Urząd skarbowy a egzekucja komornicza

Użytkownik zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy Urząd Skarbowy może dokonać egzekucji, jeśli nie było skutecznego doręczenia.

Sposób przeprowadzania egzekucji administracyjnej regulują przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: „u.p.e.a.”). Celem każdej egzekucji administracyjnej jest przymusowe wykonanie zobowiązania.

Egzekucja może dotyczyć, w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą m.in.:

• podatków, opłat i innych należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, a w tym podatku dochodowego, podatku VAT;
• grzywien i kar pieniężnych wymierzonych przez organy administracji publicznej;
• obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi, nakładane w drodze decyzji organów Państwowej Inspekcji Pracy.

Podatki jako obowiązkowe, przymusowe i bezzwrotne świadczenia pieniężne na rzecz budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego stanowią jeden z głównych rodzajów należności pieniężnych, które egzekwowane są w drodze tzw. „egzekucji administracyjnej”. W przypadku zobowiązań podatkowych wierzycielem pozostaje organ podatkowy.

Egzekucję przeprowadza się z majątku dłużnika (przedsiębiorcy), z tym że w art. 8 i 8a u.p.e.a. wyłączono z egzekucji m.in.:

• przedmioty urządzenia domowego, pościel, bieliznę i ubranie niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu,
• narzędzia i inne przedmioty niezbędne do pracy zarobkowej wykonywanej osobiście przez zobowiązanego, z wyłączeniem środka transportu, oraz surowce niezbędne do tej pracy na okres 7 dni,
• pieniądze w kwocie 760 zł,
• kwoty otrzymane na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów,
• środki pochodzące z dotacji przyznanej z budżetu państwa na określone cele i znajdujące się na wyodrębnionym rachunku bankowym prowadzonym dla obsługi bankowej dotacji oraz środki pochodzące z płatności w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich otrzymanych w formie zaliczki,
• środki pochodzące z dotacji przyznanej z budżetu państwa na określone cele i znajdujące się na wyodrębnionym rachunku bankowym prowadzonym dla obsługi bankowej dotacji.

Organem uprawnionym do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków jest organ egzekucyjny, który zobowiązany jest do przestrzegania swojej właściwości rzeczowej i miejscowej z urzędu w każdym stadium postępowania egzekucyjnego.

Właściwym rzeczowo organem egzekucyjnym do prowadzenia egzekucji jest naczelnik urzędu skarbowego (art. 19 § 1 u.p.e.a.), jako podmiot uprawniony do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych określonych w u.p.e.a., jak również inne organy egzekucyjne, np. dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który jest organem egzekucyjnym należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne czy dyrektor urzędu celnego, który jest organem egzekucyjnym należności celnych, pobieranego na granicy podatku VAT i podatku akcyzowego.

Czynności egzekucyjne wykonują pracownicy organu egzekucyjnego - poborcy skarbowi (przez poborcę skarbowego rozumie się pracownika organu egzekucyjnego wyznaczonego do dokonywania czynności egzekucyjnych w egzekucji obowiązku o charakterze pieniężnym – art. 1a pkt 9 u.p.e.a.).

Jeżeli organ podatkowy uzna, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że zaniżył wysokość zobowiązania podatkowego i jest ona inna niż wykazana w deklaracji, zobowiązany jest do wszczęcia postępowania podatkowego i wydania decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego. Dopiero taka decyzja może być podstawą do prowadzenia egzekucji administracyjnej.

Stosownie do treści art. 3a § 1 pkt 1 u.p.e.a, w zakresie zobowiązań powstałych z mocy prawa stosuje się egzekucję administracyjną, jeżeli wynikają one z deklaracji lub zeznania złożonego przez podatnika lub płatnika.

Dokument ten może więc stanowić podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego i wszczęcia egzekucji, ale tylko w sytuacji, gdy podatnik nie przekazał wierzycielowi należności w wysokości obliczonej samodzielnie. Jeżeli wierzyciel kwestionuje prawidłowość wystawienia deklaracji, zwłaszcza jeżeli kwestionuje prawidłowość obliczeń podatnika, wówczas nie jest uprawniony do wystawienia tytułu wykonawczego opiewającego na inną kwotę, niż podana w dokumencie sporządzonym przez dłużnika. Podstawą do prowadzenia egzekucji w takiej sytuacji może być jedynie decyzja o ustaleniu wysokości należności (por. wyrok WSA z 3 kwietnia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 3695/06).

Wówczas zobowiązanie powstaje na skutek doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania. Decyzja ta ma charakter konstytutywny, co oznacza, że po jej doręczeniu tworzy się dla podatnika nowy obowiązek uiszczenia należności podatkowej, w miejsce wskazanego przez niego np. w deklaracji. Momentem powstania zobowiązania podatkowego jest chwila doręczenia decyzji.

Aby doprowadzić do zawieszenia bądź umorzenia egzekucyjnego postępowania administracyjnego dłużnik może:

• zgłosić zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej (enumeratywnie wymienione w art. 33 § 2 u.p.e.a.), które powodują co do zasady zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu ich ostatecznego rozpatrzenia (szczegółowo o tym niżej), 
• wnioskować o wyłączenie przedmiotów spod egzekucji (zgodnie z art. 13 § 1 u.p.e.a., organ egzekucyjny, na wniosek zobowiązanego i ze względu na jego ważny interes, może zwolnić, na czas oznaczony lub nieoznaczony, z egzekucji w całości lub części określone składniki majątkowe zobowiązanego),
• wnosić skargi na czynności komornika, skargi na czynności egzekutora, ew. na przewlekłość postępowania egzekucyjnego.

Brak doręczenia stanowi jedną z podstaw zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej (art. 33 § pkt 7). Zarzut zgłoszony na tej podstawie organ egzekucyjny rozpatruje po uzyskaniu stanowiska wierzyciela (stanowisko to jest w tym wypadku wiążące dla organu egzekucyjnego). Wniesienie przez zobowiązanego zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej, nie później niż w terminie 7 dni od dnia doręczenia odpisu tytułu wykonawczego, zawiesza postępowanie egzekucyjne w całości albo w części z dniem doręczenia tego zarzutu organowi egzekucyjnemu do czasu zawiadomienia tego organu o wydaniu ostatecznego postanowienia w sprawie tego zarzutu (art. 35 § 1 u.p.e.a.). 

Pamiętaj!

Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej PIT.

Wyszukaj:

Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa
w  https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/

Dziękujemy

Stan prawny na dzień: 14 lutego 2023 r.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 479 z późn. zm.).