Pytanie z dnia 13 lipca 2017
Zapytanie: Rodzaj umowy dla pracowników zastępujących pracownika przebywającego na urlopie/zwolnieniu.
Jako pierwsze należy rozważyć w jakiej formie umowy ma być zatrudniony pracownik pracujący na zastępstwo (umowa o prace, umowa na zastępstwo, umowa zlecenie, umowa o dzieło).
Należy przyjąć, że nie jest możliwe zastępowanie pracownika etatowego pracownikiem zatrudnionym na umowę cywilnoprawną (umowa o działo, umowa zlecenie) jeżeli ma wykonywać nadal to samo w systemie zatrudnienia pracowników (regulamin pracy, księga służb), natomiast po pierwsze zastępstwo na umowie cywilnoprawnej jest możliwe i zasadne wówczas gdy przekwalifikuje się dane stanowisko pracy na prace zewnętrzne, zadania, które mogą i powinny być wykonywane samodzielnie jako usługi lub dzieło z przejściem części ryzyka na wykonawcę, a po drugie trzeba odróżnić likwidację danego stanowiska pracy w zakresie czynności objętych zadaniami pracowniczymi i przeniesienie danego działania na zewnątrz zakładu pracy (prawidłowy outsourcing), od zmiany warunków zatrudnienia w zakładzie pracy na stanowiskach stricte pracowniczych.
Można mówić wówczas o zastępowaniu pracowników czy zmianie rodzaju umowy dla pracowników, gdyż osoba ta w istocie pozostaje pracownikiem, natomiast inny charakter będzie miała umowa łącząca go ze stanowiskiem pracy.
Reasumując, można świadczyć usługi oparte na umowie cywilnoprawnej poza zakładam, jak również w zakładzie pracy lecz tylko wówczas i w chwili gdy z zakresu i charakteru pracy wynikałoby, że takie czynności byłyby właściwe w danych warunkach i czasie, i byłoby to zgodne z regulacjami w zakładzie pracy, w tym z regulaminami, księgą służb lub regulaminem pracy, a więc nie objęte zadaniami i obowiązkami pracowniczymi w trybie procedur wewnętrznych.
Umowa na zastępstwo:
Typową właściwą umową w przedstawionej sytuacji będzie umowa na zastępstwo.
Umowa na zastępstwo ma na celu zachowanie ciągłości pracy w przedsiębiorstwie. Umowa na zastępstwo może zostać zawarta w przydatku choroby, urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika. W związku z nowelizacją ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U 2016.666) umowa na zastępstwo nie jest wyodrębniona przepisami i uznawana jest jako podtyp umowy o pracę na czas określony.
Umowa na zastępstwo, nie jest objęta art. 25 Kodeksu pracy zgodnie z którym łączny okres zatrudnienia na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech. Ustawa nie reguluje ile umów na zastępstwo może zostać zawartych z tym samym pracownikiem.
W umowie na zastępstwo powinno być ujęte, że umowa jest zawarta dla zastępstwa innego pracownika. Przy zawarciu umowy na zastępstwo pracodawca nie musi informować Państwowej Inspekcji Pracy.
Umowa o pracę
Umowę o pracę zawiera się pisemnie przed przystąpieniem do niej przez pracownika. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez tego pracodawcę. Pracodawca natomiast zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Zawierając umowę o pracę należy pamiętać o elemencie podporządkowaniu pracownika, pracodawcy tzn. o obowiązku wykonywania jego poleceń i pod jego kierownictwem. Umowa o pracę może zostać zawarta na okres próbny, na czas określony i nieokreślony. Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę ma obowiązek wykonywania jej osobiście. Umowa o pracę wygasa z dniem śmierci pracownika/pracodawcy lub z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy spowodowanym tymczasowym aresztowaniem. Osobom zatrudnionym z tytułu umowy o pracę przysługuje prawo do urlopu, dla pracowników posiadających zatrudnienie krócej niż 10 lat wynosi on 20 dni, natomiast dla osób posiadających zatrudnienie, co najmniej 10 lat wynosi 26 dni. Umowa o pracę gwarantuje również prawo do zwolnienia lekarskiego, które pracownik powinien dostarczyć w ciągu 7 dni od dnia ustania choroby, co ważne nie może w tym czasie zostać zwolniony. Przez pierwsze 33 dni zwolnienia lekarskiego, wynagrodzenie wypłaca pracodawca w wysokości 80% pensji. Od 34 dnia zwolnienia wynagrodzenie wypłaca ZUS. Umowę o pracę można rozwiązać na mocy porozumienia stron, przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem), przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia) oraz z upływem czasu, na który umowa została zawarta. Każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem. Rozwiązanie następuje z upływem okresu wypowiedzenia.
Szerzej patrz: Umowa o pracę
Umowa zlecenia
Należy pamiętać, że zawierając umowę cywilnoprawną na wykonywanie określonych czynności, praca w ramach tej umowy nie może być świadczona w warunkach, w których zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy powinna być zawarta umowa o pracę o czym stanowi art. 22 § 11KP. W takim bowiem przypadku zawarcie nawet ekwiwalentnej i merytorycznie zasadnej umowy zlecenia byłoby niezgodne z przepisami i stanowiłoby wykroczenie przeciwko prawom pracownika i w takiej sytuacji powinna zostać zawarta z pracownikiem umowa o pracę bądź umowa na zastępstwo (zawarta na podstawie Kodeksu Pracy)
Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (zleceniodawcy). Umowa zlecenia może zostać zawarta pisemnie lub ustnie. Może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony. Nie ma obowiązku określania w umowie zlecenia, miejsca jego wykonania, jak również czasu pracy - zalecane jest określenie daty rozpoczęcia i zakończenia zlecenia, bądź też wskazania, że umowa jest zawarta na czas nieoznaczony. Umowa zlecenia może być odpłatna lub nieodpłatna. W przypadku zawarcie nieodpłatnej umowy zlecenia, należy to w niej zastrzec. Umowa zlecenia wygasa poprzez wykonanie zleconej usługi, z powodu śmierci lub utraty pełnej zdolności do czynności prawnych zleceniobiorcy. Co do zasady, zleceniobiorca zobowiązany jest do wykonania zlecenia osobiście, jednakże może ono zostać wykonane przez osobę trzecią, o ile pozwala na to pełnomocnictwo lub zleceniodawca wyrazi zgodę. W przypadku, kiedy zleceniobiorca wykonuje je przy pomocy innych osób, odpowiada za ich działanie i zaniechanie jak za własne. Umowa zlecenia, co do zasady nie przyznaje prawa do urlopu, jednakże strony mogą się umówić, co do okresu wypoczynku przyjmującego zlecenia. Zwolnienie lekarskie przysługuje zleceniobiorcy jedynie pod warunkiem opłacania ubezpieczenia chorobowego. Umowa zlecenia nie chroni zleceniodawcy przed zwolnieniem w trakcie choroby, w przeciwieństwie do umowy o pracę. Wysokość wynagrodzenia w czasie jej trwania wynosi 80% od umowy, od której opłacane jest ubezpieczenie chorobowe.
Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien w takiej sytuacji zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania go. Przyjmujący zlecenie także może je wypowiedzieć w każdym czasie, jednakże jeżeli jest ono odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, zleceniobiorca jest odpowiedzialny za szkodę. Umowę zlecenia można rozwiązać w każdym czasie, ale tylko z ważnych powodów. Następuje ono ze skutkiem natychmiastowym, jeżeli w umowie nie jest określony termin jej rozwiązania.
Szerzej patrz: Umowa zlecenia
Umowa o dzieło
Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło może zostać zawarta pisemnie lub ustnie. Nie musi być w niej określone miejsce wykonania dzieła, ani czas pracy. Natomiast strony powinny określić termin ukończenia dzieła. Umowa wygasa po jego wykonaniu lub z upływem terminu, jaki zastrzeżono. Przedmiotem umowy jest wykonanie określonego dzieła, które może polegać na stworzeniu dzieła lub jego przetworzeniu do postaci, w której poprzednio nie istniało. Dzieło jest wytworem przyszłym, które w momencie zawarcia umowy nie istnieje. Obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzieła, a zamawiającego zapłata należnego wynagrodzenia. Dzieło może zostać wykonane przez osobę trzecią lub przy jej pomocy, wtedy jak przy umowie zlecenia, przyjmujący zamówienie odpowiada za działanie i zaniechanie osób trzecich, jak za własne. Umowa o dzieło nie gwarantuje wykonawcy prawa do urlopu. Przy umowie o dzieło nie mamy okresu wypowiedzenia, gdyż zwykle ma ona charakter jednorazowy i nie prowadzi do nawiązania trwałej więzi prawnej miedzy stronami. Od umowy o dzieło można odstąpić w każdej chwili, dopóki dzieło nie zostało ukończone. Przy umowie o dzieło należy pamiętać, iż nie obowiązuje minimalne wynagrodzenie.
Szerzej patrz: Umowa o dzieło
Umowa o świadczenie usług
Do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami stosujemy przepisy o zleceniu. Przy umowie o świadczenie usług, jest brak wymagań co do jej formy, jednakże zalecana jest forma pisemna zawarta najpóźniej w dniu rozpoczęcia świadczenia. Podobnie, jak przy umowie zlecenia i o dzieło występuje brak podporządkowania przez przyjmującego zlecenie - zlecającemu. Przy tej umowie, również nie ma wymogu wskazania w niej miejsca oraz czasu pracy, natomiast możliwe jest określenie czasu trwania usługi. Usługa powinna być, co do zasady, wykonana osobiście, ale może też być wykonana przez osobę trzecią lub przy jej pomocy. Wówczas przyjmujący zlecenie odpowiada za działanie i zaniechanie osób trzecich jak za własne. Jeżeli chodzi zaś o wygaśnięcie umowy, to zależy ono od charakteru czynności faktycznych - może być to świadczenie ciągłe, jak i jednorazowe. Umowa o świadczenie usług nie gwarantuje urlopu, jednakże strony mogą się co do niego umówić. Prawo do zwolnienia lekarskiego przysługuje przyjmującemu zlecenie na takich samych zasadach, jak przy umowie zlecenia tzn. pod warunkiem samodzielnego opłacania ubezpieczenia chorobowego, zleceniobiorca również może być zwolniony podczas choroby. Jeżeli zleceniobiorca jest objęty ubezpieczeniem, to podczas choroby otrzymuje wynagrodzenie na zasadach, jak przy umowie o pracę. Umowę o świadczenie usług można wypowiedzieć na takich zasadach, co umowę zlecenia. Umowę możemy rozwiązać w każdym czasie.
Szerzej patrz: Umowa o świadczenie usług
Zgodnie z Obwieszczeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 września 2016 r. minimalna stawka godzinowa dla osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia oraz umowy o świadczenie usług, od stycznia 2017 r. wynosi 13 zł brutto.
Szczegółowe omówienie form zatrudnienia znajduje się na stronie mikroporady.pl pod adresem:
Zestawienie form zatrudnienia
W przypadku zawierania umów opisanych w Zapytaniu rekomendujemy zawarcie umowy na zastępstwo, bądź umowy zlecenia.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. 2016, poz. 1666)
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tj. Dz. U. 2016, poz. 380)
