Zwrot towaru do sklepu

Użytkownik serwisu zgłosił się z zapytaniem, czy sklep, pomimo obowiązywania regulaminu promocji, może odmówić przyznania dodatkowych uprawnień/ przestrzegania regulaminu w relacjach z nabywcą?

Poniżej odpowiedź naszych ekspertów!

W pierwszej kolejności należy ustalić, czy nabywcą dóbr oferowanych w ramach promocji, czy świadczenia dodatkowych usług, był konsument czy przedsiębiorca (np. osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą). Stosownie do postanowień kodeksu cywilnego, za konsumenta należy uznać osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Jeżeli zadający pytanie użytkownik serwisu, jako osoba fizyczna, nabył towar od przedsiębiorcy (sklepu) w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej lub w związku z tą działalnością, w omawianym zagadnieniu, będzie uważany za przedsiębiorcę. W przypadku, gdy ten sam nabywca kupił ten sam towar ale nie w związku (lub w ramach) prowadzonej działalności gospodarczej, traktowany będzie jak konsument.

W związku z tym, że z treści pytania i z opisu stanu faktycznego zamieszczonego przez użytkownika serwisu nie wynika w jakim charakterze użytkownik serwisu występował w transakcji z podmiotem gospodarczym prowadzącym sklep, w poniższej odpowiedzi zostaną zaprezentowane stanowiska odnoszące się do konsumentów jak i przedsiębiorców.

Poza zakresem niniejszego opracowania pozostaje regulacja ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. z 2019 roku, poz. 1495). Wspomniana ustawa, nadająca osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą, w określonych sytuacjach, pewne przywileje zastrzeżone dla konsumentów. Nie znajduje jednak zastosowania do ochrony przed czynami nieuczciwych praktyk rynkowych osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą.

Ochrona konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.
Praktykę rynkową, w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, stanowi działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy (w omawianej sprawie będzie to sklep), sposób postępowania, oświadczenie lub informacja handlowa, w szczególności reklama i marketing bezpośrednio związany z promocją lub nabyciem produktu przez konsumenta.

Innymi słowy za praktykę rynkową można uznać prowadzenie akcji promocyjnych przez podmiot prowadzący sklep, które mają na celu wyróżnienie oferty sklepu na tle innych podmiotów oferujących podobne towary lub usługi, np. poprzez oferowanie bardziej korzystnych warunków cenowych za nabywane towary czy usługi bądź wprowadzenie możliwości zwrotu nieuszkodzonego i nieużywanego towaru za zwrotem zapłaconej ceny sprzedaży, bez ograniczeń czasowych.

Stosownie praktyk rynkowych jest powszechnym zjawiskiem a niedozwolone są jedynie praktyki nieuczciwe. Przesłanki uznania stosowanej przez przedsiębiorcę praktyki za nieuczciwą oraz katalog przykładowych nieuczciwych praktyk, został wskazany w ustawie z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 roku, poz. 2070).

To co definiuje nieuczciwą praktykę rynkową, to ustalenie sprzeczności w/w praktyki z dobrymi obyczajami oraz jej istotny wpływ na zachowanie rynkowe konsumenta. Oznacza to, że ocenie podlega nie tylko zgodność treści praktyki z dobrymi obyczajami ale również to, czy pod wpływem takiej praktyki konsument podjął decyzję o zawarciu umowy z przedsiębiorcą, np. w wyniku proponowanych przez przedsiębiorcę preferencyjnych warunków nabycia lub zwrotu towaru, konsument podjął decyzję o zakupie towarów u przedsiębiorcy.

Jednym z przykładów nieuczciwej praktyki rynkowej jest rozpowszechnianie przez przedsiębiorcę informacji o oferowanych promocjach bądź innych usługach przedsiębiorcy, w sposób wprowadzający konsumenta w błąd. Co istotne, dla oceny stanu prawnego, konsument pod wpływem tego błędu, podjął decyzję o nabyciu towarów u przedsiębiorcy.

Należy zatem ocenić, czy sklep proponujący dodatkowe usługi (np. zwrot nabytego towaru w dowolnym czasie) zagwarantował konsumentom zapoznanie się z regułami korzystania z w/w usług, czy ograniczył się do informacji handlowej bez wyjaśnienia zasad jej stosowania. Istotne zatem jest ustalenie czy został przyjęty regulamin korzystania z dodatkowych usług oraz jakie zostały przewidziane wyłączenia w jego stosowaniu.

Podkreślić należy, że przedsiębiorca może swobodnie, lecz w granicach prawa i dobrych obyczajów, ustalać kryteria i zasady umożliwiające korzystanie przez konsumentów z oferowanych przez przedsiębiorcę usług bądź preferencyjnych warunków sprzedaży.

W przypadku, gdy konsument w ocenie przedsiębiorcy (np. sklepu) i na podstawie przyjętego i łatwo dostępnego regulaminu, nie spełnia warunków objęcia go promocją lub dodatkową usługą, konsumentowi co do zasady nie będą przysługiwać środki odwoławcze od decyzji przedsiębiorcy.

Jeżeli działania przedsiębiorcy będą jednak nosić znamiona nieuczciwej praktyki rynkowej, konsument którego interes został naruszony, może żądać:

1. zaniechania tej praktyki;
2. usunięcia skutków tej praktyki;
3. złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4. naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu;
5. zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów.

Praktyki rynkowe w stosunkach między przedsiębiorcami

Nieznacznie odmiennie kształtuje się ocena omawianej sytuacji faktycznej, gdy stronami transakcji (np. umowy sprzedaży towarów) są dwaj przedsiębiorcy.

Ocena działania przedsiębiorcy – sprzedającego w zakresie praktyk rynkowych, podlega pod reżim ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 roku, poz. 1010 z póź.zm) oraz zasadom uczciwości kupieckiej.

Warto też wskazać, że ocena rozeznania w stosunkach handlowych przedsiębiorcy – kupującego, będzie surowsza niż ocena takiego rozeznania przez konsumenta. Wynika to z przyjęcia, że przedsiębiorca – kupujący występuje w obrocie jako profesjonalista i dochowanie przez niego staranności przy zawieraniu transakcji czy rozeznaniu w stosunkach handlowych powinno być na wyższym poziomie niż w przypadku osoby fizycznej (konsumenta).

Tak jak miało to miejsce w stosunkach z konsumentami, przedsiębiorąca sprzedawca, przy oferowaniu kontrahentom preferencyjnych warunków sprzedaży towarów (reklamie czy marketingu), jest zobowiązany przestrzegać przepisy prawa ale również dochować wymogom uczciwości kupieckiej.

Stosownie do postanowień ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca – sprzedawca powinien powstrzymać się od reklamy, która wprowadza klienta w błąd i może wpływać na jego decyzję co do nabycia towaru czy usługi.

Przy ocenie reklamy wprowadzającej w błąd należy uwzględnić wszystkie jej elementy, zwłaszcza dotyczące ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy lub konserwacji reklamowanych towarów lub usług, a także zachowania się klienta.

Podobnie jak miało to miejsce przy stosunkach handlowych przedsiębiorcy z konsumentem, dla oceny czy reklama informująca o preferencyjnych warunkach sprzedaży bądź świadczenia dodatkowych usług wprowadza w błąd jest ustalenie, czy przedsiębiorca – sprzedający wprowadził i udostępnił klientom, regulamin stosowania promocji bądź dodatkowych usług.

Przedsiębiorca – kupujący, jako podmiot wobec którego stosuje się podwyższone kryterium oceny dochowania należytej staranności przy zawieraniu transakcji handlowych, winien przed zawarciem umowy sprzedaży, zapoznać się z regulaminem promocji lub świadczenia usług dodatkowych.

Podobnie jak przy sporządzaniu regulaminu dla konsumentów, przedsiębiorca – sprzedający może swobodnie, lecz w granicach prawa i zasad uczciwości kupieckiej, ustalać kryteria i zasady umożliwiające korzystanie przez klientów z oferowanych przez przedsiębiorcę usług bądź preferencyjnych warunków sprzedaży.

Ocena czy kontrahent spełnia wskazane w regulaminie warunki przyznania promocji bądź reklamowanych dodatkowych usług, należy do wyłącznej prerogatywy przedsiębiorcy- sprzedającego i co do zasady, od takiej decyzji nie przysługuje kupującemu odwołanie (chyba, że regulamin takiej promocji stanowi inaczej).

Przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony działaniem będącym nieuczciwą reklamą, może żądać:

1. zaniechania niedozwolonych działań;
2. usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3. złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4. naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
5. wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
6. zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego - jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Porada została przygotowana przez prawników Kancelarii Gessel, Koziorowski Sp. k.

Podstawa prawna (stan na dzień 08.10.2020 r.):

• Ustawa z dnia z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 roku, poz. 2070)
• Ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. z 2019 roku, poz. 1495).
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 roku, poz. 1145 z póź. zm.)
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 roku, poz.1010 z póź. zm)