Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  I

Instrumenty finansowe

Instrumenty finansowe stanowią pojęcie rozumiane na dwa sposoby: z perspektywy rachunkowej oraz z perspektywy kapitałowej. Pierwszego z nich została uregulowana w ustawie z dnia 29 września 2000 r. o rachunkowości, jako: „kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej ze stron pod warunkiem, że z kontraktu zawartego między dwiema lub więcej stronami jednoznacznie wynikają skutki gospodarcze, bez względu na to, czy wykonanie praw lub zobowiązań wynikających z kontraktu ma charakter bezwarunkowy albo warunkowy” (art. 3 ust. 1 pkt. 23).

Ustawodawca przesądził, że w szczególności są nimi:

  • rezerwy i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
  • umowy o gwarancje ustalające zapłacenie beneficjentom kwot odpowiadających poniesionych przez nich stratom na skutek niespłacenia wierzytelności przez dłużnika w terminie,
  • umowy mające za przedmiot przeniesienie praw z papierów wartościowych w okresie poprzedzającym termin rozliczenia  transakcji, ale po jej zawarciu, jeśli ich wykonanie wymaga wydania papierów w określonych terminie, a także wtedy gdy przeniesienie następuje w formie zapisu na rachunku papierów wartościowych,
  • aktywa i zobowiązania powstałe tytułem programów, z których wynikają udziały pracowników i innych osób związanych z podmiotem, w kapitałach jednostek lub kapitałach innej jednostki z tej samej grupy kapitałowej,
  • niektórych umów połączenia spółek.

Definicja instrumentów finansowych w rozumieniu kapitałowym została przedstawiona w art. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Ustawodawca wskazał ich zamknięty katalog:

  • papiery wartościowe oraz niebędące nimi:
  • tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania (np. certyfikaty inwestycyjne i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,
  • opcje – jest to instrument finansowy pochodny, który uprawnia do zakupu instrumentu bazowego po ustalonej cenie i w ustalonym okresie
  • instrumenty rynku pieniężnego (np. czeki, bony skarbowe, depozyty bankowe),
  • kontrakty terminowe,
  • swapy – jako kontrakt w przedmiocie ustalenia przyszłych, równoważnych strumieni płatności dla stron,
  • umowy forward na stopę procentową,
  • inne pochodne instrumenty finansowe, których instrumentem bazowym są: papiery wartościowe, waluty, stopy procentowe, wskaźnik rentowności, uprawnienie do emisji oraz w określonych przypadkach indeks lub wskaźnik finansowy,
  • uprawnienie do emisji,
  • kontrakty na różnicę,
  • instrumenty pochodne, które za przedmiot mają przenoszenie ryzyka kredytowego .

Na koniec warto zaznaczyć, że instrumenty finansowe dzieli się z uwagi na kryterium czasu na: krótkoterminowe – z okresem zapadalności do 1 roku, średnioterminowe – z okresem zapadalności od 1 roku do 3 lat, oraz długoterminowe z okresem zapadalności powyżej 3 lat.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 217),
  2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 328 ze zm.).

Zobacz także: