Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  P

Premia

Zgodnie z § 1 z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy stosunek pracy polega na tym, że pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, otrzymując za to ekwiwalent od pracodawcy w postaci zatrudniania za wynagrodzeniem. Z punktu widzenia pracownika, celem pracy jest właśnie zarobkowanie. Poza wynagrodzeniem zasadniczym pracownik może uzyskiwać dodatkowe środki, w tym pochodzące z premii i nagród.

Przepisy prawa pracy nie zawierają definicji legalnej premii. Niemniej jednak ustawodawca w art. 105 Kodeksu pracy postanowił uregulować tryb udzielania nagród i wyróżnień w ten sposób, że mogą być one przyznawane pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu pracy.

Co do zasady wyróżnia się dwa rodzaje premii:

(i) regulaminową – czyli taką, której warunki uzyskania, tryb, wysokość oraz inne zasady przyznawania zostały szczegółowo opisane w umowie o pracę, bądź w regulaminie pracy.

(ii) uznaniową – czyli taką, której zarówno przyznanie pracownikowi, jak i określenie jej wysokości należy do zakresu swobodnego uznania zakładu pracy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 maja 2022 r., sygn. akt III APa 15/20).

Każdy pracodawca stosujący premię jako metodę motywowania pracowników powinien mieć na względzie zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Bez wątpienia pracodawca naruszę te zasadę w wypadku, gdy przy premii regulaminowej przyznaje ją jednemu z pracowników, a odmawia innemu pracownikowi, który spełnił wszystkie zastrzeżone do jej uzyskania warunki. Nie można tracić z pola widzenia faktu, iż Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że pracownikowi przysługuje również roszczenie także o nagrodę uznaniową – wtedy gdy pracodawca wadliwie korzysta ze swojego uprawnienia do przyznawania premii uznaniowych. Pracownicy, którym nagrody nie przyznano, mogą jej skutecznie dochodzić, o ile będą w stanie wykazać naruszenie przez pracodawcę zasad równego traktowania w zatrudnieniu. Należy mieć bowiem na względzie, że stosownie do art. 94 pkt 9 Kodeksu pracy, obowiązkiem pracodawcy jest stosowanie obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników i wyników ich pracy. Zgodnie z art. 113 tej samej ustawy, pracownicy którzy jednakowo wypełniają te same obowiązki, mają równe prawa – w tym co do wynagradzania.

Nagroda (premia) udzielona pracownikowi podlega takim samym obciążeniom jak „zwykłe” wynagrodzenie – zarówno w odniesieniu do podatku dochodowego, jak i składek na ubezpieczenia społeczne. Premia ma jednak nie tylko znaczenie w sferze finansowej, albowiem stosownie do art. 105 Kodeksu pracy informacja o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia zostaje umieszczona w aktach osobowych pracownika.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 z późn. zm.);