Likwidacja a upadłość przedsiębiorstwa

Zarówno likwidacja jak i ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa to postępowania zmierzające do zakończenia jego działalności. W dzisiejszym poradniku przedstawimy najważniejsze różnice dotyczące tych dwóch postępowań, których zakończenie oznacza koniec istnienia spółki i wykreślenie jej z rejestru.

Jedną z podstawowych kwestii jest odmienny cel postępowania upadłościowego i likwidacji. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowego postępowanie należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą - dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane. Tymczasem likwidacja ma na celu przede wszystkim zakończenie bieżących interesów przedsiębiorstwa, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki. W tym przypadku zaspokojenie wierzycieli odchodzi na dalszy plan.

Kolejna różnica polega na obligatoryjności wszczęcia i prowadzenia postępowania. Przeprowadzenie postępowania upadłościowego jest obowiązkowe wobec każdego dłużnika, który stał się niewypłacalny. Z niewypłacalnością mamy do czynienia, gdy dłużnik nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych przez okres dłuższy niż trzy miesiące. Od chwili powstania stanu niewypłacalności dłużnik prowadzący działalność gospodarczą ma 30 dni na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Zobowiązani do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości są przedsiębiorcy, nieposiadający zdolności płatniczej z powodu jej utraty, którzy według przepisów prawa upadłościowego są niewypłacalni. Dotyczy to zarówno właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej bądź zarządcy sukcesyjnego – jeśli został ustanowiony po śmierci przedsiębiorcy. W odniesieniu do spółek prawa handlowego – obowiązek ten spoczywa ma każdym kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika – czyli w tym przypadku spółki i do jego reprezentowania samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.

Natomiast likwidacja przedsiębiorstwa jest co do zasady dobrowolną decyzją wspólników. W tej materii najczęściej podejmują oni uchwałę. Powodami likwidacji spółki są przeważnie zdarzenia takie jak śmierć wspólnika, osiągnięcie celu określonego w umowie spółki a także inne przyczyny, które mogą być określone w umowie spółki. To zazwyczaj wspólnicy lub członkowie zarządu spółki stają się w tej procedurze likwidatorami (jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej). Mogą więc samodzielnie zakończyć bieżące interesy, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania spółki czy upłynnić majątek spółki. Likwidatorzy zgłaszają likwidację (a dokładniej jej otwarcie) do sądu rejestrowego (odpowiedniego sądu rejonowego). Likwidatorzy muszą również zamieścić ogłoszenie o likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W przypadku likwidacji nie mamy więc do czynienia ze stanem niewypłacalności – gdyby przedsiębiorstwo stało się niewypłacalne, wówczas odpowiednią procedurą byłoby złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, a nie otwarcie likwidacji.

Po ogłoszeniu upadłości przez sąd, zarząd nad majątkiem upadłego sprawuje syndyk. Majątek upadłego staje się masą upadłości służącą zaspokojeniu wierzycieli. Upadły musi wskazać i wydać syndykowi: cały swój majątek, dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych, korespondencję. Wykonanie tego obowiązku upadły potwierdza w formie pisemnego oświadczenia, które składa sędziemu komisarzowi. Jednym z najważniejszych skutków postępowania upadłościowego jest uznanie za nieważne czynności prawnych prowadzących do utrudnienia przeprowadzenia postępowania upadłościowego i uszczuplenia majątku dłużnika. Zakończenie postępowania upadłościowego ma miejsce, gdy sąd, po wykonaniu ostatecznego planu podziału, stwierdzi zakończenie postępowania upadłościowego. Postanowienie o w/w treści otrzymuje syndyk i to on jest zobowiązany do złożenia wniosku o wykreślenie spółki z Krajowego Rejestru Sądowego. Podobnie jak przy likwidacji, rozwiązanie spółki następuje z momentem uprawomocnienia się postanowienia o jej wykreśleniu z KRS.

Natomiast kompetencje organów spółki będącej w likwidacji przejmują likwidatorzy spółki. Spółka w likwidacji zachowuje osobowość prawną. W chwili otwarcia likwidacji spółka nadal pozostaje stroną uprzednio nawiązanych stosunków prawnych, w tym umów. Do spółki w okresie likwidacji stosuje się przepisy dotyczące organów spółki, praw i obowiązków wspólników, jeżeli przepisy o likwidacji i rozwiązaniu spółki nie stanowią inaczej lub z celu likwidacji nie wynika co innego.

Likwidatorzy przede wszystkim podejmują czynności likwidacyjne, to jest powinni zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki, a nowe interesy wszczynać tylko wówczas, gdy to jest potrzebne do ukończenia spraw w toku. W granicach swoich kompetencji, których ramy stanowią czynności likwidacyjne, likwidatorzy mają prawo prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki. Ograniczenia kompetencji likwidatorów nie mają skutku prawnego wobec osób trzecich. Wobec osób trzecich działających w dobrej wierze czynności podjęte przez likwidatorów uważa się za czynności likwidacyjne. W stosunku wewnętrznym likwidatorzy są obowiązani stosować się do uchwał wspólników. Ostatnim etapem likwidacji jest złożenie do sądu rejestrowego wniosku o wykreślenie spółki z Krajowego Rejestru Sądowego. Rozwiązanie spółki (a więc zakończenie jej bytu prawnego) następuje z momentem uprawomocnienia się postanowienia o jej wykreśleniu z KRS.

Pomimo, że zarówno likwidacja jak i upadłość są sposobami na zakończenie działalności spółki to istnieją pomiędzy nimi znaczne różnice. Wybór sposobu zakończenia działalności przedsiębiorstwa jest uzależniony przede wszystkim od sytuacji, w jakiej przedsiębiorstwo aktualnie się znajduje. Zachęcamy do zapoznania się z naszym poradnikiem w którym wskazujemy podstawę prawną obu postępowań, rożnice i podobieństwa.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U.2022.1520).

Pamiętaj:
Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej Twój e-PIT
Dziękujemy!