Zatrudnienie załogi na statku wycieczkowym

Użytkownik zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące zatrudniania załogi na statku wycieczkowym. Wskazał, że prowadzi firmę, która jest w trakcie zakładania w Polsce spółki armatorskiej do obsługi rejsów wycieczkowych i czarterowych na Morzu Śródziemnym na włoskich wodach terytorialnych. Chciałby poznać szczegóły dotyczące zatrudniania personelu oraz zasady dotyczące komunikacji rekrutacyjnej (lista załogi, rola załogi). Ponadto prosi o wskazanie szczegółów dotyczących wynagrodzeń pracowników i płac oraz prosi o udzielenie odpowiedzi na pytanie jak polska firma może zostać armatorem włoskiej firmy posiadającej polską (flagową) łódź.

Kwestie zatrudniania załogi na statku reguluje Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu (dalej: „Ustawa”) oraz w zakresie nieuregulowanym Ustawą - Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

Zgodnie z Ustawą na statku może być zatrudniona osoba, która ukończyła 18 lat. Marynarz może być zatrudniony na statku, jeżeli posiada:

1. dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe;
2. ważne świadectwo zdrowia;
3. ważną książeczkę żeglarską.

Na statku może być zatrudniony marynarz, który w wyniku badania lekarskiego został uznany za zdolnego do pracy na statku. Stan zdrowia marynarza potwierdza orzeczenie lekarskie wydawane w formie świadectwa zdrowia, podpisane przez uprawnionego lekarza.

Do przeprowadzania badań lekarskich w celu wydawania świadectw zdrowia są uprawnieni lekarze posiadający specjalizację w dziedzinie medycyny morskiej i tropikalnej, medycyny pracy, medycyny transportu lub spełniający dodatkowe wymagania kwalifikacyjne określone w przepisach wydanych na podstawie art. 229 § 8 Kodeksu pracy.

W ramach badania lekarskiego uprawniony lekarz może skierować marynarza na konsultacje do lekarza specjalisty lub psychologa albo zlecić przeprowadzenie pomocniczych badań diagnostycznych.

Pośrednictwo pracy dla osób poszukujących pracy na statkach, zwane dalej "pośrednictwem pracy", obejmuje pomoc osobom zainteresowanym podjęciem pracy na statku oraz pomoc armatorom w poszukiwaniu odpowiednich kandydatów do pracy na statku.

Za czynności związane z pośrednictwem pracy nie wolno pobierać bezpośrednio lub pośrednio opłat od osób poszukujących pracy na statkach.

Agencja zatrudnienia udostępnia osobie zainteresowanej podjęciem pracy na statku ofertę pracy na statku, projekt marynarskiej umowy o pracę oraz informacje, o których mowa w art. 19 ust. 3 Ustawy, jeżeli osoba ta spełnia wymagania wobec kandydatów określone w tej ofercie.

Zgodnie z art. 26 Ustawy zatrudnienie na statku następuje na podstawie marynarskiej umowy o pracę. W imieniu armatora marynarską umowę o pracę może zawierać agencja zatrudnienia. Marynarską umowę o pracę zawiera się na czas nieokreślony, na czas określony lub na czas podróży morskiej.

Okres zatrudnienia na podstawie marynarskiej umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie marynarskich umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 36 miesięcy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej marynarskiej umowy o pracę nie trwała dłużej niż 90 dni.

Marynarską umowę o pracę zawiera się na piśmie, przed wpisaniem marynarza na listę załogi statku. Armator, przed podpisaniem marynarskiej umowy o pracę, umożliwia marynarzowi zapoznanie się z jej treścią, informuje o warunkach umowy i w razie wątpliwości udziela niezbędnych wyjaśnień. Marynarska umowa o pracę określa w szczególności:

1. imię i nazwisko oraz datę i miejsce urodzenia marynarza;
2. nazwę i adres siedziby armatora;
3. rodzaj umowy oraz datę i miejsce jej zawarcia;
4. nazwę i rodzaj statku, na którym będzie wykonywana praca - w przypadku umów innych niż umowa na czas nieokreślony;
5. warunki pracy i płacy, w tym:

a) stanowisko, na którym marynarz będzie zatrudniony,

b) wynagrodzenie za pracę, odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem wysokości wynagrodzenia podstawowego i innych składników wynagrodzenia oraz innych świadczeń związanych z pracą, a także rodzaj waluty, w której wynagrodzenie będzie wypłacane,

c) sposób i termin wypłaty wynagrodzenia za pracę,

d) wymiar corocznego płatnego urlopu albo sposób jego obliczenia,

e) miejsce i termin rozpoczęcia pracy na statku oraz termin jej zakończenia, a także w przypadku gdy:

– umowa została zawarta na czas nieokreślony - warunki upoważniające każdą ze stron do jej wypowiedzenia ze wskazaniem okresu wypowiedzenia,

– umowa została zawarta na czas określony - termin jej rozwiązania,

– umowa została zawarta na czas trwania podróży morskiej - miejsce zakończenia podróży morskiej i czas od momentu przybycia statku do portu do zejścia marynarza ze statku,

f) wskazanie układu zbiorowego pracy, którym jest objęty marynarz - jeżeli taki układ obowiązuje.

Marynarska umowa o pracę określa również:

1. świadczenia armatora na rzecz marynarza z zakresu opieki zdrowotnej;
2. świadczenia armatora na rzecz marynarza z zakresu zabezpieczenia społecznego;
3. okres pracy na statku, po upływie którego marynarz nabywa prawo do repatriacji;
4. szczegółowe warunki dotyczące odszkodowania z tytułu utraty zatrudnienia w przypadku, o którym mowa w art. 33 ust. 1;
5. warunki i miejsce repatriacji oraz miejsce sprowadzenia zwłok w przypadku śmierci marynarza.

Armator, w razie potrzeby, może zmienić statek, na którym marynarz będzie wykonywał pracę, przy zachowaniu pozostałych warunków marynarskiej umowy o pracę. W takim przypadku armator potwierdza tę zmianę marynarzowi na piśmie. Marynarską umowę o pracę sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.

Warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą, a także sposób i termin wypłaty wynagrodzenia za pracę, ustalają układy zbiorowe pracy lub regulaminy wynagradzania, a w przypadku armatorów nieobjętych tymi układami lub regulaminami - marynarskie umowy o pracę. 

Armator ma obowiązek wypłaty wynagrodzenia za pracę marynarzowi miesięcznie z dołu, nie później niż w terminie pierwszych 15 dni następnego miesiąca kalendarzowego, w formie pieniężnej, w walucie określonej w marynarskiej umowie o pracę, po dokonaniu potrąceń przewidzianych prawem lub zadeklarowanych przez marynarza.

Wynagrodzenie za pracę składa się z wynagrodzenia podstawowego, określonego stawką godzinową lub miesięczną, oraz dodatku morskiego, który ustala się z uwzględnieniem rodzaju żeglugi, sposobu eksploatowania statku, szczególnej uciążliwości i niebezpieczeństwa pracy na statku. Wynagrodzenie podstawowe nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalone na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Wynagrodzenie za pracę może być wypłacane na rachunek bankowy, jeżeli tak stanowi układ zbiorowy pracy lub marynarz wyrazi na to zgodę na piśmie. Armator może wypłacić, na wniosek marynarza, całość albo część wynagrodzenia za pracę na rachunek bankowy osoby lub osób wskazanych przez marynarza. W przypadku gdy wynagrodzenie za pracę jest wypłacane w walucie obcej, kurs wymiany odpowiada średniemu kursowi wymiany walut ogłoszonemu przez Narodowy Bank Polski, obowiązującemu dla danej waluty w dniu roboczym poprzedzającym dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę.

Armator przekazuje marynarzowi miesięczne zestawienie obejmujące kwoty należne, potrącone i wypłacone marynarzowi z tytułu wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą, a w przypadku gdy te kwoty są określone w walucie obcej - kurs wymiany walut.

Wskazujemy przy tym, że Ustawa milczy na temat zatrudniania załogi na podstawie umów cywilnoprawnych. Jednakże zgodnie z art. 113 Ustawy: Kto, będąc armatorem lub działając w jego imieniu:

1. zatrudnia na statku osobę, która nie ukończyła 18. roku życia, z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w art. 3 ust. 3,
2. zatrudnia na statku marynarza, nie wpisując go na listę załogi statku

Tej samej karze podlega ten, kto na statku zatrudnia marynarza bez marynarskiej umowy o pracę albo nieposiadającego odpowiednich dokumentów potwierdzających kwalifikacje zawodowe niezbędne do zajmowania stanowiska na statku, młodocianego w celu innym niż przygotowanie zawodowe, a także nieposiadającego aktualnego świadectwa zdrowia, z uwzględnieniem art. 6 ust. 2 i 3, oraz ważnej książeczki żeglarskiej.

 Odnosząc się do ostatniego pytania wskazujemy, że polska firma może zostać armatorem włoskiej firmy posiadającej polską łódź poprzez wpis do rejestru administracyjnego polskich statków żeglugi śródlądowej.Statek musi zostać wpisany do rejestru administracyjnego polskich statków żeglugi śródlądowej natychmiast po:

• wybudowaniu go w kraju
• przybyciu do kraju w przypadku nabycia go za granicą

Z wnioskiem o wpis statku do rejestru występuje armator – właściciel statku lub osoba, która uzyskała od właściciela tytuł prawny do władania statkiem we własnym imieniu.

Pamiętaj!

Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej PIT.

Wyszukaj:

Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa
w  https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/

Dziękujemy :)

Stan prawny na dzień: 23 lutego 2023 r.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1694 z późn. zm.)
2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 z późn. zm.).