Likwidacja spółki z o.o., która nie podjęła działalności

Na początku należy rozróżnić dwie sytuacje, z których druga zostanie poniżej omówiona bardziej szczegółowo.

Po pierwsze, inaczej wyglądać będzie procedura „likwidacji” (która de facto i de iure likwidacją nie będzie) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w przypadku, gdy spółka rzeczywiście nie powstała, gdyż tylko sporządzono umowę spółki, wniesiono wkłady, powołano organy spółki, lecz jedynie nie został skutecznie dokonany wpis w rejestrze przedsiębiorców. W takim wypadku nie można mówić o likwidacji spółki, gdyż do jej powstania potrzebne było dokonanie konstytutywnego wpisu w rejestrze. Jeśli wpis nie został dokonany – wspólników wiążą ze sobą jedynie stosunki cywilnoprawne, które mogą uregulować między sobą. Jednakże, jeśli została zawarta umowa spółki, nie zgłoszono powstania spółki w do rejestru w ciągu 6 miesięcy od dnia jej zawarcia bądź sąd rejestrowy wydał postanowienie o odmowie wpisania spółki do rejestru i postanowienie to stało się prawomocne, a spółka w organizacji nie jest w stanie dokonać niezwłocznie zwrotu wszystkich wniesionych wkładów lub pokryć w pełni wierzytelności osób trzecich, należy wtedy stosować przepisy o likwidacji spółki z o.o. (o czym poniżej).

Natomiast w sytuacji, gdy zostały spełnione wszystkie przesłanki powstania spółki z o.o. i dokonano wpisu do rejestru, to należy przeprowadzić jej likwidację zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych (dalej jako: „k.s.h”), nawet jeśli nie podjęto praktycznie żadnej aktywności, gdyż został wniesiony kapitał, czy też inne środki, istnieją księgi przedsiębiorstwa, zobowiązania dotyczące organów państwowych itd.

Rozwiązanie spółki polega na zakończeniu jej bytu prawnego i następuje po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego. Natomiast postępowanie likwidacyjne wszczyna się z momentem zajścia prawnej przyczyny rozwiązania spółki i kończy się unicestwieniem jej bytu wskutek wykreślenia spółki z rejestru. Należy zatem jednoznacznie rozróżniać "przyczynę rozwiązania spółki", której powstanie prowadzi do otwarcia likwidacji, oraz "rozwiązanie spółki", który to moment następuje dopiero po zakończeniu postępowania likwidacyjnego i wykreśleniu spółki z rejestru.

Przyczyny rozwiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością określa art. 270 k.s.h., który wymienia:

1. przyczyny przewidziane w umowie spółki;
2. uchwałę wspólników o rozwiązaniu spółki lub o przeniesieniu siedziby spółki za granicę stwierdzoną protokołem notarialnym; w przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki może być opatrzona przez wszystkich wspólników kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym;
3. ogłoszenie upadłości spółki
4. inne przyczyny przewidziane prawem (np. upływ czasu, na jaki spółka została utworzona, osiągnięcie celu spółki, upływ ważności koncesji lub zezwolenia, niewywiązywanie się przez wspólników z pewnych zobowiązań inwestycyjnych, upadłość wspólnika, nieuzyskanie koncesji, niemożność dokonania wyboru organów spółki np. w ciągu 3 miesięcy, śmierć określonego wspólnika lub jednego ze wspólników, wystąpienie określonej straty w bilansie spółki).

Wobec powyższego do rozwiązania spółki, co do zasady, potrzeba podjęcia przez wspólników uchwały o jej likwidacji i rozwiązaniu. Dla podjęcia takiej uchwały przeważnie jest konieczne nadzwyczajne zgromadzenie wspólników spółki. Z reguły to zarząd spółki może samodzielnie podjąć decyzję o zwołaniu zgromadzenia, lecz może to także uczynić na wniosek wspólnika reprezentującego co najmniej 1/10 kapitału zakładowego (art. 236 § 1. k.s.h. stanowi, że: „Wspólnik lub wspólnicy reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników i umieszczenia określonych spraw w porządku obrad tego zgromadzenia wspólników. Żądanie takie należy złożyć na piśmie zarządowi najpóźniej na miesiąc przed proponowanym terminem zgromadzenia wspólników”.) Jeżeli w terminie dwóch tygodni od dnia przedstawienia zarządowi powyższego żądania, nadzwyczajne zgromadzenie wspólników nie zostanie zwołane z porządkiem obrad zgodnym z żądaniem, to sąd rejestrowy może, po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia, upoważnić do zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólnika lub wspólników występujących z żądaniem.

Jeżeli spółka nie posiada w danej chwili zarządu oraz organu nadzoru, możliwe jest jedynie nieformalne odbycie zgromadzenia wspólników, zgodnie z art. 240 k.s.h., (jednak wtedy musi być obecny cały kapitał zakładowy spółki) lub wystąpienie do sądu o ustanowienie kuratora na podstawie art. 42 Kodeksu cywilnego (dalej jako: „k.c.”), który powinien dokonać czynności w szczególności dla powołania organów spółki.

Jeśli jednak podjęcie takiej uchwały nie jest możliwe przez wspólników (np. z powodu braku z nimi kontaktu) to w zależności od tego, czy pozostała część wspólników jest w stanie samodzielnie podjąć uchwałę o likwidacji spółki (będzie stanowić wymaganą ustawą i umową spółki większość), czy też nie jest to możliwe, należy podjąć odpowiedni kroki celem doprowadzenie do skutecznej likwidacji i rozwiązania spółki. W sytuacji, gdy wspólnik będzie reprezentował co najmniej 2/3 kapitału (zgodnie z k.s.h. lub więcej, jeśli umowa spółki tak zakłada), będzie mógł podjąć uchwałę o postawieniu spółki w stan likwidacji i jej rozwiązaniu, oczywiście po odpowiednim zwołaniu przez zarząd nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników. Jednak jeśli nie, to ustanowiony przez sąd kurator powinien złożyć wniosek o rozwiązanie spółki.

Inną możliwością jest wniesienie przez wspólnika spółki do sądu pozew o rozwiązanie spółki na podstawie art. 271 k.s.h., jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki. Powództwo wnosi się do sądu właściwego ze względu na siedzibę spółki. Sąd, po rozpoznaniu powództwa i uznaniu, że zasługuje na uwzględnienie, wyda wyrok, w którym orzeknie o rozwiązaniu spółki.

Praktycznie istotne jest to, czy działania inicjuje zarząd (działający członek zarządu), który chce się uwolnić od odpowiedzialności, zrezygnować z funkcji, czy też wspólnik (czasami to ta sama osoba). Jeżeli jest to członek zarządu, to zwołuje on zgromadzenie wspólników, proponując porządek obrad z likwidacją, ustanowieniem likwidatora.

Likwidator powinien zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki, zaś nowe interesy może wszczynać tylko wówczas, gdy jest to potrzebne do ukończenia spraw w toku.

Aby wykreślić spółkę z rejestru, należy złożyć do sądu wniosek na formularzu KRS-X2 wraz ze sprawozdaniem likwidacyjnym, sprawozdaniem finansowym na dzień zakończenia likwidacji, protokołem potwierdzającym zatwierdzenie obu sprawozdań przez zgromadzenie wspólników, oświadczeniem likwidatorów o ogłoszeniu obu sprawozdań w siedzibie spółki, uchwałą zgromadzenia wspólników o wyznaczeniu przechowawcy ksiąg i dokumentów rozwiązanej spółki (o ile dokument taki nie został złożony podczas zgłaszania otwarcia likwidacji spółki w rejestrze), oświadczeniem o braku toczących się postępowań sądowych, administracyjnych, komorniczych oraz o zaspokojeniu wszystkich wierzytelności, a także dowodem uiszczenia opłaty sądowej od wniosku o wykreślenie z rejestru (w wysokości 300 zł jako koszt złożenia wniosku do rejestru oraz 100 zł tytułem ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym).

Stan prawny na dzień: 9 lutego 2020 r.

Podstawa prawne:

1. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2019 poz. 785);
2. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. 2019 poz. 505);
3. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. 2019 poz. 1145).