Podatek od czynności cywilnoprawnych
|
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) to podatek, który płaci się od wybranych umów zawieranych poza działalnością gospodarczą. Dotyczy głównie osób fizycznych zawierających umowy sprzedaży, pożyczki, darowizny, ustanowienia hipoteki czy umowy spółki. Jeśli jesteś zobowiązany do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), musisz – w ciągu 14 dni od momentu powstania obowiązku podatkowego – samodzielnie, bez oczekiwania na wezwanie urzędu skarbowego złożyć deklarację PCC-3, obliczyć należny podatek i dokonać jego wpłaty na rachunek urzędu. Formularz możesz przekazać osobiście w urzędzie, przesłać drogą pocztową lub złożyć elektronicznie przez Internet.
Podatkowi PCC podlegają m.in.:
- Umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych (np. samochód, nieruchomość),
- Umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
- Umowy darowizny (w części dotyczącej przejęcia długów i ciężarów),
- Umowy dożywocia,
- Umowy spółki,
- Ustanowienie hipoteki,
- Umowy depozytu nieprawidłowego.
Obowiązek zapłaty podatku PCC dotyczy zazwyczaj:
- Kupującego – w przypadku umowy sprzedaży,
- Pożyczkobiorcy – w przypadku umowy pożyczki,
- Obdarowanego – w przypadku darowizny,
- Wspólników – w przypadku zawarcia umowy spółki lub jej zmiany,
- Nabywca własności nieruchomości – w przypadku umowy dożywocia.
Wysokość podatku PCC jest uzależniona od rodzaju czynności cywilnoprawnej, której dotyczy. Obowiązujące stawki prezentują się następująco:
- 2% – naliczane od umowy sprzedaży m.in. nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego, a także prawa do domu jednorodzinnego czy lokalu w małym domu mieszkalnym (zgodnie z przepisami prawa spółdzielczego).
- 1% – stosowane przy sprzedaży innych praw majątkowych, nieobjętych wyżej wymienioną kategorią.
- 2% – dotyczy umów takich jak: zamiana, dożywocie, dział spadku, zniesienie współwłasności czy darowizna – jeśli ich przedmiotem jest przeniesienie własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego lub określonych praw spółdzielczych.
- 1% – obowiązuje przy tych samych rodzajach umów (zamiana, darowizna itd.), ale jeśli dotyczą one innych praw majątkowych.
- 1% – obejmuje ustanowienie odpłatnego użytkowania (również nieprawidłowego) oraz odpłatnej służebności. Jednak jeśli podatnik powoła się na fakt zawarcia takiej umowy dopiero podczas czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania lub kontroli celno-skarbowej i wcześniej nie zapłacił należnego podatku, wówczas stawka wzrasta do 20%.
- 0,5% – obowiązuje przy umowach pożyczki i depozytu nieprawidłowego. Jeśli jednak podatnik ujawni fakt zawarcia takiej umowy dopiero w toku czynności kontrolnych i podatek nie został wcześniej zapłacony, obowiązuje sankcyjna stawka 20%. Taka sama stawka ma zastosowanie również wtedy, gdy pożyczkobiorca powoła się na pożyczkę, ale nie udokumentuje jej otrzymania na konto bankowe, do SKOK-u lub za pomocą przekazu pocztowego.
- 0,1% – obowiązuje przy ustanowieniu hipoteki zabezpieczającej wierzytelność o określonej wysokości (liczonej od kwoty zabezpieczenia).
- 19 zł – to kwota ryczałtowa, którą płaci się w przypadku ustanowienia hipoteki zabezpieczającej wierzytelność o nieustalonej wartości.
- 0,5% – dotyczy zawarcia umowy spółki lub jej zmiany, jeżeli prowadzi ona do zwiększenia majątku spółki.
Z obowiązku zapłaty PCC zwolnione są określone grupy podmiotów, w tym:
- Obce państwa, ich ambasady, konsulaty, wojsko, organizacje międzynarodowe oraz ich przedstawicielstwa – o ile korzystają z immunitetów i przywilejów wynikających z umów międzynarodowych, ustaw lub zwyczajów, a także ich personel, który nie jest obywatelami Polski i nie posiada stałego miejsca zamieszkania w kraju (warunkiem jest zasada wzajemności).
- Organizacje pożytku publicznego, jeżeli czynności są dokonywane wyłącznie w ramach nieodpłatnej działalności statutowej.
- Jednostki samorządu terytorialnego oraz Skarb Państwa.
- Osoby z niepełnosprawnością, które nabywają pojazdy (w tym motorowery i wózki inwalidzkie) lub sprzęt rehabilitacyjny do własnego użytku – pod warunkiem posiadania odpowiedniego orzeczenia (stopień znaczny lub umiarkowany, a w pewnych przypadkach również lekki).
- Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych.
Zwolnieniom podlegają również niektóre konkretne rodzaje czynności cywilnoprawnych, m.in.:
- Wymiana i sprzedaż walut obcych oraz wirtualnych (np. kryptowalut).
- Transakcje dotyczące sprzedaży gruntów rolnych – jeśli prowadzą do powiększenia lub utworzenia gospodarstwa o powierzchni od 11 do 300 ha i gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez minimum 5 lat.
- Odkupienie przez poprzedniego właściciela nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, które wcześniej zostały wywłaszczone bądź sprzedane na cele publiczne – pod warunkiem dokonania zakupu w ciągu 5 lat od otrzymania odszkodowania.
- Zamiana nieruchomości lub praw do lokali w przypadku, gdy stronami umowy są osoby z I grupy podatkowej (np. najbliższa rodzina).
- Sprzedaż rzeczy ruchomych o wartości do 1 000 zł.
- Sprzedaż obligacji skarbowych, bonów pieniężnych Narodowego Banku Polskiego oraz instrumentów finansowych, jeśli transakcje dokonywane są przez uprawnione podmioty, np. domy maklerskie lub giełdy.
- Transakcje realizowane na giełdach towarowych.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 295 z późn. zm.).
- Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 listopada 2023 r. w sprawie pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. poz. 2542).
Zobacz także:
|
