Wakacje podczas zwolnienia chorobowego

Użytkownik zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:

 

1) Czy pracownik, który złamał rękę (praca manualna) i nie może wykonywać swojej pracy, może w trakcie zwolnienia jechać na wakacje?
2) Czy powinien gdzieś to zgłosić?
3) Czy jedno wyklucza drugie? Jakie mogą być konsekwencje takiego działania?

 

Przepisy dotyczące wyjazdów w czasie zwolnienia chorobowego

Zgodnie z art. 68 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: „Ustawa zasiłkowa”) Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz pracodawca są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz są upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich. Unormowana w przepisie kontrola ma na celu przeciwdziałanie nadużyciom w korzystaniu z prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Wprawdzie przepis ten wprost nie wskazuje, o które świadczenia z ubezpieczenia chorobowego chodzi, niemniej jednak ze względu na jej przedmiot przyjąć należy, że kontrola ta ma przeciwdziałać nadużyciom w korzystaniu z prawa do zasiłku chorobowego i zasiłku opiekuńczego.

 Przepisy dotyczące kontroli podczas zwolnienia chorobowego

Szczegółowe zasady i tryb kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich normują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27.07.1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich, wydanego na podstawie delegacji ustawowej. Rozporządzenie to określa również wzór upoważnienia do przeprowadzenia kontroli w imieniu płatnika składek oraz protokołu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich.

Uprawnienia pracodawcy do kontroli w czasie zwolnienia chorobowego

Uprawnienia pracodawców do kontroli zwolnień lekarskich zależą od liczby ubezpieczonych zgłaszanych przez pracodawców do ubezpieczenia chorobowego. Kontrolować pracownika ma prawo pracodawca, który zatrudnia 20 i więcej pracowników, bowiem to na nim ciąży obowiązek wypłaty zasiłków. W przypadku mniejszych podmiotów kontrole przeprowadzane są przez inspektorów kontroli ZUS w własnej inicjatywy lub na wniosek pracodawcy, który poweźmie wątpliwość w przedmiocie prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego przez swojego podwładnego.

Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby polega na ustaleniu, czy ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy:

1)      nie wykonuje pracy zarobkowej,

2)      nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy w sposób niezgodny z jego celem.

Wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z jego celem

Pojęcie “wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem” jest dość ogólne i w praktyce każdą sytuację należy oceniać indywidualnie, posiłkując się poglądami doktryny oraz orzecznictwem. Przyjmuje się, że chodzi tu o podejmowanie takich zachowań, które u osób trzecich wzbudzają obiektywne wątpliwości co do faktycznego stanu zdrowia ubezpieczonego. Nadto, w zakresie tego pojęcia mieszczą się zachowania, które niweczą czy też odsuwają w czasie osiągnięcie celu w jakim wydawane jest zwolnienie lekarskie – czyli odzyskanie zdolności do pracy.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 grudnia 2005 r., III UK 120/05,: „Wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy jest zawsze wykorzystywaniem zwolnienia niezgodnie z jego celem. Celem zwolnienia od pracy jest zaś odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy. W jego osiągnięciu przeszkodą może być zarówno wykonywanie pracy zarobkowej (co przesądził ustawodawca) jak i inne zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję”.

Kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy może przeprowadzać w:

1. miejscu pracy lub w miejscu prowadzenia działalności pozarolniczej (w przypadku, gdy pracodawca posiada informacje, że pracownik jest również zatrudniony u innego pracodawcy, wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia na rzecz innego podmiotu albo równocześnie prowadzi działalność pozarolniczą),
2. miejscu zamieszkania,
3. miejscu czasowego pobytu (adres pobytu w okresie orzeczonej niezdolności do pracy podawany jest w zaświadczeniu lekarskim),
4. innym miejscu, jeśli z posiadanych informacji wynika, że jest to celowe.

Treść zwolnienia a możliwość wyjazdu w czasie zwolnienia chorobowego

Zgodnie z poglądem wyrażonym w orzecznictwie treść zwolnienia „chory może chodzić” upoważnia jedynie do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, takich jak przemieszczanie się po domu, wyjście na spacer lub niezbędne zakupy, wizyta lekarska lub udanie się na zabiegi rehabilitacyjne. Wszelkie inne aktywności, które nie są wymuszone okolicznościami, a zwłaszcza zagraniczne wakacje mogą spowodować uznanie przez ZUS wykorzystania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem.

Przechodząc do odpowiedzi na pytanie czy podczas L4 można wyjechać na urlop, to co do zasady istnieje taka możliwość, aczkolwiek zawsze jest związana z ryzykiem wydania decyzji o odmowie prawa do zasiłku chorobowego. Najbezpieczniej będzie skorzystać z urlopu podczas L4 dysponując w tym względzie stosownym zaświadczeniem od lekarza, który udzielił zwolnienia. Z treści zaświadczenia powinno w sposób bezpośredni wynikać, iż rodzaj i charakter wyjazdu, w tym sposób i czas podróży nie wypłyną w negatywny sposób na rekonwalescencję schorzenia, a wręcz mogą poprawić stan zdrowia z uwagi np. na występowanie jodu w miejscowości, do której zamierzamy się udać.

Posiadanie odpowiedniej dokumentacji medycznej może uchronić nas przed zarzutem wykorzystywania zwolnienie niezgodnie z jego celem. Nie ma obowiązku przedkładania takiego zwolnienia przed rozpoczęciem urlopu, niemniej jednak w przypadku kontroli będzie ono bardzo pomocne.

W trakcie korzystania ze zwolnienia lekarskiego należy koniecznie podać lekarzowi wystawiającemu zwolnienie lekarskie aktualny adres pobytu w trakcie przebywania na zwolnieniu lekarskim, a w razie zmiany miejsca pobytu koniecznym jest, aby w ciągu 3 dni zgłosić zmianę miejsca pobytu pracodawcy oraz do ZUS-u. W związku z powyższym w przypadku wyjazdu konieczne będzie zgłoszenia adres, pod którym będziemy przebywać, najpóźniej do 3 dni po jego zmianie.

Stwierdzenie uchybień w czasie zwolnienia chorobowego

W razie stwierdzenia w trakcie kontroli uchybień (zobacz także: Kontrola ZUS u płatnika składek) (np. nieobecność pod wskazanym adresem zamieszkania) w wykorzystywaniu zwolnienia lekarskiego, osoba kontrolująca sporządza protokół, w którym podaje, na czym polegało nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego od pracy. Protokół należy przedłożyć ubezpieczonemu w celu wniesienia przez niego uwag. Wątpliwości czy zwolnienie lekarskie od pracy wykorzystywane było niezgodnie z jego celem, rozstrzyga właściwa jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uzyskując w miarę potrzeby opinię lekarza leczącego i wydaje w razie sporu decyzję, od której przysługują środki odwoławcze.

W razie wydania decyzji o odmowie prawa do zasiłku z uwagi na nieprawidłowe korzystanie ze zwolnienia lekarskiego, po złożonym odwołaniu do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Sąd ten powinien powołać biegłego lekarza specjalistę, który biorąc pod uwagę rodzaj schorzenia wyda opinię czy nasz urlop negatywnie wpłynął na proces leczenia lub spowodował jego wydłużenie.

 

Pamiętaj!

Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej PIT.

Wyszukaj:

Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa
w https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/

Dziękujemy

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 29 stycznia 2024 r.

Podstawa prawna:
1) Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2780).