Trendy i wyzwania II dekady XXI wieku

Nowe uwarunkowania dla biznesu i ich konsekwencje

Rozwój społeczny, przemysłowy i gospodarczy ostatnich lat doprowadził do rewolucji w sposobach funkcjonowania organizacji i społeczeństw. Szybkie zmiany technologiczne zwiększają potrzebę poznania lepszych sposobów uczenia się przez jednostki, organizacje i społeczeństwa tak, by nadążały one za ciągłym postępem.Tradycyjne organizacje i społeczeństwa stają w obliczu najróżniejszych trudności wtedy, kiedy starają się dostosować do zmieniającej się rzeczywistości. Bardzo często brakuje im elastyczności w sprawnym dotrzymywaniu kroku dynamicznemu otoczeniu, ponieważ kultura wielu organizacji i społeczeństw kładzie szczególny nacisk na stabilność i bezpieczeństwo.

Ten, kto czynił, jak zawsze, otrzymuje, co zawsze otrzymywał

Jeśli zatem chcemy uzyskać coś nowego, powinniśmy popierać zmiany. Trzeba jednak zdać sobie sprawę, że w zmieniającym się świecie działanie w sposób, w jaki zawsze się działało, nie gwarantuje nawet tych, co zwykle rezultatów. Sukcesu nie osiągną dziś grupy społeczne i zawodowe starające się działać za pomocą metod, które były skuteczne 20 lat temu. Aby przetrwać i skutecznie działać w gwałtowanie zmieniającej się globalnej rzeczywistości, ludzie muszą nauczyć się wkraczać w różnorodność i sprzyjać innowacjom. Trzeba w tym celu tworzyć, umacniać wizję i przedsiębiorczość oraz lepiej opisywać zmieniającą się rzeczywistość.

Trendy zmieniające obecną rzeczywistość

• „W przyszłości komputery mogą ważyć nie więcej niż 1,5 tony” – „Popular Mechanics” przewidując niepowstrzymany rozwój nauki, 1949 rok
• „Sądzę, że na świecie jest zapotrzebowanie na około 5 komputerów” – Thomas Watson, prezes IBM, 1943 rok
• „Mie ma powodu, żeby ktoś chciał trzymać komputer w domu” – Ken Olson, prezes, przewodniczący i założyciel Digital Equipment Corp. 1977 rok

Sformułowanie „wiek informacji” nie jest już adekwatnym opisem obecnej rzeczywistości ani tym bardziej wskazówką na przyszłość. Określenie to koncentrowało się na technologiach i sprzęcie, masowej produkcji, wąskich ekonomicznych modelach efektywności i konkurencji. Było też w większym stopniu kontynuacją industrialnych idei i metod niż nowym etapem w ludzkim rozwoju. Pojawienie się nowych technologii i innowacji oraz mediów społecznościowych zmienia dziś krajobraz nośników informacji. Konwergencja jest wszędzie. Uzyskanie audytorium dużej publiczności jest łatwiejsze niż kiedykolwiek przedtem.

Natomiast trudniejsze niż kiedykolwiek przedtem jest uzyskanie prawdziwej łączności, porozumienia, zrozumienia i współpracy

Za moment (szacuje się, że już w 2020 roku) urządzenia przenośne będą na świecie narzędziami podstawowego łączenia z Internetem. Komputer w telefonie komórkowym jest dziś milion razy tańszy i tysiące razy wydajniejszy i około sto tysięcy razy mniejszy - niż komputer z 1965. To co kiedyś było używane w całym kilkupiętrowym budynku - teraz mieści się w kieszeni.

W całym 2006 roku w Google było wyszukiwanych 2,7 mld haseł. 6 lat później w ciągu miesiąca – 31 mld wyszukiwanych haseł w Google. Do lepszego opisu rzeczywistości rozróżnia nowy etap rozwoju BG ( Before Google). NTT Japan z sukcesem testuje światłowód trzeciej generacji, który przepuszcza 14 trylionów bitów na sekundę – tj. mniej więcej tyle ile 2660 CD-romów lub 210 mln rozmów telefonicznych symultanicznych na sekundę.

Szacuje się że New York Times tygodniowo zawiera więcej informacji niż osoba żyjąca w XVIII w. była w stanie posiąść w ciągu całego swojego życia. Liczba technicznych informacji podwaja się corocznie, co oznacza, że studenci po 4 latach studiowania na studiach technicznych będą dysponowali nieaktualną wiedzą na 3 roku studiów. Szacuje się, że w tym roku wygeneruje się 4 exe bytes (4 x 10 do potęgi 19) – informacji. To jest mniej więcej tyle – ile w ciągu 5000 ostatnich lat.

20 minut na Facebook’u to:

• 1.000.000 – udostępnionych łączy i linków
• 1.484.000 – zaproponowanych zdarzeń, ofert
• 1.323.000 – oznaczone zdjęcia
• 1.851.000 – aktualizacji i zmian statusów
• 1.972.000 – akceptacja propozycji przyjaciół
• 2.716.000 – udostępnionych zdjęć
• 2.716.000 – wysłanych wiadomości
• 10.208.000 –zapisanych komentarzy
• 1.587.000 – aktualizacja/odwiedziny tablicy profilu

Według danych Amerykańskiego Ministerstwa Pracy 1 na 4 pracowników jest ze swoim pracodawcą krócej niż 1 rok, a 1 na 2 krócej niż 5 lat. Dzisiejsi uczniowie/studenci, kiedy osiągną 38 rok życia, będą mieli od 10 do 14 zawodów. Takie specjalizacje w szkole jak: nowe media, rolnictwo organiczne, e-biznes, nanotechnologia, bezpieczeństwo narodowe nie istniało 10 lat temu a 10 najbardziej poszukiwanych obecnie zawodów – nie istniało w 2004 roku.

Potężna zaawansowana technologia informatyczna kształtuje naszą kulturę, ale także powoduje nieznane i niezamierzone konsekwencje społeczne. Świat staje się globalną wioską z coraz większymi nierównościami – bardzo szybko rośnie luka w dochodach. Jednocześnie masowe używanie technologii informatycznych sprawia, że relacje są płytkie i niecierpliwe, głębokość powiązań pomiędzy ludźmi spłyca się – (rośnie ilość relacji kosztem ich jakości).

Świat online wymaga od nas tylko widzenia i słyszenia, natomiast następuje powolny niedorozwój emocjonalny takich zmysłów jak smak, dotyk,( czucie, odczuwanie) węch. Rozwój świadomości i wewnętrzna równowaga człowieka zaczyna przegrywać z wyparciem, zaprzeczeniem, odrzuceniem. Już wkrótce nie będziemy w stanie rozwiązywać problemów, używając tych samych schematów myślenia i działania, których użyliśmy do stworzenia tego problemu.

Powstaje pytanie:

Jak przygotowywać się do wyzwań(zawodów), które jeszcze nie istnieją, używania technologii, które nie zostały jeszcze wynalezione i nauczenia umiejętności rozwiązywania problemów, których jeszcze nie znamy?

Uwarunkowania dla rozwoju

1. Umiejętność łączenia

Wraz z pojawieniem się technologii komputerowych zaczęliśmy myśleć o innowacjach w odniesieniu do systemów i sieci połączeń. Mamy produkty, technologie, wiedzę i sieć powiązań umożliwiającą połączenie tych zasobów. Przez ostatnie lata, krok po kroku uczyliśmy się sztuki łączenia elementów. Dziś chodzi już nie tylko o odkrycie nanotechnologii, ale o umiejętność połączenia jej z biologią i medycyną, albo o połączenie technologii ICT (ang. Information and Communication Technologies) z edukacją, technik komputerowych z wytwarzaniem energii, wszystkiego, co da się efektywnie połączyć.

Innowacje oznaczają umiejętność łączenia, a nie wynajdowania rzeczy

Priorytetem staje się interdyscyplinarność. Należy zrozumieć, że dyscypliny, które tworzymy, bez możliwości połączenia z innymi dyscyplinami są prawie bezwartościowe. Możliwość łączenia rozwija się szybciej niż same produkty. Innowacje powstają tylko dlatego, że ktoś wpadł na pomysł połączenia elementów, które wcześniej nie były łączone. Ważne jest, aby wyjść poza swoje ograniczenia i zakomunikować: „ja mam coś i ty masz coś, a jeśli połączymy te dwie rzeczy stworzymy coś zupełnie nowego”. Nowe rzeczy powstają tylko jeśli łączy się ludzi i umożliwia im interakcję.

2. Relacje między ludźmi jako źródło inspiracji i innowacji - język, rozmowy i współpraca.

Świat obserwujemy i tworzymy przez język. Przez rozmowy wyrażamy intencje, koordynujemy działania, tworzymy relacje i nakłaniamy ludzi do zaangażowania, które przynosi pożądane rezultaty. Wszystko, co ludzkie, dzieje się w języku i w rozmowach. Współpraca związana jest ze wspólną wizją i opiera się na sieci rozmów. Nie mówimy o tym, co widzimy. Widzimy tylko to, o czym jesteśmy w stanie mówić.Obecnie język angielski ma 540 tys. słów - 5 razy więcej niż w czasach Szekspira.

Trzeba zebrać ludzi razem, skontaktować ich - promować dialog, rozmowę, interakcje, budować zaufanie. Potem wystarczy znaleźć jakiś projekt, jeden niewielki problem i zainspirować ludzi do poszukania rozwiązania. Większość ludzi sama z siebie nie włączy się w taki proces ponieważ niewiele osób może wyobrazić sobie nowy system zanim nie zacznie eksperymentować, rozwijać coś nowego. Zachęcanie do zmian wymaga osobistego spotkania się z ludźmi, pokazania im możliwości, zainspirowania do rozpoczęcia małych projektów. Ważna jest inspiracja, pokazywanie szans, usuwanie barier. A podczas takich spotkań zawsze znajdą się w grupie liderzy ,którzy pokierują rozmową i skierują uwagę na nowe rozwiązania, bardzo często spontanicznie i w sposób nie zamierzony, wynikający z interakcji i relacji z innymi ludźmi.Sukces zależy od tego, co jest w głowie, a nie od tego na co zezwala prawo czy regulacja. Większość ludzi po prostu nie korzysta ze swojego intelektu jeśli chodzi o innowacje. Rutynowo wykonują pewne czynności, produkują w kółko to samo i nie potrafią sobie wyobrazić innego systemu.

Największe bariery są w umysłach….a nie w technologii

3. Katalizator zmian - inspirująca rola lidera

Z powodu tej naszej obsesji na temat zachowania liderów i interakcji pomiędzy liderami, a ludźmi, którym oni przewodzą, zapominamy, że istotą przywództwa jest uczenie się, jak kształtować przyszłość. Przywództwo istnieje wtedy, kiedy ludzie nie są ofiarami okoliczności , ale uczestniczą w tworzeniu nowych. Przywództwo to tworzenie obszaru, w którym ludzie ciągle pogłębiają swoje rozumienie rzeczywistości i uczestniczą w odkrywaniu świata. W ostatecznym wymiarze przywództwo to tworzenie nowych rzeczywistości i zarządzanie wiedzą nowej generacji.

• Pierwsza generacja: dzielenie się wiedzą – o tym, jak rozprzestrzeniać istniejącą wiedzę na poziomie organizacji, zazwyczaj przy użyciu technologii. („To, co jest”: standardy i punkty odniesienia)
• Druga generacja: tworzenie wiedzy – jak zaspokoić potrzeby organizacji dotyczące nowej wiedzy, zazwyczaj poprzez procesy uczenia się i tworzenia wartości. („To, co może być”: innowacyjność)
• Trzecie generacja: ewolucyjna dystrybucja wiedzy – umożliwiająca ewolucyjny rozwój („Co powinno być”: etyczna innowacyjność społeczna)

Wiedza 3 G wiąże się z demokratyzacją wiedzy, zaangażowaniem obywatelskim i rozszerzeniem granic tego, co tradycyjnie uważa się za edukację w celu stworzenia społeczeństwa autentycznie się uczącego. Nie jest już tak istotnie związana z know-how, ale ze znaczeniem i know-why. Opiera się na nowym sposobie myślenia, w którym informacje odnoszą się do etyki i na sposobie życia różnym od tego, jakie obecnie promują skomercjalizowane mass media. Kierowanie ludźmi oznacza kierowanie ich uwagą, należy zatem skierować uwagę organizacji i społeczeństwa na zrozumienie fundamentalnej różnicy między jakością a stylem życia.

Na jakich wartościach opiera się jakość nowego przywództwa?

Nastawienie umysłu – wiedza dlaczego (know-why)?

• nowy światopogląd
• myślenie systemowe i ewolucyjne

Zestaw umiejętności – wiedza jak (know-how)?

• umiejętność współpracy sprzyjającej innowacyjności
• strategiczne rozmowy wspierające efektywną komunikację i działanie
• zasady i praktyka zgodne z regułą trwałej równowagi

Nastawienie serca – dbałość (care-why)?

• uczenie się na podstawie naturalnych systemów

• kreatywność
• znaczenie działania i praca
• współadaptacja i współistnienie

Do rozwijania jakich zdolności liderzy powinni zachęcać ?

• Umiejętność zadawania pytań. Poszukiwanie pytań jest ważniejsze niż odnajdywanie odpowiedzi. W tym celu należy promować ciekawość i wspierać wysoką samooceną oraz powstrzymywanie się od oceniania i porównywania,
• Umiejętność podejmowania ryzyka.Należy zachęcać do uczenia się w trakcie popełniania błędów. Kiedy mamy porażki, wyciągamy wnioski i kształtujemy postawę, która jest przygotowana na niepowodzenia. Im wcześniej doznamy niepowodzeń – tym łatwiej będziemy podejmować ryzyko, poznamy własne słabe punkty.
• Otwartość. Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy, bo kiedy umiemy sobie coś wyobrazić możemy tego dokonać. W tym celu zachęcamy do pracy do wyobrażenia sobie nowych danych i rozwijania umiejętności dzielenia się zdziwieniem
• Cierpliwość. Możemy dokonać wszystkiego, jeśli rozłożymy nasze zdania w czasie na odpowiednie etapy. Promujemy rozwijanie kapitału cierpliwości i wytrwałości,
• Ufność sobie, zaufanie wobec innych. Pomagamy zbudować sieć bezpieczeństwa poprzez edukację, bezpieczeństwo finansowe i umiejętność dbania o zdrowie.

Co robią nowi liderzy?

• Deklarują możliwość kształtowania trwale zrównoważonej przyszłości i angażują się w jej tworzenie,
• Promują uczenie się i współpracę w celu generowania etycznych rozwiązań innowacyjnych
• Tworzą sieci, społeczności i organizacje, w których ludzie mogą się razem uczyć, wspierać i rozwijać relacje partnerskie
• Kierują uwagę na nowe reguły: od skoncentrowanych na sobie, opartych na konsumpcji i nietrwałych systemów do systemów opartych na jakości życia, godności człowieka, uczeniu się, miłości, mądrości duchowej i prawym postępowaniu wobec środowiska naturalnego.

Zakończenie – mało optymistyczne :)

70% - polskich przedsiębiorców utożsamia innowacje wyłącznie z działalnością badawczo-rozwojową i tworzeniem nowych rozwiązań technicznych. Wśród zagranicznych firm jest tylko 40%.

50% - przedsiębiorców na świecie uważa, że odpowiednia kultura organizacyjna sprzyja innowacjom. W Polsce myśli tak tylko co trzeci badany. (Legonomia – w kierunku masowej innowacyjności. Polska na tle świata, Inforvide-Matrix 2008)

Źródła:

1. Did You know – www.youtube.com
2. “Business Future – Innovation INC.” – Chris Waren

Autor: dr Bogusław J. Feder