Inne ułatwienia dla biznesu

Zmiany w zakresie Prawa zamówień publicznych

W odniesieniu do umów zawartych w trybie zamówienia publicznego na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych („PZP”), Ustawa COVID-19 przewiduje automatyczne wyłączenie naliczania i dochodzenia należności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy (w tym w szczególności wszelkiego rodzaju kar umownych), pod warunkiem, że wykonawca uprawdopodobni, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy jest następstwem okoliczności bezpośrednio związanych z wystąpieniem COVID-19.

Strony umowy mają obowiązek niezwłocznego, wzajemnego informowania się o wpływie okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie umowy. Problematycznym zagadnieniem pozostaje jednak kwestia uprawdopodobnienia, że naruszenie umowy jest spowodowane okolicznościami związanymi z wirusem oraz rozumienie znaczenia samego pojęcia „okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19”. Będzie to wymagało rozsądnego podejścia do problemu przede wszystkich ze strony zamawiających, a zatem głównie podmiotów z sektora publicznego.

Ponadto, Ustawa COVID-19 wprowadza wyłączenia:

• stosowania przepisów PZP do zamówień na usługi lub dostawy niezbędne do przeciwdziałania COVID-19, gdy zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub wymaga tego ochrona zdrowia publicznego;
• stosowania przepisów PZP do zamówień udzielanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego lub Polski Fundusz Rozwoju S.A., związanych z udzielaniem wsparcia finansowego niezbędnego do przeciwdziałania negatywnym skutkom gospodarczym wystąpienia COVID-19;
• odpowiedzialności karnej za przestępstwo z art. 296 § 1-4 Kodeksu karnego, w braku dochodzenia należności w związku z nienależytym wykonaniem lub niewykonaniem albo zmianą umowy zawartej w trybie zamówień publicznych, na skutek okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19;
• odpowiedzialności członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidatorów wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, (o której mowa w art. 293 § 1 albo art. 483 § 1 Kodeksu spółek handlowych) w związku z zaniechaniem dochodzenia od wykonawców należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy w sprawie zamówienia publicznego, na skutek okoliczności związanych z chorobą zakaźną COVID-19.

Częściowe wyłączenie zakazu handlu w niedzielę

W okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z zakażeniami COVID-19 oraz przez 30 dni od dnia jego ustania, w niedzielę (poza świętami) będzie dopuszczalne wykonywanie czynności polegających na rozładowywaniu, przyjmowaniu i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania takich czynności. Wydaje się, że propozycja nie jest wystarczająca, gdyż z jednej strony dotyczy tylko określonego asortymentu, a z drugiej nie dopuszcza handlu w niedzielę. Z uwagi na konsekwencje dla gospodarki ustawodawca powinien czasowo odstąpić od zakazu handlu w niedzielę w jak najszerszym zakresie.

Zmiany dotyczące umów najmu, najmu lokali, najmu lokali mieszkalnych oraz innych umów

W okresie obowiązywania zakazu prowadzenia działalności w galeriach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2.000 m2 wygasają wzajemne zobowiązania stron umowy najmu, dzierżawy lub podobnej umowy, na podstawie której dochodzi do oddania do używania powierzchni handlowej. Wzajemne zobowiązania stron umowy wygasają od dnia wprowadzenia zakazu do dnia zniesienia zakazu. W okresie trzech miesięcy od dnia zniesienia zakazu dotychczasowy uprawniony powinien złożyć udostępniającemu bezwarunkową i wiążącą ofertę przedłużenia obowiązywania umowy na dotychczasowych warunkach o okres obowiązywania zakazu przedłużony o sześć miesięcy. W przypadku braku złożenia przez dotychczasowego uprawnionego powyższego oświadczenia, udostępniającego przestaje wiązać powyższy przepis o wygaśnięciu wzajemnych zobowiązań z umowy.

Ustawą COVID-19 wprowadzono także generalną zasadę, zgodnie z którą do dnia 30 czerwca 2020 r. nie wypowiada się najemcy umowy najmu lub wysokości czynszu, za wyjątkiem przypadków wymienionych w Ustawie COVID-19.

Ponadto, ustawodawca przyznał najemcom lokali prawo przedłużenia umów, poza wyjątkami wskazanymi w Ustawie COVID-19. Prawo przedłużenia umowy najmu lokalu do 30 czerwca 2020 r. jest możliwe w przypadku, gdy czas obowiązywania umowy najmu lokalu, zawartej przed wejściem w życie Ustawy COVID-19, upływa po wejściu w życie Ustawy COVID-19 ale przed 30 czerwca 2020 r. Przedłużenie umowy najmu lokalu następuje na podstawie oświadczenia woli najemcy złożonego najpóźniej w dniu upływu czasu obowiązywania umowy.

Wprowadzono także ograniczenie możliwości wypowiedzenia najemcom umów najmu lokalu mieszkalnego lub wysokości czynszu, poza wyjątkami wymienionymi w Ustawie COVID-19. Bowiem najemcom przyznano prawo do przedłużenia okresu wypowiedzenia umów najmu lub wysokości czynszu. Przedłużenie okresu wypowiedzenia umów najmu lokalu mieszkalnego wysokości czynszu może nastąpić jedynie w przypadkach, gdy spełnione są łącznie następujące przesłanki:

• wypowiedzenie umowy najmu lokalu mieszkalnego lub wysokości czynszu nastąpiło przed wejściem w życie Ustawy COVID-19;
• termin wypowiedzenia upływa po dniu wejścia w życie Ustawy COVID-19, a przed dniem 30 czerwca 2020 r.

Przedłużenie terminu wypowiedzenia umów najmu lokalu mieszkalnego bądź wysokości czynszu, następuje na podstawie oświadczenia woli najemcy złożonego najpóźniej w dniu upływu pierwotnego terminu wypowiedzenia umowy lub wysokości czynszu.

Ustawa wprowadza także pewne punktowe ułatwienia, wśród których najważniejsze to:

• wydłużenie terminu na zapłatę opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności za rok 2020 z 31 marca 2020 roku na 30 czerwca 2020 roku;
• przedłużenie terminu na zawarcie umowy o prowadzenie PPK dla podmiotów zatrudniających co najmniej 50 osób – o 6 miesięcy, czyli w praktyce taki pracodawca będzie mógł zawrzeć umowę do 10 października 2020 roku zamiast do 10 kwietnia 2020 r.;
• przesunięcie o 3 miesiące terminu obowiązku zgłoszenia informacji do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, czyli z dnia 13 kwietnia 2020 r. do dnia 13 lipca 2020 r. (ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu);
• ustawowe uregulowanie możliwości dokonania zmian warunków umowy lub terminów spłaty kredytów, udzielonych na podstawie Prawa bankowego przez banki mikroprzedsiębiorcom oraz małym i średnim przedsiębiorcom. Tego typu zmiana nie może powodować pogorszenia sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Wydaje się jednak, że taka możliwość istnieje także obecnie, mimo braku wprost regulacji – jest jednak uzależniona od dobrej woli kredytodawcy. Trudno też uznać za dookreślony wymóg, aby zmiana nie powodowała pogorszenia sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. W tym zakresie Ustawa COVID-19 zawiera istotny brak i powoduje ryzyko dla obu stron umowy kredytu. Nadto, z uwagi na rynkową sytuację, ustawodawca powinien objąć komentowaną regulacją także dużych przedsiębiorców, skoro ich problem dotyka dokładnie w taki sam sposób jak pozostałych.

_{Materiał publikowany bezpłatnie dzięki współpracy z Kancelarią Gessel – stan prawny kwiecień 2020.}