Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  P

Polecenie

Polecenie rozumiane, jako nakazanie innej osobie określonego zachowania się, nieczyniące z nakazującego ani innej osoby wierzyciela, jest unormowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (dalej jako: „Kodeks cywilny” lub „k.c.”)w art. 893 - regulacji dotyczącej darowizny oraz w art. 982 -  regulacji dotyczącej dziedziczenia testamentowego. Nie oznacza to, że w drodze umownej nie można przewidzieć podobnych rozwiązań posługując się wskazanymi przepisami.

Polecenie darczyńcy

Kodeks cywilny w art. 893 k.c. stanowi, iż „darczyńca może nałożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem.” Polecenie zasadniczo zawierane jest w umowie darowizny. Obdarowany składając oświadczenie o przyjęciu darowizny obciążonej poleceniem (przyjmując darowiznę), godzi się tym samym w sposób domniemany na obowiązek spełnienia polecenia. Obciążenie obdarowanego obowiązkiem spełnienia polecenia może także nastąpić po zawarciu umowy darowizny, jak i po jej wykonaniu, co oczywiście wymaga wówczas zgody obdarowanego. Jak trafnie zauważa Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w piśmie z dnia 4 marca 2019 r. 0111-KDIB4.4015.14.2019.1.MCZ:„darczyńca obciążając obdarowanego poleceniem musi dokładnie wskazać, na czym polecenie ma polegać, a także kogo dotyczyć. Obowiązek określonego zachowania będący przedmiotem polecenia może, ale nie musi mieć związku z przedmiotem darowizny, może dotyczyć sfery majątkowej, jak i osobistej wskazanej przez darczyńcę osoby. Osobą, której dotyczyć ma objęte poleceniem zachowanie (działanie lub zaniechanie) może być darczyńca, osoba trzecia, a nawet sam obdarowany.” „Beneficjentami” mogą też być wręcz obiekty natury (pomniki przyrody, zabytki, zwierzęta). Poleceniem może być np. obowiązek przekazania przez obdarowanego członka rodziny pewnej kwoty pieniężnej na rozpoczęcie działalności czy rozwój linii produkcyjnej wspólnego, rodzinnego przedsiębiorstwa, dostarczania wskazanej poleceniem osobie pieniędzy na utrzymanie, czy też nałożenie obowiązku na fundację przekazania środków pieniężnych na rzecz określonych osób). Określając objęte poleceniem zachowanie należy pamiętać, aby nie pozbawiało ono umowy darowizny cech nieodpłatności (co do zasady byłoby tak wówczas, gdyby przedmiot polecenia miał większą wartość niż świadczenie darczyńcy).

Niewypełnienie polecenia przez obdarowanego, w przypadkach, gdy jest przejawem rażącej niewdzięczności obdarowanego (art. 898 k.c.) może być przyczyną odwołania darowizny (zasadniczo jednak z wyłączeniem przypadków, gdy polecenie miało na celu wyłącznie korzyść dla obdarowanego). Jeżeli natomiast darczyńca wykonał zobowiązanie wynikające z umowy darowizny (darowizna została dokonana), może żądać wypełnienia polecenia, chyba że ma ono wyłącznie na celu korzyść obdarowanego. W takich przypadkach, darczyńca może wystąpić z roszczeniem o nakazanie wypełnienia polecenia również na drodze sądowej, a następnie egzekwowanie go w trybie egzekucji przewidzianych dla czynności, której inna osoba niż dłużnik wykonać nie może, a której wykonanie zależy wyłącznie od jego woli (art. 1050 k.p.c.).

Polecenie testamentowe

Przepis art. 982 k.c. przewiduje możliwość nałożenia przez spadkodawcę w testamencie na spadkobiercę lub zapisobiorcę polecenia. Podobnie, jak w przypadku darowizny, takie polecenie może dotyczyć sfery majątkowej, jak i niemajątkowej (np. nałożenie na spadkobiercę obowiązku spożytkowania uzyskanej wartości majątkowej na określony cel, przysporzenie korzyści określonej osobie). Polecenie może być również jedynym przedmiotem testamentu. Trzeba tu zaznaczyć, iż aby samo polecenie było ważne, ważny musi być testament, gdyż jest ono jego częścią. Nie wywoła zatem skutków prawnych przepisanych prawem dla polecenia testamentowego, nakaz określonego zachowania się, jeżeli testament go zawierający zostałby sporządzony wadliwie np. nie zostałby odręcznie podpisany ani w przypadku gdyby np. zawarty był w odrębnym dokumencie, który zostałby napisany na komputerze i wydrukowany, a nie sporządzony, jak testament własnoręcznie. Ponadto, dokonując polecenia trzeba pamiętać, iż może ono zostać nałożone tylko na spadkobierców lub zapisobierców, a więc nałożenie polecenia będzie skuteczne jedynie wówczas, gdy dana osoba może być spadkobiercą lub zapisobiercą. Zatem obciążenie poleceniem niezdolnego do dziedziczenia, a także niegodnego będzie nieskuteczne, gdyż osoby takie nie mogą być ani spadkobiercami, ani zapisobiercami. W przypadku poleceń testamentowych „nadzór” nad wykonaniem poleceń można powierzyć wykonawcy testamentu. Zgodnie z art. 988 k.c. jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej, wykonawca testamentu powinien wykonać zapisy zwykłe i polecenia. Wykonania polecenia może żądać każdy ze spadkobierców, jak również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny, wykonania polecenia może żądać także właściwy organ państwowy

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.). 

Źródła:

  1. Pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 4 marca 2019 r. 0111-KDIB4.4015.14.2019.1.MCZ.

Zobacz także: