Jak prawidłowo przygotować się do wszczęcia egzekucji, uzyskania tytułu egzekucyjnego i wykonawczego, sporządzić wniosek egzekucyjny?

1. Tytuł egzekucyjny

W pierwszej kolejności wskazać należy, że aby uzyskać tytuł egzekucyjny trzeba z reguły najpierw wystąpić do sądu z powództwem przeciwko naszemu dłużnikowi. Po przeprowadzaniu postępowania sądowego i uprawomocnieniu się orzeczenia sądu lub uzyskania nakazu zapłaty podlegającego wykonaniu możemy uzyskać tytuł egzekucyjny. O tym jak wystąpić z powództwem oraz co powinien zawierać pozew dowiesz się zapoznając się z Instrukcją: jak napisać prosty pozew o zapłatę pod adresem https://mikroporady.pl/administracja/item/3878-instrukcja-jak-napisac-prosty-pozew-o-zaplate.html.

Definicja tytułu egzekucyjnego zawarta jest w art. 777 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) Zgodnie z tym przepisem tytułami egzekucyjnymi są:

• orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;
• orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
• inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
• akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych, co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
• akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
• akt notarialny, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.

Tytuł egzekucyjny jest dokumentem urzędowym, z którego wynika, kto jest wierzycielem, a kto dłużnikiem, a także określający wysokość roszczenia. W tytule egzekucyjnym mogą być również ujęte zobowiązania niepieniężne. Ponadto powinny się w nim znaleźć wszelkie dane na temat stron sporu, a także dokładnie wskazane wartości kwot, tak, aby organ egzekucyjny nie posiadał żadnych wątpliwości, o jakie zobowiązania chodzi.

W tytule egzekucyjnym mogą znaleźć się dodatkowo takie warunki jak:

• termin spełnienia świadczenia,
• warunek uzależniający spełnienie świadczenia,
• ograniczenie odpowiedzialności dotyczącej dłużnika,
• termin, do którego wierzyciel może wystąpić o przyznanie klauzuli wykonalności.

Zaznaczyć trzeba, że oprócz Kodeksu postępowania egzekucyjnego inne ustawy także regulują tytuły egzekucyjne. Są to m.in.:

• wyciąg z listy wierzytelności sporządzonej w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego;
• wyciąg z listy wierzytelności sporządzonej w postępowaniu upadłościowym z możliwością zawarcia układu;
• wyciąg z listy wierzytelności sporządzonej przez przedsiębiorcę w postępowaniu naprawczym;
• zatwierdzony prawomocnym postanowieniem sądu plan podziału funduszu ograniczenia odpowiedzialności za roszczenia morskie;
• plan podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości;
• administracyjny tytuł wykonawczy;
• orzeczenia Komisji Regulacyjnej i ugody przed nią zawarte.

Tytułami egzekucyjnymi są również orzeczenia sądów państw członkowskich UE, ugody zawarte przed takimi sądami lub zatwierdzone przez takie sądy oraz dokumenty urzędowe sporządzone w państwach członkowskich UE, opatrzone w tych państwach zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego.

1.1. Prawomocność orzeczeń

Warto wyjaśnić pojawiające się określenie prawomocności orzeczeń. W aspekcie formalnym orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje, co do niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia. Prawomocność orzeczenia stwierdza również na wniosek strony sąd pierwszej instancji na posiedzeniu niejawnym, a w przypadku, jeżeli akta sprawy znajdują się w sądzie drugiej instancji (w przypadku złożenia odwołania przez stronę przeciwną) to prawomocność stwierdza ten sąd.

Stwierdzenia prawomocności sąd dokonuje jednoosobowo. W postępowaniu nieprocesowym w związku prawomocność następuje w taki sam sposób jak opisany powyżej. Jednak należy pamiętać, że jeżeli przepis szczególny tak stanowi, to prawomocne orzeczenie, które rozstrzyga, co do istoty sprawy w takim postępowaniu może być zmienione albo uchylone przez sąd. Przykładowo, przy prawomocnym postanowieniu oddalającym wniosek, sąd może dokonać reasumpcji i zmienić rozstrzygnięcie w razie zmiany okoliczności sprawy.

1.2. Natychmiastowa wykonalność orzeczenia

Kolejnym pojęciem, które warto wyjaśnić jest natychmiastowa wykonalność orzeczenia. Sformułowanie to odnosi się do rygoru natychmiastowej wykonalności, który sąd z urzędu nadaje wyrokowi przy jego wydaniu w sytuacji, gdy: 

• zasądza alimenty, – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa – za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące; 
• zasądza roszczenie uznane przez pozwanego; 
• wydaje wyrok zaoczny uwzględniający powództwo; 
• zasądza należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy; wówczas z urzędu nadaje wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika.

Rygor natychmiastowej wykonalności jest nadawany przez sąd, gdy za natychmiastowym wykonaniem takiego orzeczenia przemawia szczególnie ważny interes społeczny. Oznacza to, że jeszcze przed uprawomocnieniem się orzeczenia można podjąć kroki w nim zasądzone. Innymi słowy wierzyciel za pośrednictwem komornika, może rozpocząć natychmiastowe ściąganie zaległych długów wedle tytułu egzekucyjnego, jaki uzyskał przed sądem rejonowym.

 

2. Tytuł wykonawczy

Tytuł wykonawczy zgodnie z art. 776 k.p.c. jest podstawą egzekucji. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony przez sąd w klauzulę wykonalności, chyba, że ustawa stanowi inaczej.

Tytuł wykonawczy jest podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego i prowadzenia egzekucji. Aby go uzyskać należy złożyć wniosek do sądu o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu. Więcej na temat tego jak napisać wniosek o nadanie klauzuli wykonalności znajdziesz w pod adresem: https://mikroporady.pl/zarzadzanie/item/3887-instrukcja-jak-napisac-wniosek-o-nadanie-klauzuli-wykonalnosci.html.

Warto jednak wskazać, że ustawodawca przewiduje możliwość prowadzenia egzekucji w oparciu o tytuł egzekucyjny, niewymagający nadania klauzuli wykonalności, np. w przypadku egzekucji grzywny nałożonej przez komornika.

Tytuł egzekucyjny powinien spełniać łącznie pięć cech: 

• posiadać znamiona dokumentu urzędowego; 
• wskazywać roszczenie wierzyciela i obowiązek dłużnika; 
• spełniać wymogi przewidziane prawem; 
• zawierać stwierdzenie, iż dany obowiązek nadaje się do wykonania w drodze egzekucji; 
• zawierać zrozumiałą treść.

Powyższe potwierdził również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 czerwca 1996 roku (III CZP 61/96).

Jak już wskazano wyżej podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego jest tytuł wykonawczy, który uzyskujemy od sądu po wcześniejszym wystąpieniu o zaopatrzenie go w klauzulę wykonalności. Po jego uzyskaniu, sprawie można nadać bieg do komornika. Pamiętać należy, że egzekucja obejmuje całość wykazanego zadłużenia, gdzie osoba zobowiązana do jego uregulowania odpowiada całym swoim majątkiem. Co więcej organ egzekucyjny nie bada zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Oznacza to, że wszelkie próby sprzeciwu dłużnika, dotyczące istnienia lub wysokości świadczenia są w tym przypadku bezpodstawne.

Warto również wskazać, że tytuł wykonawczy ma na celu nałożenie na dłużnika obowiązku określonego zachowania tj. np. wykonania określonego świadczenia, który będzie czynił zadość obowiązkowi wynikającemu z treści tego aktu. Będzie to prowadziło do odzyskania należności w drodze egzekucji.

Ponadto tytuł wykonawczy może posiadać termin do wykonania świadczenia. Może być nim również warunek, od którego uzależnione jest ziszczenie się świadczenia. Do takich warunków może należeć także zobowiązanie dłużnika do pokrycia kosztów związanych z wykonaniem świadczenia, prawa wierzyciela do wykonania czynności, które obciążą dłużnika.

 

3. Wniosek „egzekucyjny”

Jak już wspominano wyżej, aby można było wszcząć postępowanie egzekucyjne należy po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego a następnie wykonawczego złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji do odpowiedniego komornika sądowego. Jak wybrać komornika oraz co powinien zawierać wniosek egzekucyjny? Na te pytania znajdziesz odpowiedź w poniższych punktach.

3.1. Organy egzekucyjne.

Zgodnie z art. 758 k.p.c. sprawy egzekucyjne należą do właściwości sądów rejonowych i działających przy tych sądach komorników.

Postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem wykonawczym, które umożliwia przymusową realizację obowiązków, stwierdzonych lub ustalonych w postępowaniu sądowym, które jest prowadzone przez organy egzekucyjne w wyniku wszczętego postępowania egzekucyjnego.

Postępowanie egzekucyjne umożliwia przede wszystkim realizację ochrony prawnej, jaka jest udzielona wierzycielowi. Realizacja ochrony następuje przez powołane do tego organy egzekucyjne, które zostały wyposażone w odpowiednie narzędzia do stosowania środków przymusu przewidzianych przez przepisy prawa. Organy egzekucyjne prowadząc egzekucję podejmują równego rodzaju czynności procesowe, uregulowane przez przepisy prawa, w celu udzielenia ochrony prawnej wierzycielowi. Powyższe doprowadza oczywiście do przymusowego wyegzekwowania świadczenia od dłużnika.

3.2. Wybór właściwego organu egzekucyjnego

Przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego należy zastanowić nad wyborem odpowiedniego komornika sądowego. Ogólna zasada stanowi, że czynności egzekucyjne są wykonywane przez komorników z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądów zgodnie z art. art. 759 § 1 k.p.c. Wyjątkiem od tej zasady jest art. 759 § 1¹, który sanowi, że czynności zastrzeżone dla sądu mogą być wykonywane przez referendarza sądowego, z wyłączeniem:

• stosowania środków przymusu;
• orzekania o ściągnięciu należności; 
• stwierdzenia wygaśnięcia skutków przybicia i utraty rękojmi;
• spraw o egzekucję świadczeń niepieniężnych z wyjątkiem wydania rzeczy ruchomej;
• spraw o egzekucję przez zarząd przymusowy;
• spraw o egzekucję przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego.

Ponadto sąd może z urzędu wydawać również komornikowi wszelkiego rodzaju zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwać spostrzeżone uchybienia. Sąd może również zobowiązać komornika do składania sprawozdań z czynności podjętych w wyniku wydanych zarządzeń.

Wierzyciel ma prawo wyboru komornika według swojego uznania. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dot. właściwości miejscowej komorników nie wyłączają prawa wierzyciela do skorzystania z innego komornika. Zgodnie z art. 7 Ustawy o komornikach sądowych i egzekucji rewir komorniczy obejmuje obszar właściwości danego sądu rejonowego, część tego obszaru lub obszar właściwości dwóch lub kilku sądów rejonowych.

Wykaz komorników prowadzi i na bieżąco aktualizuje Minister Sprawiedliwości na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości, a Prezes sądu rejonowego na stronach internetowych sądu. Taki wykaz zawiera m.in. określenie rewirów komorniczych położonych w obszarach właściwości poszczególnych sądów apelacyjnych, a także imiona i nazwiska komorników działających w tych rewirach wraz z adresami ich siedziby.

3.3. Wniosek o wszczęcie postępowania.

Zgodnie z art. 797 § 1 k.p.c. we wniosku o wszczęcie egzekucji lub żądaniu przeprowadzenia egzekucji z urzędu wskazuje się świadczenie, które ma być spełnione. Do wniosku lub żądania dołącza się tytuł wykonawczy.

Wniosek w sprawie wszczęcia postępowania egzekucyjnego składa się albo w formie pisemnej albo ustnie do protokołu do tego organu egzekucyjnego, który jest właściwy do przeprowadzenia w tym przypadku czynności egzekucyjnych. Wniosek może również zostać złożony za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Taki wniosek może złożyć sam wierzyciel lub jego pełnomocnik.

Wymogi, jakie musi spełniać pisemny wniosek egzekucyjny to:

• wniosek powinien spełniać wymogi formalne pisma procesowego i zawierać:

- oznaczenie komornika do, którego kierujemy wniosek,
- oznaczenie stron postępowania tj. wierzyciela i dłużnika ze wskazaniem nr PESEL, NIP, REGON, KRS,
- wskazanie na jakiej podstawie wnosimy o wszczęcie egzekucji tj. opisanie uzyskanego tytułu wykonawczego,

• spełniać wymogi szczególne takie jak: 

- wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi w celu wyegzekwowania należności głównej, odsetek, kosztów procesu, kosztów zastępstwa procesowego,
- określenie sposobu przeprowadzenia egzekucji tj. z jakich środków egzekucja powinna być przeprowadzona np. rachunków bankowych, wynagrodzenia za pracę, nieruchomości itp.,
- wskazanie rachunku bankowego, na który komornik ma przekazać odzyskane należności,
- dołączenie oryginału tytułu wykonawczego.

Kolejną kwestią, o jakiej należy pamiętać to to, że organ egzekucyjny jest związany samym wnioskiem (chyba, że jest on bezzasadny np. nie istnieje tytuł wykonawczy), jak i wskazanym żądaniem wnioskodawcy, co do zakresu i sposobu egzekucji. Komornik po otrzymaniu polecenia wszczęcia egzekucji wraz z oryginałem tytułu wykonawczego dokonuje czynności koniecznych do wyegzekwowania należności. Komornik jest organem egzekucyjnym mającym obowiązek prowadzić postępowanie egzekucyjne zgodnie z przepisami, treścią tytułu wykonawczego oraz wnioskiem egzekucyjnym.

Warto również wskazać, że wierzyciel ma do wyboru rodzaju egzekucję z:

• rachunku bankowego; 
• wynagrodzenia; 
• ruchomości; 
• wierzytelności; 
• nieruchomości; 
• innych praw majątkowych (np. aukcji, udziałów).

Komornik ma obowiązek stosować rodzaje egzekucji wymienione przez wierzyciela. Trzeba jednakże podkreślić, że jeżeli w naszym wniosku znajdzie się wniosek o “egzekucję z całego majątku” czy też “ze wszystkiego, co posiada dłużnik” nie będzie to skuteczne.

Należy dokładnie wskazać rodzaj egzekucji, która ma zostać przeprowadzona.

Wskazać także należy, że jeżeli wierzyciel nie dysponuje wiedzą o majątku dłużnika tj. o danych konta, czy jakichkolwiek innych składnikach majątku, które posiada może zamieścić we wniosku egzekucyjnym wniosek o poszukiwanie majątku w celu jego ustalenia. Pamiętać również należy o szczegółowym wykazaniu działań, jakie ma podjąć komornik w poszukiwaniu majątku dłużnika oraz ustalenie kosztów poszukiwania wraz z formą ich uiszczenia.

 

4. Przykładowy wzór wniosku.

Skoro wszystkie podstawowe informacje dot. tytułu egzekucyjnego, wykonawczego oraz tego jak prawidłowo powinien zostać sporządzony wniosek o wszczęcie egzekucja zostały już przedstawione, trzeba zwrócić uwagę na to, jak powinien być sporządzony wniosek egzekucyjny. Przykładowy wzór znajdziesz poniżej.

                                                                                                                                                  __________________________
                                                                                                                                                        (miejscowość i data)

Komornik Sądowy
przy Sądzie Rejonowym w _______
_____________________________
(należy wpisać właściwy sąd) 
_____________________________
(należy wpisać imię i nazwisko komornika)
_____________________________
(należy wpisać adres komornika)

WNIOSEK O WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO

Wierzyciel: _________________________________________________________________
                                      (należy wpisać nazwisko i imię lub nazwa firmy)

zamieszkały(a)/siedziba firmy__________________________________________________
                                     (adres: kod pocztowy, miejscowość, ulica, numer domu, numer lokalu)

PESEL ___________________________________ lub
REGON/NIP/KRS___________________________________________________________

Dłużnik:
___________________________________________________________________________
                                       (nazwisko i imię lub nazwa firmy)

zamieszkały(a)/siedziba firmy__________________________________________________
                                          (adres: kod pocztowy, miejscowość, ulica, numer domu, numer lokalu)

PESEL ___________________________________ lub
REGON/NIP/KRS___________________________________________________________

Działając w oparciu o tytuł wykonawczy tj. nakaz zapłaty w postepowaniu upominawczym z dnia ________________________ (data nakazu/wyroku/postanowienia) wydany przez ___________________ (wpisać właściwy sąd) o sygn. akt ________________________, zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia _____________________ (data klauzuli wykonalności) wnoszę o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi i wyegzekwowanie na rzecz wierzyciela następujących należności:

1. Należności głównej w wysokości w wysokości ________________ wraz z odsetkami ustawowymi wskazanymi jak w nakazie zapłaty/wyroku od dnia ______________ do ____________
2. Kosztów postępowania sądowego ______________
3. Kosztów postępowania klauzulowego w wysokości ____________ (kwotę wpisujemy z klauzuli wykonalności)

Numer konta wierzyciela, na które będą przekazywane wyegzekwowane należności:__________________________________________________________________
(należy wpisać nr konta bankowego)

Egzekucję proszę przeprowadzić z (przykłady):

1. lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość znajdującego się przy ul. ____________________________, który stanowi własność dłużnika, dla której Sąd Rejonowy __________________________ Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr: ___________________________________________________
2. ruchomości dłużnika znajdujących się w miejscu ich zamieszkania w tym należących do nich pojazdów;
3. rachunków bankowych dłużnika;
4. wynagrodzenia za pracę lub świadczenia emerytalno – rentowego pobieranego w ZUS lub KRUS;
5. innych składników majątkowych dłużników;

Wierzyciel nie posiada informacji w zakresie majątku dłużnika, dlatego też celem ustalenia tego majątku tj. rachunków bankowych, wynagrodzenia za pracę oraz świadczeń emerytalno – rentowych, ruchomości i nieruchomości zlecam Komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika. Wskazuję, że wszelkie zaliczki na ww. zapytania oraz opłata od wniosku o poszukiwanie majątku dłużnika uiszczone zostaną niezwłocznie przez wierzyciela na wezwanie Komornika.

Oświadczam, że wyboru Komornika sądowego ______________________________ (należy wpisać nazwę komornika) dokonałem w oparciu o uprawienie zawarte w art. 10 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1691 z późn. zm.).

                                                                                                                                                  __________________________
                                                                                                                                                          (podpis wierzyciela)

Akty prawne:

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2021.1805 t.j.);
• Ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 590 z późn. zm.);
• Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz red. prof. dr hab. Elwira Marszałkowska-Krześ (2018);
• Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz red. prof. dr hab. Andrzej Zieliński, dr hab. Kinga Flaga-Gieruszyńska (2017);
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 1996 r. (III CZP 61/96).