Pytanie z dnia 16 stycznia 2017
Przedstawiony problem prawny: Rozliczenie podatkowe małżonków prowadzących oddzielne działalności gospodarcze.
Odpowiedź na problem prawny:
Każdy z małżonków ma prawo do prowadzenia indywidualnej działalności gospodarczej- jako odrębne podmioty gospodarcze. Nieistotny jest tu fakt istnienia/bądź nie, pomiędzy małżonkami wspólności majątkowa.
Zgodnie z Ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych małżonkowie każdy z małżonków jest odrębnym podatnikiem, przepisy umożliwiają małżonką wspólne rozliczenia, jednakże jest to tylko możliwość, a nie nakaz, każdy wiec z małżonków może rozliczać się samodzielnie w ramach prowadzonej przez siebie działalności.
W przypadku gdy małżonkowie prowadza oddzielną działalność, zaistnieć może sytuacja gdy małżonkowie będą chcieli podjąć współpracę pomiędzy przedsiębiorstwami i np. firma męża będzie chciała dokonać zakupu usług/towarów od firmy żony (bądź w drugim kierunku).
Nie ma przeszkód, aby dokonać transakcji między małżonkami w ramach prowadzonych przez nich działalności (przedsiębiorstw).
Rozliczenie takich transakcji powinno nastąpić na zasadach ogólnych. Firma usługodawcy/sprzedającego (jeden z małżonków) po zakończeniu świadczenia usługi/sprzedaży towaru wystawia więc fakturę i opodatkowuje świadczenie, a kupujący (drugi z małżonków) opłaca transakcję i ma prawo opisać wydatek w kosztach prowadzonego przedsiębiorstwa. Warunkiem rozliczenia jest konieczność dokonania zakupu faktycznie w celach firmowych (związek z prowadzoną działalnością).
Zgodnie z art. 23 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r., (t.j Dz.U. 2016 poz. 2032) (dalej: Ustawa)
Każdy wydatek musi zostać prawidłowo udokumentowany, musi posiadać związek z przychodem lub zachowaniem/zabezpieczeniem źródła przychodu, nie może być wymieniony w art. 23 ust.1 Ustawy (wydatki na -nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów, -nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie innych niż wymienione w lit. a środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym również wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanych części,-ulepszenie środków trwałych, powiększających wartość środków trwałych, stanowiącą podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych)
W związku z wyżej wymienionymi warunkami pojawiają się pewne wątpliwości. W katalogu kosztów wymienionych w art. 23 ust. 1 pkt 10 wskazano bowiem, że nie uznaje się za koszt uzyskania przychodu:
- wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki.
Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 12 marca 2012 roku (sygn. PTPB1/415-18/12-2/AG) wskazał:
(…) w sytuacji gdy Wnioskodawczyni oraz Jej mąż prowadzą odrębnie działalność gospodarczą, a mąż w ramach prowadzonej działalności świadczył będzie na rzecz prowadzonego przez Wnioskodawczynię przedszkola usługi, to tego typu usług nie należy kwalifikować jako pracy własnej małżonka, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jest to bowiem usługa świadczona przez odrębny podmiot gospodarczy - odrębnego przedsiębiorcę. (...)
Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi wskazał także w interpretacji indywidualnej z dnia 12 czerwca 2013 roku IPTPB1/415-182/13-4/KSU wskazał że
(...) gdy Wnioskodawczyni oraz Jej mąż prowadzą odrębnie działalności gospodarcze, a mąż w ramach prowadzonej działalności będzie świadczył usługi wypożyczania mebli na rzecz firmy Wnioskodawczyni, to tych usług nie należy kwalifikować jako pracy własnej małżonka, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Są to bowiem usługi świadczone przez odrębny podmiot gospodarczy - odrębnego przedsiębiorcę. W takiej sytuacji wartość usługi świadczonej przez firmę męża na rzecz firmy prowadzonej przez Wnioskodawczynię będzie mogła stanowić dla Niej koszty uzyskania przychodów, pomniejszające osiągnięty z działalności gospodarczej przychód, jeśli poniesiony wydatek spełniał będzie przesłanki wskazane w przepisie art. 22 ust. 1 ww. ustawy, przy jednoczesnym spełnieniu pozostałych przesłanek, w szczególności wynikających z art. 24d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanego na mocy art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r., poz. 1342) (...).
Organ skarbowy rozwiał wątpliwości, potwierdzając, że w przypadku sprzedaży między firmami małżonków dochodzi do faktycznej, udokumentowanej i uzasadnionej transakcji gospodarczej, która będzie podlegała rozliczeniu na zasadach ogólnych.
Organy podatkowe niejednokrotnie poddają szczegółowej kontroli transakcje pomiędzy małżonkami, w związku z czym, warto pamiętać o prawidłowym udokumentowaniu rachunku oraz zastosowaniu właściwej ceny zgodnie z art. 32 Ustawy o podatku od towarów i usług, który mówi że
„W przypadku gdy między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą istnieje związek (między kontrahentami lub osobami pełniącymi u kontrahentów funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne zachodzą powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy. Związek ten istnieje także, gdy którakolwiek z wymienionych osób łączy funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne u kontrahentów.)
oraz w przypadku gdy wynagrodzenie jest:
1) niższe od wartości rynkowej, a nabywca towarów lub usług nie ma zgodnie z przepisami pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
2) niższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma zgodnie z przepisami pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a dostawa towarów lub świadczenie usług są zwolnione od podatku,
3) wyższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma zgodnie z przepisami pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego
- organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że związek ten miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.
Transakcje pomiędzy firmami małżonków powinny odbywać się na zasadach takich jak z innymi podmiotami. Należy więc wystrzegać się zaniżania cen.
Inna sytuacja jest gdy przedsiębiorstwa prowadzą wspólnie w ramach wspólnej masy majątkowej i są to w istocie różne zakłady tego samego przedsiębiorstwa prowadzonego pod jedną nazwą należącego do obojga małżonków jednak co do zasady wówczas funkcjonują one pod jednym NIP i rejestrze VAT. Inaczej jest też gdy małżonkowie prowadzą wspólne przedsiębiorstwo w formie spółki cywilnej, wówczas mają zastosowanie zasady opisane powyżej.
