Świadczenia darmowe

Użytkowniczka serwisu zwróciła się do nas z prośbą o udzielenie porady prawnej. Wskazała, że syn wspólniczki wykonywał czynności na rzecz firmy matki, a po sprzedaniu udziałów żąda zmiany statusu wykonywanych czynności na pracę na czarno oraz odszkodowania od firmy.

Na wstępie podkreślamy, że z treści zapytania nie wynika, jakie czynności wykonywała osoba na rzecz firmy, wobec czego nie jesteśmy w stanie w pełni odnieść się przedstawionego problemu. Z treści nie wynika również, na jakiej podstawie osoba żąda odszkodowania firmy. W związku z powyższym poniżej przedstawimy ogólne zagadnienia związane z tzw. „pracą na czarno” oraz podstaw ubiegania się o odszkodowanie.

Najprościej rzecz ujmując praca na czarno to sytuacja, w której pracownik podejmuje się wykonywania odpłatnej pracy na rzecz określonego podmiotu (pracodawcy), jednak bez zawarcia z tym podmiotem umowy. W tym przypadku jest to świadoma decyzja obu stron. Warto dodać, że o pracy na czarno mówimy jednak również wtedy, kiedy umowa jest zawarta na piśmie, ale pracownik nie zostaje zgłoszony przez pracodawcę do ubezpieczeń ZUS. Taka sytuacja jest o tyle korzystna dla pracownika, że na podstawie posiadanej umowy może dochodzić swoich praw przed sądem.

Konsekwencje prawne za pracę na czarno grożą głównie pracodawcy. Praca na czarno zostaje wykryta najczęściej podczas kontroli Państwowej Inspekcji Pracy (dalej: „PIP”). W takim przypadku PIP nakłada na pracodawcę mandat i powiadamia o zaistniałej sytuacji również ZUS i urząd kontroli skarbowej. Kary, które mogą zostać nałożone na pracodawcę, są następujące:

Nałożone przez PiP:

2000 zł za niesporządzenie pisemnej umowy między pracodawcą a pracownikiem;
5000 zł za powtórzenie tego wykroczenia.

Nałożone przez sąd pracy (jeśli sprawa zostanie skierowana przez PIP):

od 1000 zł do 5000 zł;
od 3000 zł do 5000 zł za niewykazywanie danych do prawidłowego naliczania składek na Fundusz Pracy.

Nałożone przez ZUS:

5000 zł za nieopłacanie składek.

Dodatkowo, jeśli to pracownik powiadomi Państwową Inspekcję Pracy o nielegalnym zatrudnieniu, inspektor w imieniu pracownika może skierować sprawę do sądu pracy w celu ustalenia istnienia stosunku pracy. Na podstawie takiego orzeczenia pracownik może domagać się odsetek za zaległe składki oraz zaliczki na podatek dochodowy

Jak wynika z powyższego, praca na czarno wiąże się z poważnymi konsekwencjami, dlatego nie rekomendujemy nawiązywania współpracy w ten sposb. Przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą i zdecyduje się na zatrudnienie pracownika, musi wywiązać się ze swoich obowiązków nałożonych na niego przez Kodeks pracy. Zatrudnienie pracownika zgodne z prawem składa się z trzech głównych powinności: skierowania pracownika na wstępne badania medycyny pracy, podpisania umowy oraz zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń społecznych w ZUS-ie.

Odnosząc się do kwestii odszkodowania od firmy przez byłego udziałowca wskazujemy, że zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2019 r. w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt II CSK 757/17 wspólnik może żądać odszkodowania za wyłączenie go ze spółki.

Natomiast zgodnie z art. 266 k.s.h.:

§ 1. Z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika sąd może orzec jego wyłączenie ze spółki na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały wspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego.

§ 2. Umowa spółki może przyznać prawo wystąpienia z powództwem, o którym mowa w § 1, także mniejszej liczbie wspólników, jeżeli ich udziały stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego. W tym przypadku powinni być pozwani wszyscy pozostali wspólnicy.

§ 3. Udziały wspólnika wyłączonego muszą być przejęte przez wspólników lub osoby trzecie. Cenę przejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej wartości w dniu doręczenia pozwu.

Wyrok sądu w przedmiocie wyłączenia wspólnika zastępuje umowę sprzedaży przejmowanych udziałów. Z tego względu przejęcie udziałów odbywa się bez złożenia oświadczeń lub zapewnień co do przejmowanych udziałów przez wspólnika wyłączanego, a także bez zaciągnięcia przez niego ewentualnych zobowiązań dodatkowych obok zobowiązania do przeniesienia udziałów na podmiot przejmujący, co mogłoby mieć miejsce w umowie sprzedaży udziałów. Wspólnika wyłączonego ze spółki prawomocnym wyrokiem sądu, któremu zapłacono w terminie za przejęte udziały, uważa się za wyłączonego ze spółki już od dnia doręczenia mu pozwu. Jednak zgodnie z zasadami ogólnymi przejście udziałów na podmiot przejmujący jest skuteczne wobec spółki od chwili, gdy spółka otrzyma od jednego z zainteresowanych zawiadomienie o przeniesieniu udziałów wraz z dowodem dokonania czynności.

Wyłączenie wspólnika ze spółki ze skutkiem wstecznym nie wpływa jednak na ważność czynności, w których brał on udział w spółce po dniu doręczenia mu pozwu. Oznacza to, że podmiot przejmujący udziały wspólnika wyłączonego będzie związany czynnościami dokonanymi przez wspólnika wyłączonego w okresie pomiędzy doręczeniem pozwu a uprawomocnieniem się wyroku, w szczególności nie będzie mógł zaskarżyć uchwał zgromadzenia wspólników, za którymi głosował wspólnik wyłączony lub wobec których ten wspólnik nie złożył sprzeciwu mimo głosowania przeciwko przyjęciu takich uchwał.

Z uwagi na nieprecyzyjne zapytanie wskazujemy, że w naszej ocenie żądanie odszkodowania przez byłego udziałowca może odnosić się do żądania ceny przysługujących udziałów. Zgodnie z przytoczonym przepisem, były wspólnik jest uprawniony do zapłaty ceny przysługujących mu udziałów.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 31 stycznia 2023 r.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1467 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.).

Umowa o dzieło - umowa zlecenie

Wielokrotnie spotykamy się z problematyką, jaką jest wybór właściwego rodzaju umowy. Najczęściej mylonymi i błędnie stosowanymi umowami są umowa o dzieło/umowa zlecenie. Zarówno umowa o dzieło, jak i umowa zlecenie są umowami cywilnoprawnymi, pełnią jednakże zdecydowanie inne funkcje i powodują różne skutki. Istotą zawarcia umowy o dzieło jest zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania określonego, szczegółowo w umowie dzieła, zaś strony zmawiającej do zapłaty wynagrodzenia. Istotą umowy zlecenia jest wykonanie nie przez przyjmującego zlecenie określonej czynności prawnej lub faktycznej.

Pobierz poradnik