Rozliczanie tygodniowego odpoczynku pracy kierowcy

Użytkownik serwisu zwrócił się do nas z rozbudowanym zapytaniem dotyczącym czasu pracy kierowców i prawidłowego rozliczania odpoczynku. Wskazał, że w firmie kierowcy pracują najczęściej przez cztery dni w tygodniu pomiędzy poniedziałkiem i piątkiem (jeden dzień wolny) i jeden dzień w trakcie weekendu. Praca poza weekendem rozpoczyna się o różnej godzinie- pomiędzy godziną 3:30 a 6:30 i kończy się również o różnych porach między godziną 16:30 a 19:00. Kierowcy Ci mają przerwę w trakcie dnia - do własnej dyspozycji od 3 do 5 godzin.
Praca w weekend odbywa się naprzemiennie, tzn. w jednym tygodniu kierowca pracuje w sobotę na drugiej zmianie- najczęściej od ok. 14:00 do 24:00, by w kolejnym tygodniu pracować w niedzielę na pierwszej zmianie- najczęściej od ok.5:00 do 15:00. Największe wątpliwości Użytkownika - pod względem prawnym - budzi możliwość skrócenia tygodniowego odpoczynku, gdy kierowcy Ci pracują w sobotę na drugiej zmianie. Kierowca wówczas rozpoczyna pracę w kolejnym tygodniu – w poniedziałek rano, gdzie ma tylko niewiele ponad 24 godziny tygodniowego odpoczynku- od zakończenia pracy w sobotę. Czy taki system pracy jest zgodny z obowiązującymi przepisami?

Kwestie dotyczące czasu pracy kierowców zostały uregulowane w kilku aktach prawnych, tj.:

1. Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1412 z późn. zm.),
2. Rozporządzeniu nr 561/2006 (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (dalej: rozporządzenie 561/2006) oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85,
3. Umowie europejskiej dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), sporządzona w Genewie 1 lipca 1970 r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 409: dalej: umowa AETR).

Ustawa o czasie pracy kierowców (dalej jako: „ustawa”) odnosi się do osób wykonujących przewóz drogowy, których firma zatrudnia na podstawie stosunku pracy. Obejmuje także kierowców samozatrudnionych, czyli przedsiębiorców osobiście wykonujących przewozy drogowe oraz osoby niezatrudnione przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonujące przewozy drogowe na jego rzecz w rozumieniu art. 4 pkt 6a ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym.

Czasem pracy kierowcy zgodnie z ustawą jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności:

1. prowadzenie pojazdu;
2. załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem;
3. nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym;
4. czynności spedycyjne;
5. obsługę codzienną pojazdów i przyczep;
6. inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy;
7. niezbędne formalności administracyjne
8. utrzymanie pojazdu w czystości.

Czasem pracy kierowcy jest również czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym kierowca pozostaje na stanowisku pracy kierowcy w gotowości do wykonywania pracy, w szczególności podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresu. Do czasu pracy kierowcy wlicza się przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca jest obowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy kierowcy wynosi co najmniej 6 godzin.

Czas pracy kierowcy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Rozkłady czasu pracy kierowcy wykonującego przewóz regularny osób są ustalane na okresy nie krótsze niż 2 tygodnie.

Tygodniowy czas pracy kierowcy, łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Tygodniowy czas pracy, może być przedłużony do 60 godzin, jeżeli średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.

Zgodnie z ustawą, po sześciu kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa przeznaczona na odpoczynek w wymiarze nie krótszym niż 30 minut, w przypadku, gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin, oraz w wymiarze nie krótszym niż 45 minut, w przypadku, gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niż 9 godzin. Przerwa może być dzielona na okresy krótsze trwające co najmniej 15 minut każdy, wykorzystywane w trakcie sześciogodzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po tym okresie.

W każdej dobie kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Dobowy odpoczynek, może być wykorzystany w pojeździe, jeżeli pojazd znajduje się na postoju i jest wyposażony w miejsce do spania. W przypadku gdy praca jest wykonywana w porze nocnej, czas pracy kierowcy nie może przekraczać 10 godzin między dwoma kolejnymi okresami dziennego odpoczynku albo dziennego i tygodniowego okresu odpoczynku. Warto w tym miejscy przypomnieć, że pora nocna dla kierowców obejmuje okres 4 godz. między godziną 00.00 i godziną 07.00.

W każdym tygodniu kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Tygodniowy nieprzerwany odpoczynek obejmuje odpoczynek dobowy, przypadający w dniu, w którym kierowca rozpoczął odpoczynek tygodniowy. W przypadku pracy w godzinach nadliczbowych w razie sytuacji i zdarzeń wymagających od kierowcy podjęcia działań dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia albo usunięcia awarii oraz w przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez kierowcę w związku z jego przejściem na inną zmianę zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, nieprzerwany tygodniowy okres odpoczynku może obejmować mniejszą liczbę godzin, nie może być jednak krótszy niż 24 godziny. Należy jednak pamiętać, że kwestie czasu pracy kierowców regulują także unijne rozporządzenia, które w tym zakresie są bardzo precyzyjne.

Rozporządzenie 561/2006 nakłada na kierowców obowiązek skorzystania z dłuższego odpoczynku: dziennego oraz tygodniowego.

Odpoczynek dzienny może być wykorzystany na trzy sposoby:

1. odpoczynek standardowy pełny – odpoczynek regularny 11 godzinny;
2. odpoczynek dzielony pełny – odpoczynek regularny odebrany w dwóch częściach- pierwszy z nich trwający co najmniej 3 godziny, zaś drugi co najmniej 9 godzin;
3. odpoczynek skrócony- odpoczynek skrócony co najmniej 9 godzin, z zastrzeżeniem, iż pomiędzy dwoma odpoczynkami tygodniowymi kierowca może wykorzystać maksymalnie 3 takie przerwy.

Ważnym warunkiem odpoczynku dziennego jest jego nieprzerywalność, a więc podczas jego trwania nie można wykonywać nawet najkrótszych podjazdów jak chociażby ustąpienie miejsca na parkingu czy tankowanie pojazdu. Należy pamiętać, że każde takie przerwanie odpoczynku powoduje jego zakończenie.

Natomiast odpoczynek tygodniowy kierowca może wykorzystać na dwa sposoby:

1. regularny tygodniowy okres odpoczynku- trwający co najmniej 45 godzin;
2. skrócony tygodniowy okres odpoczynku- trwający krócej niż 45 godzin, który można na pewnych warunkach skrócić do nie mniej niż 24 kolejnych godzin.

W każdym dwutygodniowym okresie aktywności kierowca musi wykorzystać dwa pełen odpoczynki regularne bądź co najmniej jeden odpoczynek regularny i jeden skrócony. Rekompensatę za okres niewykorzystany należy zaś wykorzystać jednorazowo w całości przed upływem trzeciego tygodnia. Zaległego odpoczynku nie można wybierać w częściach. Skrócony odpoczynek tygodniowy można wykorzystać w pojeździe posiadającym odpowiednie miejsce do spania, natomiast pełne odpoczynki tygodniowe należy spędzać poza pojazdem.

Reasumując należy stwierdzić, że w sytuacji przedstawionej przez Użytkownika prawidłowość rozliczania tygodniowego odpoczynku kierowcy budzi pewne wątpliwości. Jak zostało wyżej wskazane, skrócenie tygodniowego okresu odpoczynku trwającego krócej niż 45 godzin, może nastąpić wyłącznie pod pewnymi warunkami, o których mowa w rozporządzeniu. Pracodawca skracając regularny tygodniowy odpoczynek powinien dokonać rekompensaty, ponieważ kierowca korzystający z opcji skróconego odpoczynku musi odebrać brakujący odpoczynek. Nie może zrobić tego później niż trzy tygodnie od wykonania nieregularnego odpoczynku, trwającego poniżej 45 godzin. Za naruszenie przepisów o czasie prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerwach i odpoczynkach kierowcom grozi grzywna zgodnie z kwalifikacją prawną.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 7 lipca 2022 r.

1. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1412 z późn. zm.).
2. Rozporządzenie nr 561/2006 (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85