Wypowiedzenie umowy o pracę, a odprawa emerytalno-rentowa

Użytkowniczka serwisu zwróciła się do nas z zapytaniem dotyczącym odprawy emerytalno-rentowej. Wskazała, że końcem października chce złożyć wypowiedzenie w firmie, w której pracuje od 13 grudnia 2013 r. Zatrudniając się była na rencie chorobowej, która z automatu zamieniła się w emeryturę w 2016 r. Zatrudniając się złożyła zaświadczenie od poprzedniego pracodawcy, że nie otrzymała odprawy emerytalno-rentowej. Czy w wypowiedzeniu Użytkowniczka powinna napisać, że odchodzi na emeryturę oraz czy zakład pracy może mi odmówić wypłaty odprawy emerytalno-rentowej?

Zgodnie z art. 91¹ Kodeksu pracy (dalej: „k.p.”)

§ 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.

Powyższe oznacza, że świadczenie w postaci odprawy nie może zostać przyznane osobie, która uzyskała prawo do renty lub emerytury, ale kontynuuje zatrudnienie. Odprawa emerytalna i rentowa ma charakter świadczenia socjalnego, jej celem jest ułatwienie pracownikowi przystosowania się do nowych warunków związanych z przejściem na emeryturę lub rentę. Należność nie ma właściwości stricte wynagrodzeniowych, zaliczana jest do innych świadczeń związanych z pracą. Odprawa emerytalna lub rentowa jest świadczeniem powszechnym, ustawowo gwarantowanym, a jej wysokość odpowiada jednomiesięcznemu wynagrodzeniu za pracę pracownika i jest niezależna od posiadanego przez uprawnionego stażu zatrudnienia. Każdy pracownik powinien otrzymać ją raz w życiu, gdy traci swój status pracowniczy w związku z przejściem na rentę lub emeryturę. Staje się ona wymagalna z chwilą spełnienia wszystkich przesłanek ją warunkujących, najczęściej następnego dnia po ustaniu stosunku pracy, chyba że spełnienie warunków nabycia uprawnienia z zakresu ubezpieczeń społecznych nastąpiło po tej dacie. Przepis wskazuje na trzy zdarzenia, tj.:

spełnienie warunków do renty lub emerytury,
ustanie stosunku pracy
przejście na rentę lub emeryturę.

W ustawie nie wyjaśniono, czy między tymi przesłankami zachodzi sekwencja temporalna, czy też zależność innego rodzaju. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że konieczność wystąpienia „związku” zastrzeżono tylko między ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę lub rentę. Analogicznego łącznika nie użyto co do relacji zachodzącej między spełnieniem warunków do świadczenia z ubezpieczenia społecznego a zakończeniem więzi pracowniczej. Nie ma wątpliwości, że zasadnicze znaczenie ma ustanie zatrudnienia pracowniczego, to względem niego należy oceniać spełnienie warunków i nabycie prawa do renty lub emerytury

Przedstawione rozumienie terminu „przejście” prowadzi do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy odprawa przysługuje pracownikowi, który już w chwili zawarcia umowy o pracę pobierał świadczenia emerytalne lub rentowe. Sąd Najwyższy konsekwentnie podkreśla, że pracownik przechodzący kilkakrotnie na emeryturę lub rentę u różnych pracodawców ma prawo wyboru zobowiązanego do wypłaty odprawy (tak m.in. Wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2001 r., I PKN 172/00, OSNP 2002/16, poz. 380 oraz Wyrok Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2008 r., II PK 304/07, OSNP 2009/17–18, poz. 226.). U podstaw tego stanowiska leży założenie, że „przejście” na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy polega na zmianie statusu pracownika (pracownika-emeryta lub rencisty) wyłącznie na status emeryta lub rencisty. W rezultacie zatrudnionemu, który w dniu zatrudnienia posiadał uprawnienia emerytalno-rentowe (spełniał przesłanki albo wręcz pobierał świadczenie), przysługuje odprawa z momentem ustania stosunku pracy. Zapatrywanie to jest obecnie dominujące. Uzasadnia się je powszechnością prawa do odprawy.

Mając na uwadze przedstawione powyżej stanowisko Sądu Najwyższego wskazujemy, że pracodawca nie może odmówić Użytkowniczce wypłaty odprawy emerytalno-rentowej. Wprawdzie Użytkowniczka kontynuowała zatrudnienie u innego pracodawcy, ale dotychczas nie wypłacono jej odprawy. Każdy pracownik przechodzący na emeryturę, a także na rentę z tytułu niezdolności do pracy, ma prawo do jednorazowej odprawy emerytalnej. Odnosząc się do drugiego pytania wskazujemy, że wypłata może nastąpić dopiero wówczas, gdy stosunek pracy ustanie związku z tym, że pracownik ostatecznie zdecyduje się przejść na emeryturę albo rentę. Prawo do odprawy w zasadzie nie zależy od sposobu rozwiązania umowy o pracę, przyczyny ani tego, kto dokonuje jej rozwiązania: pracodawca. czy pracownik. Pracownik ma prawo domagać się jej zarówno w razie wypowiedzenia umowy, jak i zakończenia jej na mocy porozumienia stron. Zakład pracy powinien także wypłacić odprawę, jeżeli umowa rozwiązała się wskutek upływu czasu, na jaki ją zawarto i gdy występuje określone następstwo w czasie między rozwiązaniem stosunku pracy a uzyskaniem renty inwalidzkiej lub emerytury.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 12 października 2022 r.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 z późn. zm.).

Rodzaje umów o pracę

Wielokrotnie pracownik i pracodawca stają przed wyborem najwłaściwszej formy zawieranej umowy o pracę.

Jeżeli zadecydowaliście już, że chcecie zawrzeć umowę o pracę regulowaną przepisami kodeku pracy, pozostaje Wam wybór pomiędzy umową zawartą na okres próbny, na czas określony oraz czas nieokreślony.

Wśród pracowników największym zainteresowaniem cieszy się umowa zawierana na czas nieokreślony, dając poczucie największej stabilizacji (m.in. najdłuższy czas wypowiedzenia umowy, obowiązek uzasadnienia wypowiedzenia umowy przez pracodawcę). Przy czym od 26 kwietnia 2023 r. obowiązek uzasadniania wypowiedzenia dotyczy także umów zawieranych na czas określony. Wybór umowy na czas nieokreślony cieszy się także zainteresowaniem wśród pracowników starających się o kredyt – zwiększa możliwość jego otrzymania, budując wiarygodność pracownika w ocenie banku.

Pobierz poradnik