Dochodzenie należności i okres przedawnienia

Użytkowniczka serwisu zwróciła się do nas z zapytaniem dotyczącym dochodzenia pieniędzy wpłaconych na poczet najmu pokoju. Wskazała, że w 2018 r. wynajmowała pokój. Warunkiem właściciela mieszkania była wpłata pieniędzy za najem mieszkania za rok z góry. Po miesiącu od podpisania umowy najmu, właściciel mieszkania wypowiedział Użytkowniczce umowę, jednak nie zwrócił pieniędzy. Podpisali oświadczenie, zgodnie z którym całość kwoty miała zostać zwrócona do listopada 2018 r.. Użytkowniczka otrzymała jedynie niewielką część wpłaconej kwoty. Zwróciła się z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy jest jeszcze możliwość odzyskania wpłaconych pieniędzy? Czy sprawa nie uległa przedawnieniu?

Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 1104, dalej jako: „Nowelizacja”) wprowadziła zmiany dotyczące zasad przedawnienia cywilnoprawnych roszczeń majątkowych. Zmiany odnoszą się nie tylko do terminów, ale przede wszystkim do zasad obliczania biegu przedawnienia.

Zgodnie z treścią znowelizowanego art. 118 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r., poz. 1740, dalej jako: k.c.) podstawowy termin przedawnienia wynosi aktualnie sześć lat pod warunkiem, że przepis szczególny nie stanowi inaczej. Jest to zasadnicza zmiana w porównaniu do uprzednio obowiązującego terminu, który wynosił dziesięć lat. Warto podkreślić, że modyfikacjom nie uległ termin przedawnienia określony dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej, który wynosi tak jak dotychczas trzy lata. W art. 118 k.c. dodano również regulację, która określa nowy sposób obliczania terminów przedawnienia wynoszących dwa lub więcej lat. W takich przypadkach koniec okresu przedawnienia przypadał będzie na ostatni dzień roku kalendarzowego. W praktyce oznacza to, iż moment podnoszonego przedawnienia będzie przedłużony do końca roku kalendarzowego. Na podstawie zreformowanych od dnia 9 lipca 2018 r. regulacji Kodeksu cywilnego skróceniu uległ również dziesięcioletni termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem albo ugodą sądową, który w aktualnym brzmieniu wynosi sześć lat. W tym zakresie art. 125 k.c. wskazuje na roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego. Przedmiotowemu okresowi sześcioletniego przedawnienia podlegały będą również tytuły prawne zatwierdzone ugodą zawartą przed sądem bądź sądem polubownym, jak również ugodą zawarta przed mediatorem i w następstwie uznanej przez sąd.

W ustawie z dnia 13 kwietnia 2018 roku ustawodawca wprowadził przepisy przejściowe, zgodnie, z którymi do roszczeń powstałych przed datą wejścia w życie Nowelizacji i nie przedawnionych w tym dniu stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego w brzmieniu obowiązującym od dnia 9 lipca 2018 roku, przy czym termin przedawnienia rozpoczyna swój bieg dnia 9 lipca 2018 roku. Jest to ogólna zasada, od której wprowadzono wyjątki, zgodnie z którymi stosowanie nowych okresów przedawnienia uzależnione jest w zasadzie od daty rozpoczęcia biegu przedawnienia i daty upływu terminu przedawnienia przy zastosowaniu terminów obowiązujących przed Nowelizacją.

Zgodnie z ogólną regułą określoną w przepisach przejściowych, tj. w art. 5 ust. 2 Nowelizacji, roszczenia nieprzysługujące konsumentom powstałe przed dniem i nieprzedawnione w dniu 9 lipca 2018 roku ulegają przedawnieniu przy zastosowaniu przepisów Kodeksu cywilnego o przedawnieniu w brzmieniu nadanym Nowelizacją, a bieg terminu 6 lat rozpoczyna się dnia 9 lipca 2018 roku. Ponadto zgodnie z regułą określoną w obecnie obowiązującym brzmieniu art. 118 zdanie drugie Kodeksu cywilnego: koniec biegu terminu przedawnienia nastąpi dopiero na koniec danego roku kalendarzowego. Zgodnie z powyższym, termin przedawnienia roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie Nowelizacji, nieprzedawnionych w tym dniu i nieprzysługujących konsumentom upłynie, co do zasady, dnia 31 grudnia 2024 roku. Jest to jednocześnie data, przy uwzględnieniu której należy rozpatrywać możliwość- czy też konieczność- zastosowania terminu 10 letniego obowiązującego przed dniem 9 lipca 2018 roku.

Do dnia 9 lipca 2018 roku podstawowymi terminami przedawnienia były terminy: 3 letni oraz termin 10 letni i zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 2 Nowelizacji nadal mogą one mieć zastosowanie do roszczeń, które w dniu wejścia w życie Nowelizacji istniały, ale nie upłynął jeszcze ich okres przedawnienia. Jako że od dnia 9 lipca 2018 roku skróceniu uległ termin przedawnienia wynoszący 10 lat, a termin przedawnienia roszczeń okresowych i związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej nie uległ zmianie i nadal wynosi 3 lata, istnieje możliwość zastosowania w drodze wyjątku jedynie terminu przedawnienia wynoszącego lat 10.

W sytuacji przedstawionej przez Użytkowniczkę roszczenie powstało przed wprowadzeniem nowelizacji zatem termin przedawnienia wynosi 10 lat. Roszczenia z tytułu najmu mają co do zasady charakter świadczenia okresowego (wówczas obowiązywałby 3 – letni termin przedawnienia), jednakże w danym stanie faktycznym kwota została wpłacona jednorazowo. 

Zgodnie z ogólną zasadą przewidzianą w art. 27 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeksu postępowania cywilnego (dalej jako: k.p.c.) powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania. Jednakżezgodnie z art. 37 k.p.c. powództwo o roszczenie ze stosunku najmu lub dzierżawy nieruchomości wytoczyć można przed sąd miejsca położenia nieruchomości. Roszczenia ze stosunku najmu lub dzierżawy mogą odnosić się do powództw wytaczanych zarówno przez wynajmujących, jak i najemców, jeśli roszczenia wiążą się z tymi umowami, a nie innymi rozliczeniami stron umowy najmu lub dzierżawy. Jeżeli w umownie nie zastrzeżono inaczej, powództwo można wytoczyć przed sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego (właściciela) lub miejsca położenia nieruchomości. Jako dowód w sprawie o zapłatę należy dołączyć oświadczenie o zobowiązaniu się do zwrotu wpłaconych pieniędzy oraz potwierdzenie dokonania zwrotu części wpłaconych środków.  

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 28 czerwca 2022 r..

1. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 1104)
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tj. Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 z późn. zm.).