Przedawnienie tytułu wykonawczego

Użytkownik naszego portalu został pozwany o zapłatę. 25 listopada 2014 r. sąd wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym. 7 stycznia 2015 r. tytuł egzekucyjny został zaopatrzony w klauzulę wykonalności i stał się tytułem wykonawczym. Wierzyciel skierował do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko Użytkownikowi w dniu 22 marca 2021 r. Użytkownik zastanawia się czy zwłoka wierzyciela w dochodzeniu długu nie spowodowała przedawnienia się roszczenia.

Poniżej odpowiedź:

Zgodnie z art. 776 Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (dalej również jako „k.p.c”) podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy (tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności). Ustawodawca w art. 777 §1 powołanej powyżej ustawy wprowadził zamknięty katalog tytułów wykonawczych, w którym jako pierwszy wymieniono prawomocne orzeczenie sądu (a także orzeczenie sądu podlegające natychmiastowemu wykonaniu i ugodę zawartą przed sądem). Prawomocność została wyjaśniona w art. 363 k.p.c. – ma ona miejsce jeżeli od orzeczenia nie przysługuje środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia. Chodzi więc o stan, w którym o sprawie rozstrzygnięto w ostatniej instancji lub upłynął termin na wniesienie środka odwoławczego lub środka zaskarżenia. Z kolei klauzula wykonalności jest nadawana w drodze postanowienia sądu wyłącznie do orzeczeń prawomocnych lub gdy podlegają one natychmiastowemu wykonaniu.

Niebagatelne znaczenie dla obrotu prawnego ma instytucji przedawnienia, która jako instytucja dawności ma za zadanie eliminować sprawy przewlekłe na skutek bezczynności wierzyciela. Po upływie określonego w ustawie terminu, dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia. W zależności od gałęzi prawa, a także – z perspektywy cywilistycznej – rodzaju roszczenia, przedawnienie następuje w okresie wskazanym przez ustawę. W analizowanym przypadku właściwą podstawą prawną jest art. 125 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej również jako: „k.c.”).  Roszczenie, które zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju, roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym, a także roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem 6 lat. Zgodnie z art. 120 k.c. bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Natomiast w przypadku gdy wymagalność roszczenia zależy od podjęcie przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął tę czynność w najwcześniej możliwym terminie. Jeżeli zaś chodzi o roszczenia o zaniechanie, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w dniu, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia. Ustawodawca w art. 118 k.c. wskazał kolejną zasadę obliczania okresu przedawnienia: „koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata”.

Na tym etapie warto uporządkować stan faktyczny wobec przywołania właściwej podstawy prawnej. Dość dodać, że w 2018 r. przeprowadzono nowelizację Kodeksu cywilnego i skrócono okresu przedawnienia (w omawianym przypadku poprzedni termin wynosił 10 lat). Zasadą jest stosowanie nowych terminów przedawnienia do roszczeń nieprzedawnionych przed datą nowelizacji. Jak już zostało wcześniej wspomniane bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W analizowanym przypadku roszczenie jest wymagalne od dnia uprawomocnienia się orzeczenia – nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Nakaz staje się prawomocny jeżeli pozwany w terminie 14 dni od doręczenia go nie wniósł sprzeciwu.

Kluczowe dla sprawy Użytkownika jest określenie momentu uprawomocnienia się nakazu zapłaty:

• jeżeli nastąpiło to jeszcze w 2014 r. – bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w 2014 r. a kończy – według zasady z art. 118 k.c. – z ostatnim dniem roku kalendarzowego po upływie sześciu lat, czyli 31 grudnia 2020 r. Wówczas roszczenie uległo przedawnieniu.
• jeżeli nastąpiło to w 2015 r. – roszczenie przedawni się z końcem 2021 r.

Użytkownik powinien zatem określić moment, w którym doręczono mu nakaz zapłaty. Orzeczenie stało się prawomocne z upływem 14 dni od dnia doręczenia (jeżeli nie złożono sprzeciwu).

Należy ponownie zwrócić uwagę na treść art. 118 k.c. Świadczenia okresowe przedawniają się z upływem 3 lat. Do kategorii tej należą również odsetki od należności głównej. Niezależnie zatem od zaprezentowanego powyżej wywodu, odsetki za wskazany okres trzech lat wstecz z pewnością uległy przedawnieniu.

Użytkownik badając czy doszło do przedawnienia roszczenia, powinien przypomnieć sobie czy wierzyciel nie podjął żadnej czynności przerywającej bieg przedawnienia. Zgodnie z art. 123 k.c. dochodzi do tego przez:

• każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,
•  uznanie roszczenia przez dłużnika,
• wszczęcie mediacji.

Zgodnie z art. 804 §2 k.p.c., komornik powinien zbadać czy nie doszło do przedawnienia roszczenia objętego tytułem wykonawczym. Wierzyciel składając wniosek o wszczęcie egzekucji, w przypadku roszczenia narażonego na zarzut przedawnienia, winien dołączyć do niego dokument stwierdzający przerwanie biegu przedawnienia. Jeżeli termin przedawnienia upłynął, a wierzyciel nie dysponuje wspomnianym dokumentem, komornik odmawia wszczęcia egzekucji. Gdyby jednak zdarzyło się, że organ egzekucyjny pomimo przedawnienia roszczenia przystąpi do egzekucji, osoba, przeciw której jest ona prowadzona powinna zwrócić się do tego organu z wnioskiem o umorzenie. Wniosek musi czynić zadość wymogom pisma procesowego, zaś w uzasadnieniu wnioskodawca powinien wykazać, że doszło do przedawnienia roszczeń objętych tytułem wykonawczym. Na koniec warto dodać, że zgodnie z art. 767 k.p.c. na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego. Tryb postępowania w tym przedmiocie określa powołany artykuł w §1¹ - §6.

Stan prawny na dzień: 05.07.2021 r.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.),
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 ze zm.).

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT w 2021.