Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  Z

Zdolność do czynności prawnych

Przez zdolność do czynności prawnych rozumie się zdolność do skutecznego dokonywania czynności prawnych, nabywania praw, zaciągania zobowiązań, składania i przyjmowania oświadczeń woli, wywołujących skutki prawne. Czynności te dokonywane są we własnym imieniu (samodzielne kształtowanie własnej sytuacji prawnej). Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej również jako: „k.c.”), zdolność do czynności prawnych nabywa się wraz z uzyskaniem pełnoletniości. Pełnoletnim zaś – na podstawie art. 10 k.c. jest osoba, która ukończyła 18 lat. Wyjątkowo pełnoletniość uzyskuje małoletni, który zawarł związek małżeński (nie traci jej pomimo ustania małżeństwa) Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, kobieta, która ukończyła 16 lat może zawrzeć związek małżeński z ważnych powodów i za zgodą sądu opiekuńczego. Sąd nie wyrazi zgody jeżeli zawarcie małżeństwa byłoby sprzeczne dobrem mającej zostać założoną rodziną. Uzyskanie pełnej zdolności do czynności prawnych nie jest uzależnione od uzyskania jakiegokolwiek potwierdzenia organów władzy lub uzyskania określonych kwalifikacji, następuje ono z mocy prawa (ipso iure). Jest ona również niezależna od okoliczności faktycznych, w której znajduje się uprawniony; na jej wykonywanie nie wpływu działanie przez pełnomocnika.

Powyżej omówiono pełną zdolność do czynności prawnych. W prawie cywilnym wyróżnia się także:

  • ograniczoną zdolność do czynności prawnych,
  • brak zdolności do czynności prawnych.

Ograniczona zdolność prawna jest przyznana z mocy ustawy osobom, które ukończyły 13 roku życia oraz ubezwłasnowolnionym częściowo. Jednostronne czynności prawne, dokonywane samodzielnie przez te osoby, w sytuacji gdy ustawa wymagała zgody ich przedstawiciela ustawowego, są nieważne. W przypadku zawarcia umowy (co najmniej dwustronna czynność prawna), ważność zależy od potwierdzenia umowy przez przedstawiciela ustawowego. Osoby mające ograniczoną zdolność do czynności prawnych mogą zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych sprawach życia codziennego bez zgody przedstawiciela ustawowego (np. dokonywanie drobnych zakupów). Ponadto mogą one rozporządzać swoim zarobkiem i przedmiotami majątkowymi oddanymi do swobodnego użytku. 

Ubezwłasnowolnić częściowo można osobę pełnoletnią z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, innego rodzaju zaburzeń psychicznych, pijaństwa lub narkomani, jeżeli potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw, a stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę. Całkowicie można ubezwłasnowolnić osobę, która ukończyła trzynaście lat, z tych samych przesłanek, które uzasadniają ubezwłasnowolnienie częściowe, jeśli osoba ta nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. Jeżeli nie przebywa ona pod władzą rodzicielską, ustanawia się dla niej opiekę. 

Ubezwłasnowolnienie i śmierć są jedynymi sytuacjami, w których wygasa zdolność do czynności prawnych. Pozbawienie wolności, zapadnięcie w śpiączkę czy długotrwała nieobecność nie powodują jej utraty. Ubezwłasnowolnienie następuje w drodze orzeczenia sądu.

 

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

Zobacz także: