Wypowiedzenie umowy o pracę, a urlop wypoczynkowy

Użytkowniczka serwisu zwróciła się do nas zapytaniem dotyczącym nabycia prawa do zwiększonego wymiaru urlopu wypoczynkowego (tj. 26 dni) oraz możliwości wykorzystania urlopu wypoczynkowego w czasie okresu wypowiedzenia. Prosiła także o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy prawo do zwiększonego wymiaru urlopu nabędzie już 01 stycznia 2022 r. jeżeli w firmie pracuje od 5 lat.

Odpowiedź:

Wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi w trakcie roku kalendarzowego został uregulowany w Kodeksie pracy i wynosi 20 albo 26 dni, w zależności od tego, jaki urlopowy staż pracy posiada pracownik. Jest to podstawowy wymiar przysługujący pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy przez cały rok kalendarzowy i dotyczy pracowników, którzy nie są objęci przepisami szczególnymi. Wymiar urlopu przysługującego pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy

Zgodnie z art. 154 § 1 Kodeksu pracy., wymiar urlopu wynosi:

• 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
• 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Do okresu uprawniającego do urlopu wliczamy wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia. Ponadto do okresu, od którego zależy wymiar urlopu zaliczamy także okres nauki. Podlega on jednak wliczeniu zgodnie z normatywnie ustalonym stażem pracy. Lata nauki nie pokrywają się ściśle z latami pracy.

Staż urlopowy wynikający z pobierania nauki uzależniony jest od zdobytego poziomu wykształcenia (wliczamy tylko ukończone przez pracownika szkoły) przysługuje z tytułu ukończenia:

• zasadniczej lub równorzędnej szkoły zawodowej – czas trwania nauki wynikający z programu nauczania, jednak nie więcej niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
• średniej szkoły zawodowej dla absolwentów szkół zasadniczych (lub równorzędnych) – 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
• szkoły policealnej – 6 lat,
• szkoły wyższej – 8 lat.

Należy podkreślić, że okresy te nie podlegają sumowaniu.

Pracownikowi, który w ciągu roku nabędzie prawo do urlopu w wyższym wymiarze (na skutek „dopracowania” potrzebnego do upływu 10 lat pracy okresu lub ukończenia szkoły) powinien otrzymać urlop zwiększony.

W sytuacji przedstawionej w zapytaniu odpowiedź zależy od tego, czy użytkowniczka 01 stycznia 2022 r. osiągnie 10-letni staż urlopowy biorąc pod uwagę zdobyty poziom wykształcenia oraz okres zatrudnienia u obecnego i poprzedniego pracodawcy.

Kwestia dotycząca możliwości wykorzystania urlopu wypoczynkowego w trakcie okresu wypowiedzenia została uregulowana w z art. 167 ¹ Kodeksu pracy. Zgodnie ze wskazanym przepisem, w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu.

Natomiast zgodnie z art. 155¹ § 1 Kodeksu pracy, w roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do urlopu, pracownikowi temu przysługuje urlop u dotychczasowego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze. Zatem pracownikowi, który przed ustaniem stosunku pracy w ciągu roku kalendarzowego wykorzystał urlop w wymiarze wyższym niż wynikający z § 1 pkt 1, przysługuje u kolejnego pracodawcy urlop w odpowiednio niższym wymiarze; łączny wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może być jednak niższy niż wynikający z okresu przepracowanego w tym roku u wszystkich pracodawców. Jeżeli pracownik ma urlop zaległy za rok poprzedni to powinien ten urlop wykorzystać w pierwszej kolejności.

Zgodnie z art. 155^2a Kodeksu pracy przy ustalaniu wymiaru urlopu kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi. Niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca. Na podstawie art. 155³ Kodeksu pracy niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.

Należy podkreślić, że udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia zależne jest jedynie od woli pracodawcy, której pracownik nie może się sprzeciwić. Obowiązek powyższy ma zastosowanie zarówno do urlopu bieżącego, jak i zaległego. W przypadku urlopu bieżącego uprawnienie pracodawcy do udzielenia pracownikowi urlopu obejmuje wyłącznie część urlopu, jaka odpowiada nabytemu przez pracownika uprawnieniu, które - stosownie do zasady proporcjonalności - wyraża się w relacji 1/12 wymiaru urlopu za każdy miesiąc zatrudnienia u danego pracodawcy.

Jak wskazano w doktrynie, pracodawca nie może zobowiązać pracownika do wykorzystania w okresie wypowiedzenia większego wymiaru urlopu, niż wynika z zasady proporcjonalności, albowiem w przeciwnym razie pracownik, po podjęciu pracy u nowego pracodawcy, byłby pozbawiony prawa do wykorzystania urlopu wypoczynkowego w naturze.

 Na podstawie art. 171 § 1 Kodeksu pracy w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Z powyższego wynika, iż w przypadku rozwiązania stosunku pracy i nie wykorzystania w okresie wypowiedzenia urlopu wypoczynkowego w rozmiarze przysługującym, pracownikowi należy się ekwiwalent pieniężny odpowiadający urlopowi w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u danego pracodawcy w roku, w którym rozwiązano stosunek pracy. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 15 października 1976 r., sygn. akt I PRN 71/76) wysokość ekwiwalentu oblicza się na podstawie wynagrodzenia z okresu bezpośrednio poprzedzającego miesiąc, w którym nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy. Art. 172 Kodeksu pracy reguluje zasady obliczania wysokości ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Zgodnie z tym przepisem zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu, umowa o pracę zostanie rozwiązana z ostatnim dniem kwietnia 2022 r. Powyższe wynika z faktu, że w przypadku okresu wypowiedzenia liczonego w miesiącach, bieg okresu wypowiedzenia rozpoczyna się zawsze w pierwszym dniu kalendarzowym miesiąca po miesiącu, w którym zostało złożone wypowiedzenie umowy. Koniec następuje w ostatnim dniu miesiąca (zarówno przy jednomiesięcznym czy trzymiesięcznym okresie wypowiedzenia) - bez względu na to, czy miesiąc ma 28, 30 czy 31 dni. Zatem jeżeli wypowiedzenie zostanie złożone 02 stycznia 2022 r., bieg okresu wypowiedzenie rozpocznie się 01 lutego 2022 r., a umowa zostanie rozwiązana 30 kwietnia 2022 r.

Zatem użytkowniczka w czasie wypowiedzenia będzie mogła wykorzystać bieżący urlop proporcjonalnie za 4 miesiące zatrudnienia. Jednak to od pracodawcy zależy czy udzieli urlopu pracownikowi w trakcie okresu wypowiedzenia, czy zdecyduje zapłacić ekwiwalent pieniężny w momencie rozwiązania umowy o pracę.  Decyzja pracodawcy w tym przedmiocie jest wiążąca dla pracownika, co oznacza, że pracownik nie może uchylić się od obowiązku wykorzystania urlopu. 

Stan prawny na dzień: 13 grudnia 2021 r.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy ( Dz.U.2020.1320 t.j. z dnia 2020.07.30);

Źródła:

• M. Barzycka – Banaszczyk, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. C.H. Beck, wyd. 5, Warszawa 2008.