Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  M

Mediacja

Mediacja należy do grupy alternatywnych metod rozwiązywania sporów (ADR), cieszącą się coraz większym zainteresowaniem. Jej znamienną cechą jest dobrowolność, poufność i bezstronność. Strony mogą dobrowolnie układać zawieraną przed mediatorem ugodę. Elastyczność mediacji sprawia, że znajdzie ona zastosowanie w każdym rodzaju spraw jeśli tylko występuje w nich zdolność ugodowa. Jej zadaniem jest rozładowanie konfliktu poprzez stworzenie odpowiednich warunków ku temu, wsparcie profesjonalnego mediatora oraz doprowadzenie do zakończenia sprawy.

Wystąpienie na drogę mediacji może mieć charakter wykonania zobowiązania sądowego lub formę mediacji pozasądowej (z inicjatywy stron konfliktu) – oznacza to, że sprawę do mediacji można skierować za zgodą stron jeszcze przed wniesieniem na drogę sądową. Strony, godząc się na procedurę mediacyjną, mają prawo do wyboru mediatora. Mediatorem może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych i pełnię praw publicznych, dodatkowo ciesząca się zaufaniem obu stron – czy to przez wzgląd na jej spokrewnienie ze stronami i związany z tym autorytet, czy też z racji wpisu na listę stałych mediatorów działających przy sądach powszechnych i administracyjnych. W przypadku braku zgodności stron co do wyboru mediatora, kwestię rozstrzyga sąd.

Pożądanym skutkiem mediacji jest zawarcie ugody przez strony – spisana przed mediatorem ugoda następnie wiąże sąd lub organ dokonanymi ustaleniami co do istoty sprawy (w granicach obowiązującego prawa). Wobec nieosiągnięcia takiego celu, sprawa podlega rozpoznaniu przez sąd powszechny/administracyjny lub organ administracji publicznej w stosownym trybie regulowanym ustawowo, bądź przez sąd polubowny.

Mediację w postępowaniu cywilnym przeprowadza się na podstawie umowy o mediację, bądź stosownego postanowienia sądowego – zwykle przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron także w toku sprawy. Dla usprawnienia wyboru mediatora, praktykuje się tworzenie list mediatorów przez organizacje pozarządowe oraz upowszechnianie list tzw. mediatorów stałych przypisanych do danych sądów powszechnych. 

Kierując sprawę do mediacji, sąd oznacza czas jej trwania na okres maksymalnie trzech miesięcy (okres ten może ulec przedłużeniu celem sprzyjania ugodowemu załatwieniu sprawy). Zawarta przed mediatorem ugoda podlega zatwierdzeniu przez sąd w formie postanowienia na posiedzeniu niejawnym na stosowny wniosek z załączonym doń protokołem z przebiegu mediacji. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu na drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją poprzez nadanie jej klauzuli wykonalności.

Do mediacji w postępowaniu karnym kieruje sąd lub referendarz sądowy, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator lub inny organ prowadzący postępowanie, zwykle za zgodą lub z inicjatywy oskarżonego i pokrzywdzonego. Postępowanie mediacyjne trwa w tym przypadku nie dłużej niż miesiąc, a jego trwania nie zalicza się do czasu trwania postępowania przygotowawczego, które ma maksymalne określone ramy czasowe. Mediatorowi udostępnia się akta sprawy w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia mediacji. Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, który zawiera ewentualnie wypracowaną i podpisaną przez strony ugodę. Treść ugody mediacyjnej nie wiąże sądu w sposób ścisły, może on jednak wziąć pod uwagę pojednanie się oskarżonego z pokrzywdzonym i w związku z tym zastosować przy wyrokowaniu np. nadzwyczajne złagodzenie kary, uwzględnić wniosek oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze lub w ogóle odstąpić od wymierzenia kary.

Mediacja w postępowaniu administracyjnym może być przeprowadzona wówczas, gdy pozwala na to charakter sprawy i obie strony wyrażą na nią zgodę. Uczestnikami mediacji mogą być strony postępowania albo organ prowadzący postępowanie wraz ze stroną/stronami.

Po wyrażeniu zgody na próbę rozwiązania sporu w ten sposób, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji, w którym zawiera również wskazanie osoby mediatora posiadającego stosowne umiejętności i wiedzę w sprawach danego rodzaju. Sprawa przed organem zostaje zawieszona na czas próby mediacyjnej na okres do dwóch miesięcy (z możliwością przedłużenia tego okresu na wniosek uczestników mediacji o maksymalnie jeden kolejny miesiąc). Ewentualne koszty mediacji pokrywa organ administracji publicznej lub strony, jeżeli finalnie doszło do zawarcia ugody. Ugoda zawarta przed mediatorem jest dla organu wiążąca w zakresie swoich ustaleń – następuje jedynie jej zatwierdzenie w formie postanowienia.

Mediację w postępowaniu sądowoadministracyjnym przeprowadza się na wniosek skarżącego przed sądem lub organu administracyjnego jeszcze przed wyznaczeniem rozprawy administracyjnej lub w formie mediacji pozasądowej. Mediator ma prawo do przeglądania akt sprawy i obowiązany jest wykazać się bezstronnością i neutralnością charakterystyczną dla procedury tego rodzaju. Koszty związane z przeprowadzeniem mediacji w postępowaniu sądowoadministracyjnym pokrywają strony. Na podstawie ustaleń dokonanych w toku mediacji, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt stosownie do okoliczności sprawy – jeżeli natomiast strony nie dokonają zbieżnych ustaleń dotyczących załatwienia sprawy, podlega ona dalej rozpoznaniu na podstawie skargi przez sąd administracyjny.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 1575 ze zm.),
  2. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 256 ze zm.),
  3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. 2021 r. poz. 534 ).

Zobacz także: