Prawo żądania zwrotu zapłaty a konieczność przedstawienia paragonu fiskalnego, niedozwolone klauzule umowne
Ważne:
Jeżeli dla ułatwienia i usprawnienia zawierania transakcji stosujesz wzorce umowne, a więc gotowe zbiory postanowień obejmujących obowiązki i uprawnienia Twoje i konsumenta musisz umieć rozpoznać, czy stosowane przez Ciebie regulaminy, wzory umowy zawierają postanowienia już uznane przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów za niedozwolone albo które spełniają przesłanki uznania ich za takowe. Pamiętaj, że postanowienia niedozwolone nie są prawnie wiążące dla konsumenta, a Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów regularnie przeprowadza kontrole wzorców stosowanych w umowach z konsumentami.
W poniższym przykładzie, celem ilustracji, przedstawiamy zagadnienie klauzul niedozwolonych (abuzywnych) w odniesieniu do konkretnej umowy. Należy jednak pamiętać, iż w postępowaniu - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów - bada wzorce umowne w oderwaniu od konkretnie i indywidualnie zawartej umowy z konsumentem, nie ma więc znaczenia, czy wzorzec był zastosowany w danej umowie. Przykład dotyczy uznania za niedozwoloną klauzuli uzależniającej, zwrot zapłaty konsumentowi za niewykonanie świadczenie przedsiębiorcy, od konieczności przedstawienia paragonu fiskalnego.
Rozstrzygnięcie [1]:
(…) uznaje za niedozwolone i zakazuje pozwanej (…) wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umowy o treści:
"W takim wypadku Uczestnik ma prawo zrezygnować z kursu i otrzymać zwrot niewykorzystanej części wniesionej opłaty wyłącznie za okazaniem paragonu fiskalnego”
Stan faktyczny
Pan Jerzy prowadzi szkołę tańca. W ramach swojej działalności posługiwał wzorcem umownym[2] pt. „Regulamin Szkoły Tańca (...) na sezon 2015/2016”. Pani Maria, która wykupiła kurs salsy, po podpisaniu ww. Regulaminu w treści przedłożonej jej przez Pana Jerzego i zapłacie ceny, złamała nogę. Wobec czego powiadomiła Pana Jerzego, iż rezygnuje z kursu i chce odzyskać wpłacone tytułem ceny pieniądze. Pan Jerzy odmówił jej zwrotu wniesionej opłaty, gdyż Pani Maria nie posiadała paragonu fiskalnego potwierdzającego wykupienie kursu. Odmawiając zwrotu opłaty, Pan Jerzy powołał się na postanowienie zawarte w umowie, którą on i Pani Maria podpisali, a mianowicie, iż:
„W takim wypadku Uczestnik ma prawo zrezygnować z kursu i otrzymać zwrot niewykorzystanej części wniesionej opłaty wyłącznie za okazaniem paragonu fiskalnego".
Fundacja „Praworządni”, do której udała się Pani Maria z prośbą o pomoc, zbadała sprawę i stwierdziła, iż postanowienie zawartej jest we wzorcu umownym. Fundacja chce wystąpić do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z pozwem o uznanie zacytowanej klauzuli za niedozwoloną.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2019., poz. 1460)
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U.2020.1740 t.j.)
Rozstrzygane zagadnienie:
Czy zacytowane postanowienie zawarte we wzorcu umownym stosowanym przez Pana Jerzego w obrocie z konsumentami stanowi klauzulę niedozwoloną?
Rozstrzygnięcie:
Sprawy o uznanie postanowień wzorca za abuzywne należą do właściwości Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) — Sądu Okręgowego w Warszawie. Celem tych postępowań jest eliminacja z obrotu niedozwolonego postanowienia i ochrona wszystkich konsumentów przed jego wykorzystywaniem, a SOKiK nie rozstrzyga w nich indywidualnych sporów między stronami.
Sądy wielokrotnie stwierdzały, iż postanowienia zmuszające konsumenta w celu realizacji swojego uprawnienia do przedkładania określonych przez przedsiębiorcę dowodów na uiszczenie opłaty za usługę, z której konsument rezygnuje, pomimo, że ustawodawca takiego obowiązku nie nałożył –są klauzulami niedozwolonymi. Sąd uznał tak, również co do przywołanego postanowienia wzorca umowy (art. 3851 § 1 k.c.) i zakazał jego wykorzystywania w obrocie z udziałem konsumentów.
Rozważenie, czy w sprawie mamy do czynienia z zastosowaniem niedozwolonego postanowienia umownego wymaga ustalenia, czy zachodzą przesłanki z art. 3851 §1 k.c.tj.:
1. postanowienie nie zostało indywidualnie uzgodnione z konsumentem,
Kontrola postanowienia ma tu charakter abstrakcyjny, gdyż obejmuje wzorzec stosowany przez Pana Jerzego w umowach z konsumentami, nie tylko z Panią Marią. Istotny jest zatem fakt, że Pan Jerzy wprowadził oceniany wzorzec do obrotu poprzez wystąpienie z ofertą zawarcia umowy z wykorzystaniem go.
2. postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron.
W niniejszej sprawie, omawiane postanowienie nie reguluje głównych świadczeń stron, bowiem głównym świadczeniem przedsiębiorcy jest przeprowadzenie lekcji tańca, zaś konsumenta – zapłata umówionej ceny, a postanowienie dotyczy warunków pod jakimi może nastąpić zwrot zapłaty za świadczenie wzajemne przedsiębiorcy.
3. ukształtowane przez postanowienie prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami,
Dobry obyczaj nakazuje, aby przedsiębiorca nie nakładał dodatkowych obowiązków ani nie ograniczał praw, które z mocy prawa przysługują konsumentowi. Na gruncie przywołanego stanu faktycznego, wskazanie w postanowieniu na wymóg okazania paragonu fiskalnego jako wyłącznego dowodu potwierdzającego zawarcie umowy sprzedaży jest równoznaczne z nakładaniem dodatkowych obowiązków na konsumenta i ograniczeniem uprawnień przysługujących konsumentowi realizującemu prawo do zwrotu opłaty za niezrealizowane przez przedsiębiorcę świadczenie.
4. powyższe prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta.
W przedstawionym stanie faktycznym, na mocy omawianej klauzuli, zwrot dokonanej przez konsumenta zapłaty za usługę, w ostateczności niezrealizowaną przez przedsiębiorcę, obarczone zostało dodatkowym obowiązkiem w postaci okazania paragonu fiskalnego. Takie postanowienie godzi w zasadę lojalności i uczciwości handlowej oraz jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. Niespełnienie przez konsumenta dodatkowych wymagań, jednostronnie narzuconych przez przedsiębiorcę może prowadzić do sytuacji, w której z przyczyn nie leżących po stronie konsumenta, przedsiębiorca nie spełni swojego świadczenia, a mimo to nie będzie miał obowiązku zwrotu uiszczonej zapłaty za niewykonaną część umowy. Postanowienie takie może prowadzić do znacznej dysproporcji korzyści i strat obu stron umowy- przedsiębiorca pobiera opłatę, nie spełniając świadczenia, a konsument ponosi koszty usługi, z której nie korzysta. Reasumując, uzależnienie zwrotu wpłaconej i niewykorzystanej kwoty od dokonania przez konsumenta dodatkowych formalności powoduje obciążenie konsumenta ryzykiem podejmowanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej, co rażąco narusza jego interes.
Znając powyższe przesłanki, teraz sam możesz zweryfikować, czy stosowane przez Ciebie postanowienia umowne są dozwolone. Dlatego celu na bieżąco monitoruj rejestr klauzul niedozwolonych. Pamiętaj, iż celem uznania postanowienia za niedozwolone jest usunięcie z obrotu niedozwolonego postanowienia wzorca ze skutkiem dla stron postępowania oraz wszystkich osób trzecich. Ewidencję klauzul niedozwolonych oraz wyszukiwarkę konkretnych postanowień znajdziesz na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: www.uokik.gov.pl.
--
[1] Wyrok Sądu Okręgowego wWarszawie z 12 lutego 2015 r., sygn. akt XVII AmC 3420/13.
[2] Wzorzec umowny to np. regulamin, wzór umowy, formularz umowy, który został przygotowany przez przedsiębiorcę przed zawarciem umowy z konsumentem, zawiera gotowe postanowienia umowy obejmujących powtarzalne stany faktyczne, określa w jednolity sposób treść zawieranych w przyszłości umów z danymi klientami, nie zawiera danych indywidualizujących podmioty ani przedmiot kontraktu, służy do zawarcia umowy przez przystąpienie.
Ważne w 2021
Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT za 2020
Warto wiedzieć
Komunikat w związku realizacją obowiązku z art. 13 RODO Informacja nt. Cookies
Drogi Użytkowniku!
zanim zaczniesz korzystać z naszego Serwisu mikroPorady.pl, prosimy zapoznaj się uważnie z naszym Regulaminem, Polityką Prywatności oraz Polityką Cookies, w których szczegółowo opisaliśmy zasady korzystania z naszego Serwisu oraz sposób gromadzenia, wykorzystania i udostępnienia danych osobowych. Korzystając z Serwisu zgadzasz się z Regulaminem, Polityką Prywatności i Polityką Cookies.
Twoja prywatność i bezpieczeństwo to nasz priorytet, dlatego informujemy Cię, że nasz Serwis wykorzystuje pliki cookies, które przetwarzają dane, w tym dane, które mogą być zakwalifikowane jako dane osobowe, w celu zebrania i przetwarzania zagregowanych danych dla celów statystycznych, które pomagają zrozumieć, w jaki sposób Użytkownicy Serwisu korzystają ze stron internetowych, co umożliwia ulepszanie ich struktury i zawartości, doskonalenia jakości i treści naszych Usług, szerzenia misji edukacyjnej (w tym analizowania i profilowania danych grup użytkowników dla celów badawczych i marketingu naszych Usług).
Pamiętaj, możesz w każdej chwili wyrazić sprzeciw na przetwarzanie Twoich danych osobowych. Jeżeli nie wyrażasz zgody na korzystanie przez nasz Serwis z plików cookies, zmień ustawienia przeglądarki internetowej w zakresie plików cookies w swoim urządzeniu końcowym.
Kto jest Administratorem Twoich danych?
Administratorem Twoich danych jesteśmy my, czyli Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr B. Federa, ul. Orzeszkowej 2, 05-827 Grodzisk Mazowiecki. Jesteśmy organizacją pożytku publicznego i prowadzimy nieodpłatną działalność pożytku publicznego.
Inspektor Ochrony Danych
Aby zagwarantować, że Twoje dane zawsze będą przetwarzane w sposób transparentny i zgodny z prawem, wyznaczyliśmy Inspektora Ochrony Danych. Jest to osoba, z którą możesz się kontaktować we wszystkich sprawach dotyczących przetwarzania danych osobowych oraz korzystania z praw związanych z tym przetwarzaniem. Naszym Inspektorem Ochrony Danych jest Janusz Kosakowski. Dane kontaktowe: e-mail: <mailto:inspektor@wiedza3g.pl> inspektor@wiedza3g.pl; adres korespondencyjny: Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa, ul. Orzeszkowej 2, 05-827 Grodzisk Mazowiecki
Odbiorcy Twoich danych
Nigdy nie przekazujemy Twoich danych, nie sprzedajemy ich ani nie wymieniamy się nimi w jakichkolwiek celach, także marketingowych z innymi podmiotami. Twoje dane mogą być przekazywane jedynie Zaufanym Partnerom. W większości dane dotyczące ruchu naszych użytkowników gromadzone są przez naszych Zaufanych Partnerów. Prawo daje nam także możliwość przekazania danych podmiotom, które będą je przetwarzać na nasze zlecenie. Mogą to być na przykład podwykonawcy naszych usług, np. firmy IT oraz oczywiście organy typu sądy czy policja, które mogą żądać danych na podstawie obowiązującego prawa.
W związku z korzystaniem przez nas z narzędzia Google Analitycs Twoje dane zgromadzone w plikach cookies mogą być przekazywane Google Inc. z siedzibą w USA, tj. poza Europejski Obszar Gospodarczy. Przykazywanie odbywać się będzie na podstawie regulacji zabezpieczających ochronę danych osobowych, zatwierdzonych przez Komisję Europejską.
Podstawy prawne przetwarzania Twoich danych
W każdym przypadku przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na podstawie prawnej na bazie obowiązujących przepisów. Jedną z nich może być konieczność przetwarzania danych do wykonania lub zawarcia umowy, której jesteś stroną. Taką umowę stanowo Regulamin Serwisu mikroPorady.pl. W przypadku pozostałych celów, takich jak analityka ruchu, zapobieganie nadużyciom, szerzenie misji edukacyjnej (w tym analizowanie i profilowanie danych grup użytkowników dla celów badawczych i marketingu naszych Usług), podstawą prawną jest nasz uzasadniony interes jako Administratora danych. Nasz prawnie uzasadniony interes polega na ułatwieniu korzystania z usług świadczonych drogą elektroniczną oraz na poprawie ich funkcjonalności, w tym na konieczności dostosowania zawartości Serwisu do potrzeb i preferencji Usługobiorców (Użytkowników) oraz optymalizacji korzystania ze stron internetowych, a także na konieczności tworzenia statystyk i badań, które stanowią podstawę do analizy, w jaki sposób Ty i inny Usługobiorcy korzystacie z Serwisu i na tej podstawie m.in. przygotowywać takie treści, które cieszą się największym zainteresowaniem lub na które jest największe zapotrzebowanie.
Okres przez jaki dane będą przetwarzane
Po zakończeniu korzystania przez Ciebie z naszych Usług, nie będziemy przetwarzać Twoich danych osobowych, za wyjątkiem tych danych, które są dopuszczone do przetwarzania na podstawie przepisów prawa lub umowy lub niezbędne do wyjaśnienia okoliczności niedozwolonego korzystania z Usług. Dane osobowe niezbędne do wykonania Umowy będziemy przetwarzać do czasu wygaśnięcia tej umowy, z tym zastrzeżeniem, że czasami, dane te mogą być przetwarzane również po wygaśnięciu tej umowy, jednak tylko wyłącznie jeżeli jest to dozwolone lub wymagane w świetle obowiązującego prawa np. przetwarzanie w celach statystycznych, rozliczeniowych lub w celu dochodzenia roszczeń.
Dane przetwarzane z uwagi na nasz uzasadniony interes będziemy przetwarzać do czasu ewentualnego zgłoszenia przez Ciebie skutecznego sprzeciwu.
Również skorzystanie przez Ciebie z prawa do bycia zapomnianym będzie skutkowało usunięciem Twoich danych na Twoje wyraźne żądanie.
Jakie masz prawa w stosunku do swoich danych?
Masz m.in. prawo żądania dostępu do danych, sprostowania danych, do usunięcia danych (prawo do bycia zapomnianym), do ograniczenia przetwarzania danych, do przenoszenia danych. Możesz także zgłosić sprzeciw do przetwarzania danych oraz wycofać udzieloną zgodę do przetwarzania danych. Masz także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego (Prezesa UODO), jeżeli uważasz, że przetwarzamy Twoje dane osobowe w niewłaściwy sposób. Jak skorzystać ze swoich praw opisujemy w Polityce prywatności.
Chcesz dowiedzieć się więcej o zasadach przetwarzania i ochrony danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu mikroPorady?
Nasza strona używa plików Cookies. Korzystając z niej akceptujesz naszą Politykę Cookies i wyrażasz zgodę na używanie plików Cookies według aktualnych ustawień swojej przeglądarki. Poznaj szczegóły i możliwości ustawień w plików Cookies.
Załóż konto, by w pełni korzystać z bezpłatnego wsparcia w prowadzeniu firmy
Rejestracja zajmie minutę, korzystając z serwisu dostajesz dostęp
Wiemy jednak, że jako mikroprzedsiębiorca masz niewiele czasu na zgłębianie całości dokumentów, więc przygotowaliśmy skrót najważniejszych zapisów:
Gromadzimy tylko te dane osobowe, które są niezbędne do świadczenia usługi mikroPorady.pl, takie jak np. Twój adres e-mail.
Aby rozwijać aplikację i zapewniać lepszą jakość bezpłatnych usług, gromadzimy anonimowe dane zbiorcze w zakresie sposobu korzystania z mikroPorady.pl.
Dobroczynny serwis mikroPorady.pl należy wyłącznie do nas. Ale wszystko, co zamieścisz na swoim koncie, pozostaje Twoją 100% własnością. Bez Twojej zgody nigdy nie udostępnimy tych materiałów podmiotom trzecim.
Nasz serwis jest również w 100% zgodny z RODO. W każdej chwili możesz uzyskać dostęp do swoich danych, sprawdzić gdzie i w jaki sposób są one przechowywane. Oczywiście w dowolnym momencie możesz je również usunąć.
Wiemy jednak, że jako mikroprzedsiębiorca masz niewiele czasu na zgłębianie całości dokumentów, więc przygotowaliśmy skrót najważniejszych zapisów:
Gromadzimy tylko te dane osobowe, które są niezbędne do świadczenia usługi mikroPorady.pl, takie jak np. Twój adres e-mail.
Aby rozwijać aplikację i zapewniać lepszą jakość bezpłatnych usług, gromadzimy anonimowe dane zbiorcze w zakresie sposobu korzystania z mikroPorady.pl.
Dobroczynny serwis mikroPorady.pl należy wyłącznie do nas. Ale wszystko, co zamieścisz na swoim koncie, pozostaje Twoją 100% własnością. Bez Twojej zgody nigdy nie udostępnimy tych materiałów podmiotom trzecim.
Nasz serwis jest również w 100% zgodny z RODO. W każdej chwili możesz uzyskać dostęp do swoich danych, sprawdzić gdzie i w jaki sposób są one przechowywane. Oczywiście w dowolnym momencie możesz je również usunąć.