Zasady rozliczania działalności nierejestrowanej

Użytkownik serwisu zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące działalności nierejestrowanej. Chciałby się dowiedzieć, czy prowadząc działalność nierejestrowaną może sprzedawać na raty (np. towar o wartości 3000,00 zł sprzedać na dwie raty po 1500,00 zł) oraz czy ustawowe ograniczenie przychodu do 50% odnosi się do miesiąca kalendarzowego. 

Definicja działalności nierejestrowej została zawarta w art. 5 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, zgodnie z którym nie jest działalnością gospodarczą działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (minimalne wynagrodzenie w 2023 r. wynosi 3490 zł brutto, zatem przychód w żadnym miesiącu nie może przekraczać kwoty 1745 zł brutto). Działalność nieewidencjonowana może być prowadzona przez osoby fizyczne, które w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie prowadziły działalności gospodarczej.

Prowadzenie firmy na próbę oprócz licznych przywilejów wymaga również spełnienia pewnych obowiązków. Przede wszystkim należy pamiętać o wystawianiu rachunków. Każdy rachunek powinien zawierać datę jego wystawienia, nazwę sprzedawcy i nabywcy, nazwę usługi oraz kwotę do zapłaty. Nie ma żadnych przeszkód, aby prowadząc działalność nierejestrowaną nadać jej nazwę i jej używać na ulotkach czy rachunkach. Należy również pamiętać, że pomimo tego, że działalność nie będzie rejestrowana, jej właściciel ponosi odpowiedzialność cywilną.

Należy pamiętać, że prowadzenie działalności nieewidencjonowanej nie zwalnia z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego z tytułu osiąganych dochodów. Przychody z prowadzenia działalności nierejestrowanej nie są zwolnione od podatku.

Działalność nierejestrowa co prawda nie podlega obowiązkowi odprowadzania okresowych (miesięcznych lub kwartalnych) zaliczek na podatek dochodowy, ale osiągane przychody i ponoszone koszty uzyskania przychodów powinny zostać wskazane w rocznym zeznaniu PIT-36. Przychody z działalności nierejestrowanej zalicza się do tzw. „innych źródeł” przychodów i w ramach tego źródła ujmuje w rocznej deklaracji podatkowej. Mogą to być dodatkowe przychody z tytułu umów zlecenia czy też o dzieło. Przy działalności nierejestrowanej koszty mogą zostać odliczone dopiero w rozliczeniu rocznym PIT. Opodatkowaniu podlega dochód (przychody pomniejszone o koszty). W tym przypadku koszty od wypracowanego dochodu zostają odliczone dopiero w momencie zapłaty podatku. Przedsiębiorca nie traci więc na zakupach dokonanych na rzecz prowadzonej działalności nierejestrowanej jednakże zostaną one odliczone w późniejszym okresie. 

Zgodnie z art. 5 ust. 3 i 4 Prawa przedsiębiorców, jeżeli przychód należny z działalności, przekroczy kwotę 50% minimalnego wynagrodzenia to działalność ta staje się działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości przychodu. Wtedy należy złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości przychodu. Zaznaczamy przy tym, że chodzi tutaj o miesiąc kalendarzowy.

Prowadząc działalność nieewidencjonowaną przychód możemy ustalić prowadząc uproszczoną ewidencję sprzedaży. Prowadząc działalność nierejestrową nie ma zatem wymogu prowadzenia skomplikowanej księgowości, jednakże obowiązkiem jest prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży. Można ją prowadzić w formie elektronicznej lub papierowej. Prowadzenie jej polega na wprowadzaniu sprzedaży na dany dzień – najlepiej robić to najpóźniej na koniec danego dnia. Wszystkie pozycje sprzedaży muszą bowiem zostać wprowadzone do ewidencji najpóźniej do momentu dokonania sprzedaży w dniu następnym.

Dzięki prowadzeniu uproszczonej ewidencji sprzedaży można na bieżąco badać swój przychód i tym samym obliczyć jego wartość łączną w danym miesiącu. Dokładna ewidencja umożliwia sprawne ustalenie, czy nie przekroczyliśmy progu przychodów uprawniających do prowadzenia działalności nierejestrowej.

Ustawa nie wymaga żadnych wymogów formalnych dla ewidencji, wystarczy więc, że zostanie umieszczony w niej numer porządkowy sprzedaży, jej datę, wartość oraz np. numer dowodu sprzedaży. Ewidencję można prowadzić np. w formie wygodnej tabelki w Excelu. Mając na uwadze brzmienie art. 109 ust. 1 ustawy o VAT, tj. nałożony przez ustawodawcę wymóg prowadzenia ewidencji za dany dzień wystarczającym będzie dokonanie sumarycznego dziennego przychodu nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym.

Na potrzeby rozliczeń z urzędem skarbowym przychodem z działalności nierejestrowej są pieniądze i wartości pieniężne otrzymane lub postawione do dyspozycji przedsiębiorcy w roku kalendarzowym oraz wartość otrzymanych świadczeń: w naturze i innych nieodpłatnych. Oznacza to, że przychodem podatkowym z tej działalności są tylko przysporzenia faktycznie otrzymane lub postawione do dyspozycji, czyli kwoty zapłacone przez klienta za towar lub usługę. Do przychodu nie zaliczamy wartości towarów, które zostały zwrócone oraz udzielonych bonifikat i skont (czyli obniżek za uregulowanie płatności przed terminem).

Odnosząc się do pytania dotyczącego sprzedaży na raty wskazujemy, że ustawodawca nie przewidział w tym zakresie żadnych ograniczeń. Towar może zostać sprzedany na raty, jednakże należy pamiętać o tym, aby przychód należny z działalności nie przekroczył w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ponadto niezbędne będzie wystawienie osobnych pozycji w ewidencji sprzedaży, o której mowa powyżej - w taki sposób, aby żadna z rat nie przekraczała dozwolonego progu.

W zeznaniu rocznym należy odliczyć koszty, które przedsiębiorca poniósł w związku z wykonywaną działalnością, na przykład zakup surowców do produkcji wyrobów. Koszty te powinny być udokumentowane, dlatego należy przechowywać wszystkie dowody zakupów. Najlepiej, jeśli na tych dowodach będą podane imię, nazwisko czy miejsce zamieszkania osoby prowadzącej działalność nierejestrowaną. Koszty uzyskania przychodów rozpoznaje się kasowo tj. w dacie, gdy rzeczywiście został poniesiony wydatek (dokonano zapłaty).

Jak zostało wyżej wskazane, przychody z działalności nierejestrowej należy rozliczyć w zeznaniu rocznym PIT-36. Jest tam dodatkowa rubryka "działalność nierejestrowana", w której wykazujemy przychody, koszty, dochód. Uzyskiwanie przychodów z działalności nierejestrowej nie wyłącza prawa do wspólnego rozliczenia małżonków. W razie dodatkowych pytań w zakresie rozliczeń związanych z działalnością nierejestrowaną - zapraszamy do kontaktu.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 9 stycznia 2023 r. 

Podstawa prawna:

1)     Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.).

2)     Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.).