Sprzedaż przedsiębiorstwa

Użytkownik serwisu rozważa zamknięcie prowadzonej dotychczas działalności gospodarczej bądź sprzedaż swojego przedsiębiorstwa. W ramach przedstawionego zapytania użytkownik poprosił o scharakteryzowanie poszczególnych etapów procesu sprzedaży przedsiębiorstwa uregulowanych w polskim systemie prawnym, uwzględniając reguły przeprowadzenia odpowiedniej wyceny przedmiotu transakcji.

Przedsiębiorstwo

Analizę należy rozpocząć od wskazania definicji „przedsiębiorstwa”, którazawarta została w art. 55¹Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740, dalej jako: „k.c.”). Zgodnie z ustawową definicją stanowi przedsiębiorstwo stanowi w istocie „zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej”. Przedsiębiorstwo obejmuje zatem w szczególności:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (czyli nazwę przedsiębiorstwa);

2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5) koncesje, licencje i zezwolenia;

6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8) tajemnice przedsiębiorstwa;

9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Wycena przedsiębiorstwa

Mając na uwadze scharakteryzowany powyżej, kompleksowy charakter przedsiębiorstwa, proces jego wyceny wymagać będzie pogłębionej analizy. Funkcjonujące na rynku systemu wyceny przedsiębiorstw nie zostały opisane wprost w treści polskiego ustawodawca, lecz wynikają w znacznej części z wypracowanych praktyk ekonomicznych. Polska Federacja Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych opublikowała dokument „Powszechne Krajowe Zasady Wyceny (PKZW)”, w treści którego przedstawione zostały wypracowane już dobre praktyki związane z procesem wyceny przedsiębiorstwa.

Jedną z praktykowanych metod wyceny przedsiębiorstwa stanowi podejście „majątkowe”. Wedle jego założeń podmiot dokonujący wyceny przywiązuje szczególną wagę do aktywów wchodzących w skład przedsiębiorstwa (które stanowić będą kluczowy element przeprowadzanej wyceny), których wartość pomniejszana jest stosunkowo do zobowiązań związanych z przedsiębiorstwem – przykładowo chociażby zobowiązaniem wobec banku wynikającym z zawartej umowy kredytu bądź zobowiązaniami o charakterze publicznoprawnym.

Alternatywny model wyceny przedsiębiorstwa opiera się zaś na podejściu „dochodowym”, w ramach którego przedsiębiorstwo stanowiące przedmiot transakcji stanowić będzie przedmiot analizy mającej na celu uzyskanie estymacji przewidywanego zwrotu możliwego do osiągnięcia w rezultacie przeprowadzenia inwestycji w przedsiębiorstwo.

Trzecim istotnym modelem wyceny jest wycena dokonywana „porównawczo”, czyli przy uwzględnieniu analogicznych, ujawnionych transakcji, które zostały przeprowadzone w przedmiocie przedsiębiorstw o analogicznym charakterze (branża, skala działalności).

Na rynku działa szereg profesjonalnych podmiotów świadczących usługi wyceny przedsiębiorstw przy wykorzystaniu opisanych powyżej metod. Mając za cel uzyskanie rzetelnej i obiektywnej wyceny należy rozważyć skorzystanie z usług podmiotu zajmującego się taką działalnością.

Niezależnie należy mieć na uwadze art. 353¹ k.c., który określa, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania (w tym określając wedle swojego uznania cenę sprzedaży przedsiębiorstwa), byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Czynność prawna dotycząca przedsiębiorstwa

Nie ulega wątpliwości, że przedsiębiorstwo może stanowić przedmiot sprzedaży.

Zgodnie z przepisami k.c. czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych (art. 55²k.c.).

Specyficzne reguły zostały również sformułowane w przedmiocie ram odpowiedzialności sprzedającego oraz kupującego. Kupujący przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność kupującego ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć (art. 55³ k.c.)

Umowa sprzedaży zawarta w przedmiocie przedsiębiorstwa wymaga zachowania szczególnej formy, mianowicie formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (art. 75¹k.c.).

Porada została przygotowana przez prawników Kancelarii Gessel, Koziorowski Sp. k.

Podstawa prawna(stan na dzień 09.11.2020):

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740)

Umowa o dzieło - umowa zlecenie

Wielokrotnie spotykamy się z problematyką, jaką jest wybór właściwego rodzaju umowy. Najczęściej mylonymi i błędnie stosowanymi umowami są umowa o dzieło/umowa zlecenie. Zarówno umowa o dzieło, jak i umowa zlecenie są umowami cywilnoprawnymi, pełnią jednakże zdecydowanie inne funkcje i powodują różne skutki. Istotą zawarcia umowy o dzieło jest zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania określonego, szczegółowo w umowie dzieła, zaś strony zmawiającej do zapłaty wynagrodzenia. Istotą umowy zlecenia jest wykonanie nie przez przyjmującego zlecenie określonej czynności prawnej lub faktycznej.

Pobierz poradnik