Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej – pytania i wątpliwości

Mąż użytkowniczki naszego serwisu chce rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Użytkowniczka naszego serwisu zwróciła się więc do nas z kilkoma pytaniami w zakresie

• Konieczności zawarcia umowy z właścicielem mieszkania, w którym znajdowała się będzie siedziba firmy;
• Odpowiedzialności wspólnej małżonków za zobowiązania firmy;
• Zabezpieczenia majątku małżonka;
• Dziedziczenia firmy przez jej spadkobierców (jednoosobowa działalność gospodarcza).

Poniżej odpowiedź naszych ekspertów!

1. Konieczności zawarcia umowy z właścicielem mieszkania, w którym znajdowała się będzie siedziba firmy

Osoba, prowadząca działalność gospodarczą w lokalu, którego nie jest właścicielem powinna zawrzeć umowę cywilnoprawną z jego właściciel.

Strony mogą zawrzeć umowę dzierżawy, umowę najmu czy umowę użyczenia.

Najczęstszą wybieraną formą przez przedsiębiorców jest umowa najmu. Opisana w art. 680 i kolejne Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej jako: „k.c.”).

Wzór takiej umowy dostępny jest w naszym serwisie: https://mikroporady.pl/umowy/umowa-najmu-lokalu-i-powierzchni#wariant/tab-umowa-najmu-powierzchni

Drugą najczęściej wybieraną formą umowy jest umowa użyczenia.

To co odróżnia umowę użyczenia lokalu od umowy najmu, to brak obowiązku uiszczania czynszu przez biorącego na rzecz użyczającego. Umowa użyczenia jest bowiem umową nieodpłatną.

Wzór takiej umowy wraz z jej szczegółowym opisem także znajdziesz w naszym serwisie!

https://mikroporady.pl/umowy/umowa-o-uzyczenie-lokalu-uzytkowego

2. Odpowiedzialność przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą.

Osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą odpowiada całym swoim majątkiem za jej zobowiązania w sposób nieograniczony. Nie ma także znaczenia to, czy majątek został nabyty przed, po, czy w trakcie prowadzenia działalności.

Wspólność majątkowa powstaje z mocy ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa i obejmuje ona przedmioty nabyte już w czasie jego trwania przez jednego lub dwóch małżonków. Oznacza to, iż od tego momentu wszystkie dobra nabyte wchodzą w skład wspólnego majątku, którym odpowiadał będzie małżonek za zobowiązania związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jednak każdy z małżonków posiada również majątek osobisty, który gromadził przed zawarciem związku małżeńskiego i nie jest on wliczany w skład wspólności majątkowej.

Kwestię majątku osobistego reguluje art. 33 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (dalej jako: „k.r.i.o”) który stwierdza, iż do majątku osobistego każdego z małżonków należą m.in. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej. Drugiemu małżonkowi nie przysługują zatem żadne prawa ani roszczenia związane z majątkiem nabytym przez drugiego małżonka przed zawarciem związku małżeńskiego, nie ma prawa rozporządzania nim, jak również wierzyciel nie może ich zajmować w związku z roszczeniami wynikającymi z prowadzenia działalności gospodarczej przez małżonka.  

Ogólną zasadą jest, iż za zobowiązania zaciągane przez jednego z małżonków bez zgody drugiego, odpowiada tylko ten małżonek, który zaciągnął zobowiązanie. Zatem, aby uniknąć odpowiedzialności, należy nie wyrażać zgody na takie zobowiązanie. Jeśli zaś małżonek wyraził zgodę, będzie on za nie odpowiadał majątkiem wchodzącym w skład majątku wspólnego.

3. Zabezpieczenie majątku małżonka

Najlepszym rozwiązaniem, aby zabezpieczyć swój majątek w przypadku prowadzenia przez małżonka działalności gospodarczej będzie zawarcie umowy o rozdzielności majątkowej małżeńskiej regulowanej przez art. 47 wskazanej już powyżej ustawy tj. k.r.i.o. Umowa ta powszechnie występuje pod nazwą intercyzy.

W takich okolicznościach każdy z małżonków odpowiada indywidualnie za swoje zobowiązania zaciągnięte w trakcie trwania małżeństwa, w tym także te związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Należy również pamiętać, iż rozdzielność majątkowa może powstać także z mocy prawa. Dzieje się to w sytuacji, gdy jeden ze współmałżonków został ubezwłasnowolniony lub ogłosił upadłość (art. 53 §1 k.r. i.o.). Taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku sądowego orzeczenia separacji (art. 61⁴ k.r.i.o.).

4. Dziedziczenie firmy przez jej spadkobierców.

W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej jej firma musi zawierać co najmniej imię i nazwisko jej założyciela. Nie posiada ona również zdolności prawnej, posiada ją za to jej właściciel i w związku z tym jest ona nierozłącznie związana z jej właścicielem.

Co do zasady firma w przypadku śmierci jej właściciela nie podlega dziedziczeniu (dziedziczeniu podlega jedynie majątek wchodzący w skład firmy).

Sytuację prawną po śmierci właściciela firmy reguluje m.in. Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (dalej jako: „Ustawa”).

Zgodnie ze wskazaną ustawą, aby jednoosobowa działalność gospodarcza była prowadzona po jego śmierci, musi on ustanowić zarządcę sukcesyjnego, czyli osobę prowadzącą tzw. przedsiębiorstwo w spadku (przedsiębiorstwo w spadku obejmuje składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej – art. 2 ust. 3 Ustawy). Natomiast jego właścicielem jest:

-      spadkobierca;

-      małżonek przedsiębiorcy, gdy w chwili śmierci, firma stanowiła w całości mienie małżonków i gdy małżonek posiadał udział w przedsiębiorstwie w spadku,

-      nabywca udziału w przedsiębiorstwie. - osoba, która nabyła firmę, po śmierci przedsiębiorcy bezpośrednio od spadkobiercy lub małżonka.

Właściciel lub właściciele przedsiębiorstwa w spadku mają prawo do udziału w zyskach i uczestniczą w stratach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku, w takim stosunku, w jakim przysługuje im udział w przedsiębiorstwie w spadku. Zysk jest wypłacany w odpowiednich częściach właścicielom przedsiębiorstwa w spadku przez zarządcę sukcesyjnego (art. 27 Ustawy).

Spadkobiercy ponoszą także odpowiedzialność za niespłacone zobowiązania związane z działalnością spadkodawcy w zależności od wybranej przez nich formy przyjęcia spadku. Spadkobierca może przyjąć spadek:

• wprost (aktywa oraz pasywa);
• z tzw. dobrodziejstwem inwentarza (rozumiemy przez to przyjęcie spadku z ograniczeniem długów do wysokości masy spadkowej),

 Spadkobierca może także odrzucić spadek, czyli nie przyjąć ani majątku, ani długów.

Jeśli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego może powołać:

• małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, lub
• spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo
• spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.

Należy również pamiętać, iż zgodnie z art. 4b Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, dziedziczenie jednoosobowej działalności gospodarczej jest zwolnione od podatku, pod warunkiem:

-      zgłoszenia przez nabywcę nabycia własności przedsiębiorstwa lub udziału w nim właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego;

-      prowadzenia tego przedsiębiorstwa przez nabywcę przez okres co najmniej 2 lat od dnia jego nabycia.

5. Koszty prowadzenia działalności gospodarczej

Największą korzyścią jaką uzyskujemy poprzez generowanie kosztów firmy jest możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania, co skutkuje zapłatą niższego podatku.

Przepisy Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wymieniają wprost wydatków, które można uznać za koszt uzyskania przychodu. Zawierają za to szeroki katalog kosztów, których odliczać nie można, np. wydatki na nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów. Generalną zasadą jest, iż aby dany wydatek został uznany za koszt uzyskania przychodu, musi mieć on związek z przychodem oraz poniesieniem wydatku w celu uzyskania przychodu lub zabezpieczenia/zachowania źródła przychodów. W przedstawionym stanie faktycznym ciężko jest określić koszty prowadzenia przedsiębiorstwa, albowiem nie został wskazany jego typ. Np. dla prowadzenia działalności związanej programowaniem będzie to zakup odpowiedniego sprzętu typu laptop, myszka, głośniki, niezbędne wyposażenie biura do pracy takie jak biurko, lampa biurowa, fotel biurowy itp.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 2022. 1360 t.j.);
• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (Dz. U. 2022. 1359 t.j.);
• Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz.U. 2021.170 t.j.);
• Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. 2021.1043 t.j.);
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wymieniają wprost wydatków, które można uznać za koszt uzyskania przychodu (Dz.U. 2022.2647 t.j.).

Stan prawny na dzień: 16 lutego 2023 r.

Pamiętaj!

Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej PIT.

Wyszukaj:

Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa
w  https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/

Dziękujemy :)