Przekazanie do środków trwałych samochodu używanego będącego towarem

Użytkownik serwisu zwrócił się do nas z rozbudowanym pytaniem dotyczącym przekazania samochodu używanego do środków trwałych firmy. Wskazał, że osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą w zakresie handlu samochodami (PKPiR) zakupiła w listopadzie 2021 r. od unijnego dostawcy uszkodzony samochód osobowy w celu jego remontu, a następnie odsprzedaży. W związku z tym poniesiono wydatki dotyczące zakupu pojazdu, akcyzy, transportu, tłumaczenia dokumentów oraz zakupu części zamiennych i usług obcych związanych z jego remontem. VAT naliczony dotyczący poniesionych wydatków został odliczony w 100%. Ponieważ na pojazd nie znaleziono nabywcy postanowiono w grudniu 2022 r. przyjąć go do ewidencji środków trwałych i użytkować do celów mieszanych. W okresie od listopada 2021 r. do listopada 2022 r. wszystkie poniesione wydatki rozliczone były: koszty 100%, VAT odliczony 100%. W związku z powyższym:

1. W jaki sposób ustalić wartość samochodu do celów amortyzacji?
2. Czy koszty dotyczące tego samochodu można skorygować w KPiR jedną kwotą według załączonego zestawienia wszystkich wydatków, ponieważ będzie to dużo pozycji?
3. Czy należy dokonać korekty VAT od wszystkich wymienionych wyżej wydatków w tym od zakupionego paliwa?

Należy wskazać, że wykorzystywanie na firmowe potrzeby pojazdu stanowiącego środek trwały jest zjawiskiem powszechnym i wielokrotnie już analizowanym. 

Zgodnie z art. 22a ust. 1 ustawy PIT środki trwałe podlegające amortyzacji to stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością;
2. maszyny, urządzenia i środki transportu;
3. inne przedmioty

• o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1.

W kontekście powyższej definicji wyjaśnić należy, że samochód będzie kwalifikowany jako środek trwały w sytuacji, gdy jest wykorzystywany na potrzeby działalności gospodarczej, a okres używania jest dłuższy niż rok. Tego rodzaju pojazd spełnia kryteria środka trwałego i powinien być ujęty w ewidencji środków trwałych, o której mowa w art. 22n ustawy PIT.

Odnosząc się do pierwszego pytania należy wskazać, że ustalenie prawidłowej wartości początkowej samochodu z punktu widzenia podatku dochodowego ma zasadnicze znaczenie. Kosztem w postaci odpisów amortyzacyjnych mogą być jedynie odpisy dokonane zgodnie z przepisami, czyli m.in. od prawidłowej wartości początkowej. W przypadku samochodów osobowych nabytych w drodze kupna wartością początkową może być cena nabycia lub wartość rynkowa w zależności od tego, czy podatnik posiada dowód jego zakupu (fakturę lub umowę kupna), czy też takiego dowodu nie posiada.

Zgodnie z ogólną zasadą określoną w art. 22g ust 1 pkt 1 ustawy o PIT, wartość początkową środka trwałego (w tym samochodu) nabytego w drodze kupna ustala się na podstawie ceny jego nabycia. W myśl art. 22g ust. 3 ustawy o PIT za cenę nabycia, uważa się kwotę należną zbywcy:

• powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania
• pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Tak wyliczoną wartość początkową samochodu należy ewentualnie powiększyć o cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku sprowadzanych z zagranicy. Ustaloną w powyższy sposób cenę nabycia koryguje się o różnice kursowe naliczone do dnia przekazania pojazdu do używania.

Ten sposób ustalenia wartości początkowej może także zastosować podatnik, wprowadzając do firmy samochód, który posiada w swoim prywatnym majątku od wielu lat. Jeżeli przedsiębiorca posiada dowód zakupu samochodu (np. faktura, umowa kupna-sprzedaży, faktura VAT marża), to nie ma znaczenia fakt, że jego aktualna wartość rynkowa jest znacznie niższa od ceny nabycia. Jednocześnie należy zauważyć, że jeżeli zakup został udokumentowany fakturą VAT i w związku z tym podatnikowi nie przysługiwało odliczenie VAT, to przy wprowadzaniu pojazdu do ewidencji środków trwałych za wartość początkową samochodu należy uznać kwotę brutto wynikającą z faktury (czyli łącznie z VAT).

Zaprezentowane stanowisko znajduje akceptację w interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12 kwietnia 2010 r. (nr IBPBI/1415-53/10/ESZ), czy dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 6 stycznia 2010 r. (nr ITPB1/415-857/09/PSZ):

Zgodnie z generalną zasadą określoną w cytowanym art. 22g ust 1 pkt 1 ww. ustawy, wartość początkową środka trwałego nabytego w drodze kupna ustala się na podstawie ceny jego nabycia. W sytuacji opisanej we wniosku wartość początkową należało zatem ustalić w wysokości kwoty z faktury potwierdzającej zakup samochodu.

Natomiast jeżeli nie można ustalić ceny nabycia w związku z tym, że podatnik nie posiada dowodu zakupu środka trwałego (np. z uwagi na upływ czasu), stosuje się art. 22g ust. 8 ustawy o PIT. Obliguje on do przyjęcia za wartość początkową kwoty wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem ceny rynkowej środka trwałego tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia jego zużycia.

Jeżeli chodzi o drugie pytanie należy zaznaczyć, że każdy podatnik powinien pamiętać o podstawowej zasadzie wykazania kosztu przewidzianej w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym tj.:„Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów”. Oznacza to, że zasadne są koszty, które są bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Wydatki, które ponosi podatnik można podzielić na grupy wydatków i ich specyfikę księgowania w KPiR. Pierwsza grupa to wydatki związane z zakupem towarów handlowych i materiałów (do produkcji). Tego rodzaju wydatki są księgowane w KPiR w kolumnie numer 10 w dacie dokumentu, a jeżeli towar lub materiał otrzymaliśmy wcześniej niż dokument zakupu, fakt otrzymania towaru powinien zostać odnotowany w KPiR w dacie dostawy. W takiej sytuacji księgowanie następuje na podstawie dokumentu wewnętrznego, na którym wykazujemy: nazwę sprzedawcy, datę otrzymania towaru, ilość, rodzaj oraz cenę. W naszej ocenie koszty dotyczące samochodu Użytkownika lepiej skorygować oddzielnie, jednakże rekomendujemy w tym zakresie konsultacje z księgową.

Przechodząc do ostatniego pytania - przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą może być czynnym podatnikiem VAT, jak również może korzystać ze zwolnienia od tego podatku. Jeżeli po jakimś czasie zdecyduje się na zmianę statusu w VAT ze zwolnionego na czynnego lub odwrotnie musi być przygotowany na określone konsekwencje podatkowe.

Na postawie art. 91 ust. 7b ustawy o VAT w przypadku towarów i usług innych niż wymienione w ust. 7a, wykorzystywanych przez podatnika do działalności gospodarczej, korekty, o której mowa w ust. 7, dokonuje się na zasadach określonych w ust. 1, ust. 2 zdanie trzecie i ust. 3, z zastrzeżeniem ust. 7c.

Jak stanowi ust. 7c powołanego artykułu, jeżeli zmiana prawa do obniżenia podatku należnego wynika z przeznaczenia towarów lub usług, o których mowa w ust. 7b, wyłącznie do wykonywania czynności, w stosunku do których nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego lub wyłącznie do czynności, w stosunku do których takie prawo przysługuje, korekty, o której mowa w ust. 7 dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana. Korekty tej nie dokonuje się, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania, upłynęło 12 miesięcy.

W przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów i usług innych niż wymienione w ust. 7a i 7b, w szczególności towarów handlowych lub surowców i materiałów nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana (art. 91 ust. 7d ustawy o VAT).

Na podstawie powołanych wyżej przepisów stwierdzić należy, że podatnik jest zobowiązany, co do zasady, dokonać korekty podatku naliczonego w sytuacji, gdy zmienia się przeznaczenie środków trwałych (np. ze związanych z czynnościami niedającymi prawa do odliczenia na związane z czynnościami opodatkowanymi), wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych nabywcy lub podatnik dokonał odliczenia podatku naliczonego w wyższej lub niższej wartości niż wyliczona na dany rok. Uzytkownik w takim wypadku powinien dokonać korekty VAT od wszystkich wymienionych wyżej wydatków w tym od zakupionego paliwa.

Jednocześnie wskazujemy, że udzielanie porad dotyczących prawa podatkowego wykracza poza zakres E-punktu konsultacyjnego, określony w Dziale II pkt. 4 Regulaminu udostępniania informacji i porad w systemie E-punktu konsultacyjnego w ramach serwisu Mikroporady.pl. Rekomendujemy w tym zakresie ewentualnie konsultacje z doradcą podatkowym lub biurem rachunkowym.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 10 stycznia 2023 r.

Podstawa prawna:

1)     Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm.).

2)     Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 z późn. zm.).