	W
Wady oświadczenia woli	Czynność prawna (najczęściej zawarcie umów) dokonuje się przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli, czyli jej wyrażenia dla dokonania tej czynności. Zgodnie z art. 60 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej również jako: „k.c.” lub „Kodeks cywilny”) oświadczeniem woli jest każde zachowanie osoby dokonującej czynności prawnej, wyrażające jej wolę w sposób dostateczny, także w postaci elektronicznej. Przykładowo oświadczeniem woli jest zawarcie umowy, odstąpienie od niej lub sporządzenie testamentu. Zgodnie z ustawową definicją dla złożenia oświadczenia woli wystarczy zachowanie, które ujawnia wolę w sposób co najmniej dostateczny. Może to więc następować w drodze określonego zachowania. Przykład: wręczenie bez słowa sprzedawcy kwoty stanowiącej wartość np. określonej gazety i następnie zabranie ze stojaka egzemplarza tej gazety. Wady oświadczeń woli to takie stany faktyczne, w których złożenie oświadczenia (wyrażenie) woli uległo zakłóceniu. Ustawodawca wyróżnił następujące rodzaje tych wad: 1) brak świadomości lub swobody - art. 82 k.c.; - przez brak świadomości rozumie się stan, w którym osoba składająca oświadczenie woli nie jest w stanie rozeznać jego treści ani skutków, zaś brak swobody oznacza stan zaburzenia psycho-intelektualnego uniemożliwiającego podjęcia wolnej decyzji. 2) pozorność - art. 83 k.c.; - osoba składa oświadczenie woli drugiej stronie za jej zgodą, które w rzeczywistości nie wywołuje żadnych skutków prawnych, 3) błąd (istotny) - art. 84, art. 85 k.c; - jest to niewłaściwie, sprzeczne z rzeczywistością przekonanie składającego oświadczenie woli, musi być on istotny i dotyczyć podejmowanej czynności prawnej, 4) podstęp - art. 86 k.c.; - celowe wprowadzanie w błąd osoby dokonującej czynności prawnej, 5) groźba - art. 87 k.c. – musi być poważna i bezprawna, dokonujący czynności prawnej działa pod czyimś przymusem Zgodnie z orzecznictwem, nie jest dopuszczalne modyfikowanie w umowie przepisów regulujących wady oświadczeń woli poprzez strony czynności. Patrz uchwała Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej z dnia 7 kwietnia 1992 r., III CZP 30/92. Należy pamiętać, że istnieją też przepisy szczególne dotyczące wad oświadczeń woli, a mianowicie: dotyczący błędu art. 918 .§1 k.c. (uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu), dotyczący niegodności dziedziczenia - art. 928 § 1 pkt 2 k.c. (jeśli spadkobierca podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności), dotyczący wad oświadczenia woli przy sporządzaniu testamentu art. 945 §1 k.c. dotyczący wad oświadczenia woli przy składaniu oświadczania o przyjęciu lub odrzuceniu spadku art. 1019 k.c. pod wpływem błędu lub groźby) dotyczący uchylenia się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej pod wpływem błędu art. 104 5k.c. dotyczący wad oświadczenia woli przy zawieraniu małżeństwa art. 15¹ ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i Warto dodać, że przepisy znajdą zastosowanie w pierwszej kolejności zgodnie z zasadą lex specialis derogat legi generali, zamiast przepisów art. 82. Wadliwość oświadczenia woli powoduje wadliwość czynności prawnej. Pozorność czynności prawnej oraz brak świadomości lub swobody dotknięte są sankcją nieważności z mocy prawa. Czynności prawne obarczone wadą oświadczenia woli: błędem, podstępem i groźbą są wzruszalne, ale nie są nieważne. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.). Zobacz także: Błąd istotny Podstęp jako wada umowy

Wady oświadczenia woli

Czynność prawna (najczęściej zawarcie umów) dokonuje się przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli, czyli jej wyrażenia dla dokonania tej czynności. Zgodnie z art. 60 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej również jako: „k.c.” lub „Kodeks cywilny”) oświadczeniem woli jest każde zachowanie osoby dokonującej czynności prawnej, wyrażające jej wolę w sposób dostateczny, także w postaci elektronicznej.

Przykładowo oświadczeniem woli jest zawarcie umowy, odstąpienie od niej lub sporządzenie testamentu. Zgodnie z ustawową definicją dla złożenia oświadczenia woli wystarczy zachowanie, które ujawnia wolę w sposób co najmniej dostateczny. Może to więc następować w drodze określonego zachowania. Przykład: wręczenie bez słowa sprzedawcy kwoty stanowiącej wartość np. określonej gazety i następnie zabranie ze stojaka egzemplarza tej gazety.

Wady oświadczeń woli to takie stany faktyczne, w których złożenie oświadczenia (wyrażenie) woli uległo zakłóceniu. Ustawodawca wyróżnił następujące rodzaje tych wad:

1) brak świadomości lub swobody - art. 82 k.c.; - przez brak świadomości rozumie się stan, w którym osoba składająca oświadczenie woli nie jest w stanie rozeznać jego treści ani skutków, zaś brak swobody oznacza stan zaburzenia psycho-intelektualnego uniemożliwiającego podjęcia wolnej decyzji.

2) pozorność - art. 83 k.c.; - osoba składa oświadczenie woli drugiej stronie za jej zgodą, które w rzeczywistości nie wywołuje żadnych skutków prawnych,

3) błąd (istotny) - art. 84, art. 85 k.c; - jest to niewłaściwie, sprzeczne z rzeczywistością przekonanie składającego oświadczenie woli, musi być on istotny i dotyczyć podejmowanej czynności prawnej,

4) podstęp - art. 86 k.c.; - celowe wprowadzanie w błąd osoby dokonującej czynności prawnej,

5) groźba - art. 87 k.c. – musi być poważna i bezprawna, dokonujący czynności prawnej działa pod czyimś przymusem

Zgodnie z orzecznictwem, nie jest dopuszczalne modyfikowanie w umowie przepisów regulujących wady oświadczeń woli poprzez strony czynności. Patrz uchwała Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej z dnia 7 kwietnia 1992 r., III CZP 30/92.

Należy pamiętać, że istnieją też przepisy szczególne dotyczące wad oświadczeń woli, a mianowicie:

dotyczący błędu art. 918 .§1 k.c. (uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu),
dotyczący niegodności dziedziczenia - art. 928 § 1 pkt 2 k.c. (jeśli spadkobierca podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności),
dotyczący wad oświadczenia woli przy sporządzaniu testamentu art. 945 §1 k.c.
dotyczący wad oświadczenia woli przy składaniu oświadczania o przyjęciu lub odrzuceniu spadku art. 1019 k.c. pod wpływem błędu lub groźby)
dotyczący uchylenia się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej pod wpływem błędu art. 104 5k.c.
dotyczący wad oświadczenia woli przy zawieraniu małżeństwa art. 15¹ ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i Warto dodać, że przepisy znajdą zastosowanie w pierwszej kolejności zgodnie z zasadą lex specialis derogat legi generali, zamiast przepisów art. 82.

Wadliwość oświadczenia woli powoduje wadliwość czynności prawnej. Pozorność czynności prawnej oraz brak świadomości lub swobody dotknięte są sankcją nieważności z mocy prawa. Czynności prawne obarczone wadą oświadczenia woli: błędem, podstępem i groźbą są wzruszalne, ale nie są nieważne.

Podstawa prawna: