Dofinansowanie spółki z o. o. przez wspólnika

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w której działalność zaangażowany jest użytkownik serwisu poniosła stratę w ostatnim roku obrotowym. Planując podjęcie decyzji o jej pokryciu w ramach uchwały zwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki, użytkownik zainteresowany jest możliwościami zaaranżowania pozyskania przez spółkę dofinansowania od jej wspólnika.

 

Pokrycie straty

Na wstępie należy zastrzec, że kwestia pokrycia straty w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powinna stanowić przedmiot uchwały wspólników podjętej w toku zwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki, zgodnie z art. 231 § 2 ust. 2 Ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 505 z późn. zm., dalej: „k.s.h.”).

Warto wskazać, że zdaniem komentatorów k.s.h. faktyczne pokrycie straty w spółce z o. o. nie stanowi prawnego obowiązku wspólników, podobnie jak dostarczenie do spółki środków umożliwiających dokonanie takiego rozliczenia. W praktyce często spotyka się rozwiązanie, w którym wspólnicy w treści uchwały wskazują, iż „strata zostanie pokryta z zysku osiągniętego w kolejnych latach obrotowych”.

 

Dofinansowanie spółki

Niezależną kwestię stanowi pozyskanie przez spółkę z o. o. środków na pokrycie poniesionej w ubiegłym roku obrotowym straty. Spółka powinna pokryć stratę własnych środków (kapitałów), które może pozyskać przy wykorzystaniu modeli przewidzianych wprost w k.s.h. - opcje a) oraz b) – jak również w drodze umowy zawartej ze wspólnikiem – opcja c).

a) Podniesienie kapitału zakładowego

Spółka może pozyskać finansowanie od wspólnika poprzez podniesienie kapitału zakładowego. Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić w jednym z dwóch modeli: (i) przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub (ii) ustanowienie nowych.

W tym scenariuszu wspólnik wnosi do spółki z o. o. nowy wkład pieniężny, w zamian za co wartość nominalna posiadanych przez niego udziałów powinna odpowiednio wzrosnąć bądź powinien on objąć nowe udziały w spółce.

To rozwiązanie stanowi istotną zmianę korporacyjną spółki, często wymagającą zmiany jej umowy. Wyjątek stanowi przesłanka wskazane w art. 257 § 1 k.s.h., gdzie dopuszcza się podniesienie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki, jeśli w jej treści zawarte zostały już postanowienia wprost dopuszczające na podniesienie kapitału w ramach jej postanowień.

• poradę „Jak dokonać podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z o.o.”

Dofinansowanie spółki poprzez podwyższenie kapitału zakładowego będzie neutralne zarówno dla spółki, jak i wspólnika obejmującego udziały w drodze podwyższenia kapitału zakładowego.

Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do przychodów nie zalicza się przychodów otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego. Z kolei powstanie przychodu podatkowego po stronie wspólnika, w związku z wniesieniem wkładu do spółki kapitałowej, ma miejsce co do zasady tylko w przypadku wniesienia wkładu niepieniężnego. Wniesienie wkładu pieniężnego nie stanowi dla wspólnika przychodu, ponieważ nie jest związane ze zbyciem składnika majątkowego.

Zmiana umowy spółki związana z podwyższeniem kapitału zakładowego skutkuje jednak powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Podstawą opodatkowania będzie wartość o jaką zostanie podwyższony kapitał zakładowy spółki (tzw. agio emisyjne tj. nadwyżka wartości wkładu ponad wartość nominalną udziałów, przekazana na kapitał zapasowy spółki nie stanowi podstawy opodatkowania PCC). Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego i ciąży na Spółce. Stawka opodatkowania wynosi 0,5%.

b) Dopłaty

Kolejnym rozwiązaniem proponowanym przez k.s.h. jest wezwanie wspólnika przez spółkę do dokonania dopłaty na jej rzecz. Zgodnie z art. 177 k.s.h. kwestia funkcjonowania mechanizmu dopłat powinna być ujęta w treści umowy wspólników. Dopłata w praktyce stanowi rodzaj przymusowej pożyczki wspólnika na rzecz spółki.

Modelowo dopłaty podlegają zwrotowi na rzecz wspólników. Ustawa przewiduje jednak wyjątek, szczególnie istotny w rozpatrywanej kwestii. Otóż, zgodnie z art. 179 § 1 k.s.h. dopłata może być bezzwrotna, jeśli środki pozyskane od wspólnika tym sposobem zostały właśnie przeznaczone na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.

Z perspektywy podatku dochodowego, co do zasady wniesienie dopłat do spółki nie generuje powstania przychodu, pod warunkiem, że zostanie dokonane w trybie i na zasadach przewidzianych w k.s.h. (zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).
Podobnie zwrot dopłat przez spółkę na rzecz wspólnika nie będzie stanowił dla niego przychodu (zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 51 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz odpowiednio art. 12 ust. 4 pkt 21 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), pod warunkiem że dopłaty te zostały przez wspólnika wniesione w trybie i na zasadach przewidzianych w k.s.h.

W związku z powyższym dopłaty co do zasady są neutralne na gruncie podatków dochodowych, ale ich wniesienie do spółki przez wspólnika wiąże się z powstaniem obowiązku w PCC. Na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych są one traktowane jak zmiana umowa spółki i podlegają opodatkowaniu wg stawki 0,5%. Podstawę opodatkowania stanowi kwota wniesionych dopłat, a obowiązek podatkowy ciąży na spółce.

c) Umowa pomiędzy Spółką w wspólnikiem

Osobnym, wartym rozważenia, modelem pozyskania dofinansowania dla spółki jest możliwość zawarcia umowy pomiędzy spółką a jej wspólnikiem określających warunki przekazania finansowania na pokrycie straty. W praktyce spotyka się chociażby umowy pożyczki zawierane pomiędzy podmiotami, które łączy taka relacja korporacyjna.

Należy pamiętać, że według art. 720 § 2 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 z późn. zm.). umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Ustawa (tj. k.c.) dopuszcza szeroką swobodę stron w zakresie uzgodnienia warunków spłaty, czy nawet umorzenia, pożyczki.

Strony muszą mieć również na uwadze, że taka umowa będzie postrzegana jako zawarta pomiędzy podmiotami powiązanymi, co może kreować dodatkowe obowiązki, np. związane z obowiązkiem sporządzenia dokumentacji cen transferowych W szczególności strony powinny zadbać o ustalenie oprocentowania od udzielonej pożyczki na warunkach rynkowych.

Sama okoliczność udzielenia i spłaty pożyczki będzie neutralna na gruncie podatku dochodowego, zarówno dla spółki jako pożyczkobiorcy (tj. nie będzie stanowić dla spółki przychodu), jak i wspólnika jako pożyczkodawcy (tj. nie będzie stanowić dla wspólnika kosztu uzyskania przychodu). Spłata odsetek będzie jednak stanowić przychód dla wspólnika, a dla spółki co do zasady może stanowić koszt uzyskania przychodu. Przy czym spółka uwzględniając odsetki w kosztach uzyskania przychodu powinna mieć na uwadze regulacje dotyczące cienkiej kapitalizacji, które limitują możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu finansowania dłużnego (zgodnie z art. 15c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Ponadto zgodnie z art. 9 pkt 10 lit. i ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawarcie umowy pożyczki pomiędzy wspólnikiem i spółka nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Porada została przygotowana przez prawników Kancelarii Gessel, Koziorowski Sp. k.

Podstawa prawna (stan na dzień 24.06.2020):

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm.).
• Ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 505 ze zm.)
• Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U.2019.865 t.j. z dnia 2019.05.10 ze zm.)
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2019.1387 t.j. z dnia 2019.07.25 ze zm.)
• Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U.2020.815 t.j. z dnia 2020.05.07 ze zm.)