Nowy Wspólnik w miejsce ustępującego w spółce osobowej. Przeniesienie ogółu praw- co oznacza i jak to przeprowadzić?

Prowadząc spółkę osobową  (spółka oparta na osobistej więzi między jej wspólnikami, prowadząca przedsiębiorstwo pod własną firmą, spółkami osobowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna), może okazać się, że Ty bądź Twój wspólnik chcecie zrezygnować z udziału w spółce, a w to miejsce ma przystąpić nowy wspólnik. W poniższej poradzie dowiesz się jak przeprowadzić to we właściwy sposób. Pamiętajmy, że spółka osobowa charakteryzuje się tym, że nie może być założona tylko przez jedną osobę.

W spółkach osobowych możliwa jest zmiana składu osobowego wspólników jeżeli zostało to uregulowane w umowie spółki.

Skład wspólników spółki osobowej może ulec zmianie:

• poprzez wystąpienie wspólnika ze spółki w drodze zmiany umowy spółki;
• poprzez wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika;
• poprzez przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce osobowej;
• poprzez przystąpienie nowego wspólnika do spółki.

1. Wystąpienie wspólnika ze spółki poprzez zmianę umowy spółki osobowej

Wspólnik spółki osobowej może odejść ze spółki osobowej poprzez zmianę jej umowy, a więc w drodze zgodnego porozumienia wspólników.

W takim przypadku, pozostali wspólnicy przejmują udział występującego wspólnika bądź przyjmują do spółki nowego wspólnika przejmującego wszystkie lub część udziałów powstałych z udziału wspólnika występującego. Wspólnik występujący ze spółki powinien zostać spłacony przez osoby przejmujące jego udziały (wysokość spłaty zależy od postanowień zawartych w umowie spółki).

2. Wypowiedzenie umowy spółki osobowej przez jej wspólnika

Drugim możliwym sposobem dla wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej jest wypowiedzenie umowy spółki przez jej wspólnika.

Zgodnie z art. 61 Ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks Spółek Handlowych (dalej jako: k.s.h)  jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony, każdy wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki na sześć miesięcy przed końcem jej roku obrotowego.

Wspólnik, który chce wypowiedzieć umowę spółki powinien przygotować pisemne wypowiedzenie a następnie złożyć je pozostałym wspólnikom.

Co do zasady takie wypowiedzenie umowy prowadzi do likwidacji spółki osobowej, chyba że pozostali wspólnicy zdecydują o dalszym trwaniu spółki lub też umowa spółki tak stanowi.

3. Przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce osobowej

Wspólnik spółki osobowej może przenieść ogół swoich praw oraz obowiązków na inną osobę (na podstawie art. 10 k.s.h, artykuł nie dotyczy spółki komandytowo-akcyjnej w jej przypadku zastosowanie mają przepisy dotyczące spółek akcyjnych), należy to rozumieć jako przeniesienie na inną osobę uczestnictwa wspólnika w spółce wraz z prawami majątkowymi.

Dla takiego przeniesienia musi wystąpić możliwość przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika zapisana w umowie spółki Jeżeli w umowie spółki nie występuje takie postanowienie, zmiana wspólnika jest niemożliwa.

Ponadto, dla takiego przeniesienia konieczna jest pisemna zgoda wszystkich pozostałych wspólników, chyba, że umowa spółki zawiera zapisy odmienne (zgodnie z doktryną zgoda taka może wystąpić zarówno przed jak i po takim przeniesieniu).

Przeniesienie ogółu praw i obowiązków majątkowych na inną osobę może być dokonywane w formie umowy sprzedaży, darowizny bądź zamiany, lub tylko przez zmianę umowy spółki i stosowne oświadczenia wspólników i osoby przystępującej do spółki.

Jeżeli spółka została zawarta za pomocą wzorca umowy spółki, przeniesienie praw również może wystąpić w tej formie.  W takim przypadku oświadczenia zbywcy i nabywcy praw i obowiązków powinny być wówczas opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.

Przeniesienie praw i obowiązków na innego wspólnika może zawierać także pewne ograniczenia.

Są to w szczególności:

• Zakaz rozdzielenia praw i obowiązków wspólnika

Prawa i obowiązki wspólnika w spółce osobowej traktowane są jako pełny ich zbiór (ogół). Nie jest możliwe przeniesienie części praw bądź obowiązków np. wspólnik przenosi na inną osobę prawo prowadzenia spraw spółki, jednakże nie przeniesie prawa kontroli.

Nie można także ustanowić czynności obciążających ogół praw i obowiązków wspólnika (np. ustanowienie zastawu albo prawa użytkowania) prowadzą one bowiem do ich faktycznego rozszczepienia.

Sytuacją, w której prawa i obowiązki wspólnika spółki osobowe nabywane są w części/ procentowo, jest sytuacja śmierci wspólnika, i dziedziczenia jego praw i obowiązków przez spadkobierców, jeżeli spełnią oni warunki wyszczególnione w umowie spółki.

W takim przypadku spadkobiercy wspólnika spółki osobowej nabywają ogół praw i obowiązków po spełnieniu warunków opisanych powyżej oraz po wyznaczeniu przedstawiciela, który w ich imieniu będzie dokonywał wszelkich czynności.

Istnieje także możliwość by nabycie udziału wówczas podzielonego nastąpiło przez kilka podmiotów także np. małżeństwo, posiadające wspólność majątkową (wtedy może przejść cały udział bez podziału).

• Odpowiedzialność zbywcy i nabywcy

Jeżeli przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej na inną osobę zarówno wspólnik zbywający swój udział jak i wspólnik nabywający ponoszą odpowiedzialność solidarną za zobowiązania spółki.

• Ograniczenia w nazwie spółki

Wspólną cechą wszystkich spółek osobowych jest konieczność podania przynajmniej jednego nazwiska (nazwy) wspólnika w nazwie spółki.

Odejście wspólnika ze spółki może rodzić więc pewne komplikacje w zakresie pozostawienia nazwy spółki w szczególności gdy jest ona rozpoznawalna dla jej klientów i stanowi niewycenialną wartość marketingową.

Spółka może zachować imię i nazwisko wspólnika spółki po jego odejściu jeżeli oczywiście wyrazi on na to swoją pisemną zgodę, ale trzeba dodać wówczas, o ile było w nazwie tylko jedno nazwisko wspólnika, który pozostaje w spółce.

• Odmienne ograniczenia związane z wyborem formy prowadzonej działalności.

Spółka partnerska

W spółce osobowej będącej spółką partnerską, przeniesienie ogółu praw i obowiązków może nastąpić wyłącznie na rzecz osoby posiadające uprawnienia do wykonywania zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki (jeśli przedsiębiorstwo jest kancelarią adwokacką/kancelarią radców prawnych- wspólnik adwokat/radca prawny występujący ze spółki może zbyć swoje udziały jedynie na rzecz innego adwokata/radcy prawnego). Przeniesienie ogółu praw i obowiązków na osobę nie posiadająca prawa do wykonywania zawodu będącego przedmiotem działalności spółki uniemożliwiałoby nowemu wspólnikowi właściwe wykonywanie swoich obowiązków.

Spółka komandytowa:

Komandytariusz zbywający swoje prawa na rzecz nowego komandytariusza w spółce komandytowej nie przenosi prawa do prowadzenia spraw spółki. Zmiana w tym zakresie wymagałaby zmiany umowy spółki.

Do spółki komandytowej wstąpić może zarówno nowy komplementariusz jak i komandytariusz. Jeżeli osobą wstępującą jest nowy komandytariusz odpowiadać on będzie za wszystkie zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru. Odpowiada on więc także, za zobowiązania powstałe w przeszłości, jeżeli w chwili wpisu pozostają one wciąż aktualne.

Do spółki komandytowej za zgodą pozostałych wspólników może wstąpić także nowy komplementariusz, a dotychczasowy komandytariusz może zostać komplementariusze, bądź status taki może zostać nadany nowej osobie trzeciej dotychczas nie związanej ze spółką.

Przystąpienie do spółki dotychczasowego komandytariusza jako komplementariusza powoduje, że jak już powyżej zostało to wspominane, od chwili wpisu do rejestru będzie on odpowiadał, za wszystkie zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisu.

Spółka komandytowo- akcyjna

Przeniesienie praw i obowiązków przez akcjonariusza spółki komandytowo akcyjnej na innego, nowego akcjonariusza przeprowadzane będzie odmienną procedurą niż procedura dla spółek osobowych. Akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej w zakresie przeniesienia ogółu praw i obowiązków obowiązują bowiem przepisy dla spółek akcyjnych. Przeniesienie praw i obowiązków akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej odbywa się w drodze zbycia - lub w inny sposób dokonany - przekazania akcji  posiadanych przez ich właściciela.

4. Przystąpienie do spółki osobowej nowego wspólnika

Wspólnicy spółki osobowej zawsze muszą wspólnie postanowić o przyjęciu do spółki nowego wspólnika. Przyjęcie nowego wspólnika do spółki następuje poprzez zmianę umowy spółki (forma zmiany umowy odpowiadać musi formie pierwotnego zawarcia umowy spółki). Zmiana umowy spółki może następuje na podstawie uchwały podjętej przez wspólników większością głosów o ile na to pozwala i reguluje to umowa spółki.

Zmiana umowy spółki obejmuje postanowienia dotyczące wielkości wnoszonych przez wspólników spółki wkładów oraz wysokości jej kapitału.

Ponadto, zmianie ulec mogą także postanowienia, które dotyczą sposobu reprezentacji spółki oraz prowadzenia spraw spółki.

Trzeba pamiętać, że przepisy k.s.h nakładają na partnerów spółek osobowych wiele unormowań w zakresie jej nowych partnerów.

Do spółki komandytowej wstąpić może zarówno nowy komplementariusz jak i komandytariusz. Jeżeli osobą wstępującą jest nowy komandytariusz odpowiadać on będzie za wszystkie zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru. Odpowiada on więc także, za zobowiązania powstałe w przeszłości, jeżeli w chwili wpisu pozostają one wciąż aktualne.

Do spółki komandytowej za zgodą pozostałych wspólników może wstąpić także nowy komplementariusz, a dotychczasowy komandytariusz może zostać komplementariusze, bądź status taki może zostać nadany nowej osobie trzeciej dotychczas nie związanej ze spółką.

Przystąpienie do spółki dotychczasowego komandytariusza jako komplementariusza powoduje, że jak już powyżej zostało to wspominane, od chwili wpisu do rejestru będzie on odpowiadał, za wszystkie zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisu.

Jeżeli wstępujesz do spółki osobowej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej jako komplementariusz, upewnij się, że znane są Ci wszystkie zobowiązania spółki, od chwili wpisu do rejestru ponosisz bowiem za nie odpowiedzialność całym swoim majątkiem, swoim oraz małżeńskim. Jeśli jako komandytariusz lub akcjonariusz w spółce komandytowo- akcyjnej, aż takiej odpowiedzialności nie przenosisz jednak solidarnie będziesz odpowiadał za poprzednika, o ile był nim komplementariusz.

W spółce komandytowo-akcyjnej możliwe jest, jeżeli nie sprzeciwia się temu umowa spółki przyjęcie do spółki nowego komplementariusza (za zgodą wszystkich pozostałych komplementariuszy). Nowym komplementariuszem może zostać dotychczasowy akcjonariusz bądź osoba trzecia.

Nowy komplementariusz powinien złożyć oświadczenie o przystąpieniu do spółki oraz wyrazić zgodę na brzmienie statutu spółki, a także oznaczenie wartości wkładu, który wnosi do spółki. Zgoda taka oraz oświadczenie powinno być złożone w formie aktu notarialnego.

5. Gdzie i jak zgłosić zmiany

Zmiana umowy spółki, a więc i zmiana jej wspólników powinna być zgłoszona do  Krajowego Rejestru Sądowego w terminie 7 dni od dnia podjęcia uchwały o zmianie umowy spółki bądź przystąpienia do spółki nowego wspólnika.

Należy pamiętać, że zmiany obowiązują przy prowadzeniu spraw spółki i reprezentacji od dnia podjęcia właściwych uchwał, a nie od chwili publikacji w Krajowym Rejestrze Sądowym omawianych zmian. Jednak to wspólnicy prowadzą sprawy spółki, odpowiadają za odpowiednie działania i powiadomienie osób trzecich, konkurentów równolegle do zgłoszenia do KRS.

Wnioski do KRS powinny być złożone na urzędowych formularzach wraz z oryginalnymi załącznikami (aneks do umowy spółki oraz jednolity tekst umowy spółki podpisane przez wszystkich wspólników (w tym nowo przystępującego wspólnika do spółki) - w przypadku gdy zmiana składu wspólników  wymagała zmiany umowy spółki nową lista wszystkich wspólników (imię i nazwisko, adres lub adres do doręczeń), lista powinny zostać podpisane przez uprawnione do tego osoby i złożona w oryginale).  Wnioski o których mowa to:

• KRS Z1 Wniosek o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców - spółka jawna, spółka komandytowa, spółka partnerska"
• KRS Z2 Wniosek o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców - spółka komandytowo – akcyjna"

W zależności od rodzaju spółki należy załączyć także:

• KRS ZB – „Zmiana - wspólnicy spółki jawnej, komplementariusze spółki komandytowo-akcyjnej - załącznik do wniosku o zmianę danych w rejestrze przedsiębiorców",
• KRS ZC – „Zmiana - wspólnicy spółki komandytowej - załącznik do wniosku o zmianę danych w rejestrze przedsiębiorców",
• KRS ZD – „Zmiana - partnerzy - załącznik do wniosku o zmianę danych w rejestrze przedsiębiorców".
• W przypadku gdy zmianie podlegają także wspólnicy uprawnieni do reprezentacji spółki należy do wniosku załączyć także formularz
• KRS ZK – „Zmiana - organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki - załącznik do wniosku o zmianę danych w Krajowym Rejestrze Sądowym".

Wnioski należy przedłożyć w formie papierowej do właściwego sądu. Do wniosków należy zamieścić dwie opłaty:

• Opłatę stałą za zmianę wpisy w wysokości 250 zł
• Opłatę za publikację w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w wysokości 100 zł.

Ponadto, o zmianach wspólników powinien zostać poinformowany właściwy urząd skarbowy (Zgłoszenie składamy na formularzu urzędowym NIP-8 po 21 dniach od publikacji zmian w KRS.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15 września 2000 roku Kodeks Spółek Handlowych (Dz.U.2022.1467 t.j.)