Wadliwy montaż instalacji PV

Użytkownik serwisu zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie porady prawnej w następującym stanie faktycznym: „W dniu 05/11/2019 zawarłem umowę. Wykonawca nie dotrzymał jej warunków oraz wykonał instalację PV, niezgodnie z przepisami PB i DTR. Od dwóch lat uchyla się od wykonania prawidłowego montażu, a obecnie od trzech tygodni instalacja jest wyłączona z uwagi na awarię (do tej pory brak info). Z uwagi na popełnione błędy, instalacja nie gwarantuje bezpiecznej i długoletniej pracy. W jaki sposób mogę odstąpić od umowy i odzyskać pieniądze?”

W ostatnich latach wzrosła popularność instalacji fotowoltaicznych (PV). Co prawda producenci deklarują o ich wieloletniej wydajności, jednakże z powodu wad elementów instalacji, czy to na skutek nieprawidłowego wykonania takiej instalacji, że przed upływem tego okresu poziom efektywności spada znacznie poniżej oczekiwań, albo też cała instalacja lub jej poszczególne elementy ulegają awarii, która uniemożliwia jej prawidłową eksploatację.

W takiej sytuacji niezbędne jest podjęcie stosownych działań prawnych celem dochodzenia przysługujących roszczeń. Użytkownik w zapytaniu wspomniał o odstąpieniu od umowy, należy jednak pamiętać, że po trzech latach od jej zawarcia może być to utrudnione. Zgodnie z ustawą o ochronie praw konsumenta, konsument może odstąpić od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa w ciągu 14 dni od jej zawarcia. W sytuacji, gdy obie strony transakcji to przedsiębiorcy lub gdy minął już czas na odstąpienie od umowy należy przeanalizować uprawnienia wynikające z gwarancji i rękojmi.

Zakres uprawnień gwarancyjnych zależy w dużej mierze od rodzaju udzielonej gwarancji. Producenci paneli fotowoltaicznych często oferują dwa rodzaje gwarancji: na produkt i na wydajność. Gwarancja na produkt obejmuje wady o charakterze fabrycznym, tkwiące bezpośrednio w elementach instalacji fotowoltaicznej. Gwarancja na wydajność chroni natomiast przed spadkiem wydajności modułów w sytuacji, gdy poziom wydajności jest znacznie niższy niż deklarowany przez producenta. Poza tymi dwoma rodzajami możemy jeszcze wymienić gwarancję udzielaną przez producentów na falownik oraz gwarancję udzielaną przez instalatorów na wykonane prace instalacyjne. To, jakimi konkretnie roszczeniami dysponuje prosument w razie wykrycia wady w trakcie trwania okresu gwarancji, wynika z treści złożonego przez gwaranta (producenta) oświadczenia (tzw. karty gwarancyjnej), przy czym przepisy prawa nie przewidują, jakie dokładnie uprawnienia powinny wynikać z oświadczenia gwarancyjnego, i pozostawiają gwarantowi dowolność w zakresie ich formułowania. Artykuł 577¹ Kodeksu cywilnego (dalej: „k.c.”) reguluje jedynie sposób formułowania oświadczenia oraz jego minimalną treść. Gwarant powinien formułować oświadczenie gwarancyjne w sposób jasny i zrozumiały, a gdy rodzaj informacji na to pozwala – w powszechnie zrozumiałej formie graficznej. Oświadczenie gwarancyjne powinno zawierać podstawowe informacje potrzebne do wykonywania uprawnień wynikających z gwarancji, w szczególności: nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej, uprawnienia przysługujące w razie stwierdzenia wady, a także stwierdzenie, że gwarancja nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z przepisów o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej.

Najczęściej wybierane uprawnienie kupującego to uprawnienie do żądania naprawy wadliwego elementu instalacji lub wymiany tego elementu na pozbawiony wad. Zgodnie z art. 577 § 2 k.c.  obowiązki gwaranta mogą polegać w szczególności na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług. Z kolei § 3 tego przepisu wskazuje, że jeżeli została udzielona gwarancja co do jakości rzeczy sprzedanej, w razie wątpliwości poczytuje się, że gwarant jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się w trakcie okresu gwarancyjnego.

Jednakże możliwość egzekwowania roszczeń gwarancyjnych zależy często od spełnienia szeregu warunków, których zaniedbanie może spowodować utratę gwarancji. Do najczęstszych zalicza się obowiązek dokonywania cyklicznych przeglądów instalacji fotowoltaicznej. Utrata roszczeń gwarancyjnych może również nastąpić na skutek nieprzestrzegania instrukcji eksploatacji instalacji przez okres jej użytkowania, a także w razie samodzielnego podejmowania się jej napraw przez kupującego. Gwarancja co do zasady obejmuje, jak wynika z art. 578 k.c., wady powstałe z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy, o ile nie zastrzeżono inaczej.

Niezależnie od uprawnień z tytułu udzielonej gwarancji sprzedawca (wykonawca) instalacji fotowoltaicznej ponosi wobec kupującego odpowiedzialność także z tytułu rękojmi. Wynika to z art. 579 § 1 i art. 638 § 1 k.c. Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa przy tym na odpowiedzialność sprzedawcy (wykonawcy) z tytułu rękojmi.

Odpowiedzialność sprzedawcy (wykonawcy) z tytułu rękojmi obejmuje wady fizyczne oraz prawne. Uprawnienia kupujących z tego tytułu zostały przewidziane w art. 560 i 561 k.c. Uprawnienia te, z pewnymi wyjątkami, dotyczą głównie żądania wymiany rzeczy wadliwej na wolną od wad albo usunięcia wady. Kupujący może także złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo nawet o odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca (wykonawca) niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Warto również zwrócić uwagę, że jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę (wykonawcę) usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad, albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę (wykonawcę). W przypadku konsumentów sprzedawca (wykonawca) ma obowiązek ustosunkowania się w terminie 14 dni do żądania wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo do oświadczenia o obniżeniu ceny. Brak ustosunkowania się do tych żądań lub oświadczeń powoduje ich uznanie za uzasadnione.

Z punktu widzenia roszczeń kierowanych do sprzedawców (wykonawców) instalacji fotowoltaicznych istotne znaczenie ma również art. 561¹ k.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli rzecz wadliwa została zamontowana, kupujący może żądać od sprzedawcy (wykonawcy) demontażu i ponownego zamontowania takiej rzeczy po dokonaniu jej wymiany na wolną od wad lub po usunięciu wady. W razie niewykonania tego obowiązku przez sprzedawcę (wykonawcę) kupujący jest upoważniony do dokonania tych czynności na koszt i niebezpieczeństwo sprzedawcy (wykonawcy). Jeżeli kupującym jest konsument, może on żądać od sprzedawcy (wykonawcy) demontażu i ponownego zamontowania, jednak jest obowiązany ponieść część związanych z tym kosztów, przewyższających cenę rzeczy sprzedanej, albo może żądać od sprzedawcy (wykonawcy) zapłaty części kosztów demontażu i ponownego zamontowania, do wysokości ceny rzeczy sprzedanej.

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne zależy od tego, kiedy zaistniały wady lub przyczyny, które doprowadziły do powstania tych wad. Zgodnie bowiem z art. 559 k.c. sprzedawca (wykonawca) jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili. Sprzedawca (wykonawca) odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem 2 lat od dnia wydania rzeczy kupującemu.

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi może również podlegać modyfikacji. Na podstawie art. 558 § 1 k.c. strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jeżeli jednak kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych.

Podsumowując, rekomendujemy Użytkownikowi wystąpić z roszczeniami przysługującymi z tytułu gwarancji lub rękojmi (lub obydwoma). Uprawnienia z tytułu gwarancji wynikają z karty gwarancyjnej natomiast w przypadku rękojmi Użytkownik może żądać zwrotu ceny - co z uwagi na podejmowane próby żądania naprawy lub wymiany instalacji wydaje się być najlepszym rozwiązaniem.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 30 sierpnia 2022 r.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 287 z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.).