Rozliczenie umowy barterowej

Użytkowniczka naszego portalu prowadzi działalność gospodarczą w branży tekstylnej (butik internetowy). W celu promowania swojego biznesu podejmuje współpracę z użytkownikami portali społecznościowych z rozliczeniem w formie barteru. W zamian za promowanie danego produktu – przekazuje swoim kontrahentom towar, którym obraca. Zastanawia się czy w związku z tym powinna otrzymywać od nich fakturę uproszczoną z rozliczeniem barter. Ponadto chciałaby wiedzieć czy współpracujący z nią mają obowiązek rozliczenia z Urzędem Skarbowym.

Poniżej odpowiedź:

Zgodnie z art. 603 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny istota umowy zamiany polega na tym, że:

każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.

Na tym właśnie polega umowa barterowa. Kontrahenci dokonują wymiany określonych towarów lub usług bez udziału pieniądza. Należy jednak mieć na uwadze, że stosownie do treści art. 604 powołanej powyżej podstawy prawnej, do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Kwestię rozumienia „odpowiedniego” stosowania przepisów wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 26 kwietnia 2017 r. sygn. I OSK 1773/15:

stosowanie przepisów oznacza, że niektóre przepisy stosuje się bezpośrednio, niektóre modyfikuje się, zaś jeszcze innych nie stosuje się wcale.

Stosownie do treści art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, umowa barteru jest odpłatną dostawą towarów lub świadczenia usług. Odpłatność wyraża się w świadczeniu zwrotnym. Innymi słowy – ten kto nie korzysta ze zwolnienia z VAT-u, ma obowiązek zapłaty tego podatku. Problem w tym zakresie pojawia się gdy przedsiębiorca nawiązuje współpracę z osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej. W naszej ocenie taka osoba powinna wystawić Użytkowniczce rachunek. W ten sposób, na podstawie kompensaty wzajemnych wierzytelności, nastąpi rozliczenie umowy barterowej.

Na tym etapie koniecznym jest przedstawienie instytucji działalności nieewidencjonowanej. Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców za działalność gospodarczą nie uznaje się działalności wykonywanej przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu kwoty minimalnego wynagrodzenia* i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej (działalność nierejestrowa). Przepisy prawa podatkowego nie zabraniają, aby osoba fizyczna, w tym prowadząca działalność nierejestrowaną, wystawiała faktury (także uproszczone). Wówczas obowiązek podatkowy VAT nie powstaje – bowiem działalność nieewidencjonowana korzysta ze zwolnienia podmiotowego. Zatem kontrahent Użytkowniczki powinien wystawić jej rachunek lub fakturę z rozliczeniem barterowym.

* Zgodnie z §1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 września 2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r., minimalne wynagrodzenie za pracę do końca bieżącego roku wynosi 2.800 zł. Zatem próg kwotowy dla działalności nierejestrowej to 1.400 zł miesięcznie. Z kolei na podstawie §1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r., od stycznia przyszłego roku minimalne wynagrodzenie będzie wynosić 3010 zł, a więc próg dla tego rodzaju działalności to 1.550 zł miesięcznie. Zaznaczamy, że są to kwoty brutto.

Przedstawiciele doktryny uważają, że mniej problematyczne dla przedsiębiorcy może okazać się zawieranie z osobami fizycznymi umowy zlecenia lub umowy o dzieło, zamiast umowy barterowej. W takim stanie dochodziłoby do zamiany usługi na rzecz. W tym względzie należy jednak rozpatrzeć osobno skutki podatkowe i składkowe oraz cel i istotę powołanych rodzajów umów.

Użytkowniczka zastanawia się nad konsekwencjami podatkowymi, które dotyczą współpracujących z nią osób, zwłaszcza w kontekście zgłoszeń do Urzędu Skarbowego. Nie bez przyczyny wcześniej powołaliśmy definicję działalności nieewidencjonowanej. Osoby trudniące się taką działalnością oraz pozostałe osoby fizyczne są zwolnione z podatku VAT, natomiast są one zobowiązane do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na zasadach ogólnych. W naszej ocenie następuje to poprzez złożenie zeznania rocznego PIT-36 w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia następnego roku. W tym przypadku stawka podatku wyniesie 17%, a kontrahenci Użytkowniczki są zobowiązani do samodzielnego obliczenia podatku według wartości przedmiotów nabytych poprzez umowę barterową.

Stosownie do treści art. 54 Ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (k.k.s):

podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

W dacie sporządzania niniejszej opinii termin na złożenie zeznania podatkowego jeszcze nie rozpoczął biegu. W razie gdyby zeznanie nie zostało złożone za rok poprzedni radzimy jak najszybsze skorzystanie z instytucji czynnego żalu (art. 16 k.k.s).

Stan prawny na dzień: 8 listopada 2021 r.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1740 ze zm.);
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 162);
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.);
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 września 2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r. (Dz. U. poz. 1596);
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r. (Dz. U. poz. 1690)

Ryczałt a karta podatkowa

Przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą, podczas wyboru formy opodatkowania powinien kierować się nie tylko rachunkiem ekonomicznym, ale także rodzajem wykonywanej działalności. Podstawową i z reguły najczęściej stosowaną jest skala podatkowa (zasady ogólne), stanowiąca formę opodatkowania przychodów z działalności. Kolejną równie często wybieraną formą opodatkowania jest podatek liniowy, stanowiący korzystną alternatywę dla przedsiębiorców osiągających wysokie dochody, z uwagi na stałą stawkę podatku dochodowego. W dzisiejszym poradniku przedstawimy jednak dwie pozostałe – zryczałtowane formy opodatkowania, tj. kartę podatkową oraz ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

W przypadku drobnych usługodawców i niewielkich firm handlowych, dobrym rozwiązaniem jest karta podatkowa. Jest to najprostsza metoda rozliczeń i z Urzędem Skarbowym, skierowana przede wszystkim do osób prowadzących mniejsze zakłady usługowe czy handlowe. Metoda karty podatkowej polega na płaceniu co miesiąc ustalonej kwoty podatku. Jest ona niezależna od osiągniętych przychodów w danym okresie. Są to zazwyczaj małe kwoty, należy jednak pamiętać, że podatek trzeba zapłacić nawet, gdy w danym miesiącu działalność nie przyniosła przychodów.

Istotną korzyścią wynikającą z rozliczania się poprzez kartę podatkową jest brak obowiązku prowadzenia jakichkolwiek ewidencji. Wysokość podatku ustalana jest na podstawie rodzaju działalności oraz wielkości gminy, na terenie której przedsiębiorca funkcjonuje (liczba mieszkańców). Zgłoszenia tej formy opodatkowania dokonuje się wypełniając formularz PIT-16.

Pobierz poradnik