Przedsiębiorco, w okresie składania deklaracji podatkowych dokonujesz podsumowania swojej całorocznej działalności. Niejednokrotnie zdarza się, że poszczególne zdarzenia wydają się trudne do zakwalifikowania z punktu widzenia podatkowego. Jest tak na przykład z wszelkiego rodzaju dotacjami, subwencjami i innymi rodzajami wsparcia publicznego, które możesz otrzymać na początku rozwijania swojego przedsiębiorstwa lub dla realizacji określonego celu. Szczególne komplikacje powoduje, iż nie są to zdarzenia jednoznaczne z punktu widzenia podatkowego, a ich interpretacja najczęściej zależy od sposobu wykorzystania otrzymanych środków finansowych. Poniżej znajdziesz przedstawienie sposobu ujmowania dotacji z perspektywy podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku od towarów i usług oraz kwestii zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu środków trwałych zakupionych dzięki uzyskanej dotacji.
Dotacjami w znaczeniu ogólnym są podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki finansowe z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego, państwowych funduszy celowych oraz pochodzące z funduszy unijnych, przeznaczane co do zasady na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych, czy zadań w sektorze prywatnym, których realizacja leży w interesie społecznym. Dotacje są ze swej natury nieodpłatne i bezzwrotne, a ich przyznanie zależy od spełnienia szeregu kryteriów formalnych przez podmioty ubiegające się.
Należy pamiętać, że pomoc państwa może w pewnych warunkach zostać uznana za sprzeczną z zasadami uczciwej konkurencji – państwo co do zasady nie powinno premiować jednych przedsiębiorców kosztem innych, gdyż narusza to kapitalistyczny model rynkowy i może prowadzić do uprzywilejowania przedsiębiorstw o pozycji dominującej. Zagrożenie to nie dotyczy tzw. pomocy de minimis, a więc pomocy na tyle nieznacznej, że podlega ona wyłączeniu spod ogólnego zakazu konkurencji jako niezagrażająca zasadom wolnego rynku.
Dotacje mogą mieć różną formę i charakter. W praktyce mogą mieć postać dopłat ogólnych do działalności przedsiębiorstwa (i wówczas nie podlegają opodatkowaniu) lub też stanowić subsydia do konkretnych dostaw lub usług, umożliwiając ich nabycie przez ostatecznego przedsiębiorcę po niższej cenie (lub w ogóle nieodpłatnie). Mogą one przybrać zatem postać dopłat podmiotowych, przedmiotowych lub celowych. Dotacje podmiotowe są środkami finansowymi przeznaczonymi na wsparcie konkretnego przedsiębiorcy i służą wyłącznie dofinansowaniu bieżącej działalności tego podmiotu. Dotacje przedmiotowe i celowe służą zaś realizacji konkretnie określonych zadań i w tylko taki sposób powinny być wykorzystywane. Dotacja podmiotowa, w odróżnieniu od dotacji celowej, nie jest więc przyznawana za bezpośrednim określeniem wydatków bieżących na realizację zadań.
Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 200 z zm., dalej jako: „Ustawa”) za przychód z działalności uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Podobnie sytuację uregulowano w analogicznej ustawie odnoszącej się do osób prawnych.
Co do zasady zatem, przysporzenia majątkowe uzyskane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (z pewnymi włączeniami) stanowią przychód z tej działalności. Przychodem z działalności gospodarczej są również dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów, albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem, gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych (patentów, licencji), od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych.
Wynika z tego, iż Ustawa różnicuje skutki podatkowe otrzymanych dotacji i innych nieodpłatnych świadczeń w zależności od celu, na jaki zostały one przeznaczone:
- dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na cele inne niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych – zaliczane są do przychodów z działalności gospodarczej i podlegają opodatkowaniu;
- świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków poniesionych przez podatnika na zakup lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych – nie stanowią przychodu z działalności gospodarczej.
W przypadku zaś podatku od towarów i usług (VAT) w odniesieniu do otrzymanych dotacji istotnym jest, aby istniał bezpośredni związek między usługami podatnika a otrzymywanymi dotacjami (aby dotacje były korelatem usług i wypłacano je tylko w razie ich świadczenia, również aby kwotowo zależały od liczby usług). Wymóg "bezpośredniego wpływu" nakazuje poza obszarem zainteresowania pozostawić takie dotacje, których wpływ na oferowany towar czy usługi można określić jako "pośredni". Wypływa z tego wniosek, że samo uchwycenie związku dotacji z działalnością gospodarczą polegającą na świadczeniu określonych usług nie stanowi wystarczającej podstawy do tego, ażeby jednoznacznie przesądzić o konieczności ujęcia dotacji w podstawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Fakt, że dofinansowanie wpływa na ostateczną cenę świadczenia, nie ma znaczenia dla uznania, czy powinno ono zwiększać podstawę opodatkowania VAT.
Kwestie podatkowe ujęcia przysporzeń z tytułu otrzymanych dotacji komplikują się w przypadku dokonania za sprawą dotacji zakupu środków trwałych. Zakupione przez przedsiębiorcę przedmioty mające służyć do wykonywania działalności gospodarczej uznać można za środki trwałe, jeśli zostały nabyte we własnym zakresie, są kompletne i zdatne do użytku, a ich przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok. Aby móc zakwalifikować zakupione składniki majątku do kosztów uzyskania przychodów, należy ustalić ich charakter.
Kosztami uzyskania przychodów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej są, co do zasady, wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki na mienie związane z tą działalnością, o należycie udokumentowanym fakcie nabycia, których celem jest osiągnięcie przychodów bądź też zabezpieczenie lub zachowanie tego źródła przychodów, o ile w myśl przepisów Ustawy nie podlegają wyłączeniu z tych kosztów.
Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 45 Ustawy, nie uważa się za koszt uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywanych od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonych od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie.
Podatnicy mają możliwość, aby nie dokonywać rozpisania na odpisy amortyzacyjne od składników majątku, których wartość początkowa nie przekracza 10 000 zł; wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do użytkowania.
Stwierdzić należy zatem, że wydatki poniesione na zakup składników majątku, które zostały sfinansowane z przyznanej dotacji stanowiącej przychód, jeżeli nie zostały poddane sukcesywnej amortyzacji, można bezpośrednio i jednorazowo zaliczyć do kosztów zyskania przychodów z działalności gospodarczej.
Podstawa:
- Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Administracji Skarbowej z dnia 18 grudnia 2018 roku, 0112-KDIL3-3.4011.374.2018.1.DS;
- Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1036 z późn. zm.);
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 z późn. zm.);
- Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 maja 2013 r. II FSK 1848/11;
- Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 września 2018 r., I FSK 1876/16;
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy dnia 12 września 2017 r., I SA/Bd 733/17;
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 26 lutego 2019 r., I SA/Bd 3/19.
Stan prawny na dzień: 17 kwietnia 2019 r.