicielską, ustanawia się dla niego opiekę. 

  1. Kurator:

-art. 181 k.r.i.o. jest powoływany przez sąd opiekuńczy dla osoby ubezwłasnowolnionej do zarządu jej majątkiem i reprezentowania jej.

Art. 182 k.r.i.o. do chwili urodzenia się dziecka trwa ustanowiona dla niego kuratela z powodu potrzeby strzeżenia jego przyszłych praw.

Art. 42 §1 k.c. jeżeli osoba prawna nie może być reprezentowana ani nie może prowadzić swoich spraw z uwagi na brak organu lub braki kadrowe w składzie organu reprezentującego, sąd ustanawia kuratora, podlegającego nadzorowi sądowemu.

Jak słusznie podaje P. Sobolewski:„za przedstawiciela ustawowego pozostałych wspólników uważa się także wspólnika spółki cywilnej (art. 866 KC; co do kwalifikacji wspólników spółki cywilnej jako przedstawicieli ustawowych zob. M. Pazdan, w: System PrPryw, t. 2, 2008, Nb 66, s. 486 i n., który dopuszcza jednak możliwość uznania wspólników za pełnomocników; W. Robaczyński, w: Pyziak-Szafnicka, Komentarz, 2009, s. 960), wspólników osobowych spółek handlowych, likwidatorów oraz doradców tymczasowych (art. 548 i n. KPC). Kontrowersje wzbudza status prawny wykonawcy testamentu (art. 986 i n. KC), przymusowego zarządcy nieruchomości ustanawianego w postępowaniu zabezpieczającym lub egzekucyjnym (art. 7524 i 931 KPC), zarządcy rzeczy wspólnej (art. 203 KC) oraz syndyka masy upadłości (zob. A.G. Harla, Syndyk masy upadłości w polskim prawie cywilnym (materialnym i procesowym), Warszawa 2007, s. 286 i n.) oraz małżonka działającego za współmałżonka w sprawach zwykłego zarządu (art. 29 KRO). Zakres umocowania przedstawiciela ustawowego do działania w imieniu reprezentowanego wynika z przepisów prawa lub orzeczenia sądowego”.

Pełnomocnictwo również jest rodzajem przedstawicielstwa. Zostało ono szczegółowo omówione w naszym Słowniku. 

Odnosząc się jednak jeszcze do ogólnej regulacji dotyczącej wszystkich rodzajów przedstawicielstwa należy przywołać sytuacje, w których ta instytucja doznaje ograniczenia lub nie można w ogóle z niej skorzystać. Zgodnie z art. 944 §2 k.c.: „testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela”. Zgodnie z art. 6 §1: „z ważnych powodów sąd może zezwolić, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński lub oświadczenie przewidziane w art. 1 § 2 zostało złożone przez pełnomocnika”.

Należy pamiętać, że przedstawiciel składa własne oświadczenie woli, ale na rzecz reprezentowanego. Przedstawicielem zatem nie jest: pomocnik, posłaniec, zastępca pośredni ani negotiorum gestor (osoba prowadzące cudze sprawy bez zlecenia). 

Podstawa prawna: 

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz 1740 ze zm.).

Źródła:

  1. P. Sobolewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, (red. K. Osajda), wyd. 27, 2020, komentarz do art. 96 Kodeksu cywilnego, Legalis, Nb. 2.

Zobacz także: