Likwidacja spółki z o.o

Użytkowniczka naszego serwisu zgodziła się zostać likwidatorem spółki z o.o., jednakże zadanie to sprawia jej wiele problemów. Zarząd spółki złożył oświadczenie, że kapitał zakładowy spółki został w całości wpłacony i zaksięgowany na kontach księgowych jako w kasie, w sytuacji gdy nie był wpłacony. Ponadto, przygotowując bilans otwarcia likwidacji spółki, księgowa wpisała prawdziwe dane, tj. brak wpłaty kapitału zakładowego. Spółka działała krótko, na ten moment ma tylko jednego wierzyciela z kwotą nieco ponad 2 tysiące złotych. Po ogłoszeniu w Monitorze Sądowym ta spółka nie zgłosiła się ze swoją wierzytelnością. Użytkowniczka serwisu zwróciła się do nas z zapytaniem jakie dalsze kroki powinna podjąć, albowiem fizycznie nie posiada środków na spłatę zaległej faktury. Czy może zamknąć likwidację bez jej opłacenia?

Poniżej odpowiedź naszych ekspertów.

Opłacenie kapitału zakładowego

Artykuł 167 § 1. pkt 2 Ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 z późn. zm, dalej jako: „KSH”) zobowiązuje osobę składającą wniosek o wpis nowopowstałej spółki z o.o. do rejestru przedsiębiorców KRS do właściwego sądu rejestrowego aby załączyła oświadczenie sporządzone przez wszystkich członków zarządu potwierdzające, że ustalone w umowie spółki wkłady na jej kapitał zakładowy zostały wniesione w całości przez wszystkich wspólników.

Jeżeli, pomimo złożenia przez zarząd opisanego oświadczenia o wniesieniu całości wkładów na pokrycie kapitału zakładowego, faktycznie wkłady na udziały nie zostały należycie wniesione, wykonania tego obowiązku przez wspólników można dochodzić na podstawie art. 471 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm., dalej jako: „KC”). Wedle tej regulacji dłużnik zobowiązany jest do naprawy szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania umownego w związku z art. 2 KSH, który zaś uzasadnia stosowanie regulacji KC wobec sytuacji wynikających ze stosunku spółki handlowej.

Członkowie zarządu, którzy złożyli fałszywe oświadczenia w ww. zakresie zgodnie z art. 291 KSH odpowiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez trzy lata od dnia zarejestrowania spółki.

Za złożenie fałszywego oświadczenia o pokryciu wkładów członkowie zarządu będą ponosić nie tylko odpowiedzialność cywilnoprawną. Przepis art. 587 KSH ustanawia również sankcje karne za przedstawienie nieprawdziwych danych, zgodnie z którymi za działanie umyślne grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2, a za działanie nieumyślne kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Likwidator jest uprawniony w takiej sytuacji do złożenia w tym zakresie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa przez byłych członków zarządu spółki.

Zważywszy, że wedle art. 282 §1 KSH zadaniem likwidatora spółki jest między innymi ściągnięcie przysługujących jej wierzytelności nie ulega wątpliwości, że jest on uprawniony i zobowiązany aby domagać od wspólników spółki w jej imieniu spełnienia opisanego roszczenia. W kontekście tych obowiązków likwidatora, należy przyjąć że jest on co najmniej zobligowany do wezwania wspólników do wniesienia wkładów na pokrycie kapitału zakładowego. W wypadku braku wypełnienia przez wspólników tego obowiązku likwidator niezależnie jest oczywiście umocowany do wytoczenia stosownego powództwa w imieniu spółki.

Jednocześnie, niezależnie od kwestii prawdziwości oświadczenia złożonego przez członków zarządu spółki dotyczącego opłacenia jej kapitału zakładowego należy wskazać, że z przepisów KSH nie wynika obowiązek przechowywania w spółce kwoty odpowiadającej jej ustalonemu kapitałowi zakładowemu po jej pierwotnym wniesieniu. W praktyce wkład wnoszony do spółki przez założycieli nie jest ”zamrażany” jako osobny fundusz pełniący funkcję stałego depozytu utrzymywanego na wypadek konieczności zaspokojenia wierzycieli. Przeciwnie, skutecznie wniesiony wkład w praktyce obrotu przeważnie zostaje spożytkowany na sfinansowanie działalności spółki.

Niemożliwość odzyskania wierzytelności obejmującej wkłady na pokrycie kapitału zakładowego może skutkować spełnieniem przesłanek upadłości spółki o czym będzie mowa poniżej.

1. Brak środków na spłatę wierzyciela

Zgodnie z art. 282 §1 KSH w zakres obowiązków likwidatorów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wchodzi zakończenie bieżących interesów likwidowanej spółki oraz ściągnięcie wciąż istniejących wierzytelności, ale również wypełnienie zobowiązań spółki wobec jej wierzycieli. W przedstawionym w zapytaniu stanie faktycznym spółka w likwidacji nie posiada środków umożliwiających zaspokojenie jej jedynego wierzyciela.

Kwestia możliwości zakończenia procesu likwidacji i skutecznego wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w sytuacji braku pełnego zaspokojenia wierzycieli była przedmiotem analiz w polskim orzecznictwie. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego wydanym w sprawie o sygnaturze akt IV CK 256/02  „możliwe jest wykreślenie z rejestru handlowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli w wyniku przeprowadzonego i zakończonego postępowania likwidacyjnego zostanie spieniężony cały jej majątek, a mimo to zostaną niespełnione zobowiązania ciążące na tej spółce[1]”.

Co więcej, wedle innego wartego przywołania postanowienia Sądu Najwyższego (sprawa II CSK 136/06) „jak wynika z art. 282 § 1 k.s.h. w toku postępowania likwidacyjnego spółki z o.o. likwidatorzy powinni zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. W razie braku majątku jego upłynnienie nie wchodzi w grę i wykonanie obowiązku "wypełnienia zobowiązań", gdy są nimi zobowiązania pieniężne, nie jest możliwe. W takiej zatem sytuacji niewypełnienie zobowiązań spółki przez likwidatorów nie stanowi naruszenia powołanego przepisu. (…) Okoliczność, że w toku likwidacji spółki pozbawionej majątku umożliwiającego prowadzenie przez nią działalności przewidzianej w umowie o jej utworzeniu i pozwalającego na wypełnienie jej zobowiązań, zobowiązania te nie zostały, bo nie mogły zostać wypełnione, nie może stanowić powodu utrzymywania przy życiu "martwego" podmiotu gospodarczego[2]”. Tym samym orzecznictwo dopuszcza wykreślenie z rejestru przedsiębiorców spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w przypadku której nie jest możliwe dokonanie pełnej spłaty zobowiązań.

Należy mieć jednak na uwadze art. 299 §1 KSH (który stosuje się również do likwidatorów spółki zgodnie z regułą wyrażoną w art. 280 KSH), wedle którego w przypadku gdy egzekucja prowadzona przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jej likwidatorzy odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Likwidator może się jednak zwolnić z odpowiedzialności opisanej w przywołanym artykule jeśli w odpowiednim czasie złoży wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (art. 299 §2 KSH).

2. Upadłość spółki z o. o. w likwidacji

W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji wciąż może zmaterializować się konieczność złożenia w imieniu spółki wniosku o ogłoszenie jej upadłości, jeśli dojdzie do spełnienia przesłanek upadłościowych. Zgodnie z art. 11  ust. 1 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1228 z późn. zm., dalej jako: „Prawo upadłościowe”) niewypłacalność podmiotu zachodzi, jeżeli utracił on zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zgodnie z ust. 2 przywołanego artykułu, dłużnik będący osobą prawną uznany zostaje za niewypłacalnego, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Na marginesie należy wskazać, że w orzecznictwie występuje między innymi ściśle literalna wykładnia przepisów, zgodnie z którą nie ma podstaw do uruchamiania procedury upadłościowej w przypadku spółek, które mają wyłącznie jednego wierzyciela (tak wskazuje między innymi Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku I SA/Wr 369/19). Wedle tej argumentacji zgodnie z art. 2 Prawa upadłościowego postępowanie uregulowane ustawą należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą - dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane. WSA wskazuje w przywołanym wyroku, że ustawowe określenie „wierzycieli” w liczbie mnogiej przesądza, że menedżerowie spółki nie mają obowiązku składać wniosku o upadłość spółki będącej dłużnikiem wobec tylko jednego wierzyciela.

Podsumowując, należy stwierdzić, że brak zgłoszenia się wierzycieli w konsekwencji dokonania ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nie zwalnia spółki z obowiązku uregulowania długu. Co więcej, fakt złożenia przez zarząd nieprawdziwych oświadczeń o pokryciu wkładów rodzi po stronie członków zarządu odpowiedzialność solidarną ze spółką wobec wierzycieli, a także odpowiedzialność karną za złożenie fałszywego oświadczenia, Równocześnie, że brak złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez likwidatora może rodzić z kolei po jego stronie odpowiedzialność solidarną ze spółką do zaspokojenia wierzycieli.

Porada została przygotowana przez prawników Kancelarii Gessel, Koziorowski Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Spółka partnerska

Podstawa prawna(stan na dzień 26.07.2021 r.):

1. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 z późn. zm.);
2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.);
3. Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1228 z późn. zm.).

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

---