Konsekwencje błędnego oznaczenia wniosku

Przedsiębiorcy składają wiele pism do organów administracji publicznej. Często zdarza się jednak, iż składany wniosek jest np. niejasny czy też błędnie zatytułowany. Co w takiej sytuacji stanie się z Państwa wnioskiem i jakie obowiązki w tym zakresie mają organy administracji mogą dowiedzieć się Państwo z przedstawianego poniżej przykładu. Dotyczy on, bowiem zastosowania obowiązującej w postępowaniu administracyjnym zasady falsa demonstratio non nocet według, której błędne oznaczenie sprawy nie powinno pociągać za sobą automatycznie odmowy jej rozpoznania. W świetle tej zasady organy administracji publicznej mają obowiązek „odczytania” treści żądania strony w sposób niepowodujący dla niej niekorzystnych konsekwencji. Poniżej wskazujemy, iż przywołana zasada nie ma jednak charakteru bezwzględnego przedstawiając przykładowe sytuacje, w których nie znajdzie zastosowania.

 

Rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego^[1]

Zasada falsa demonstratio non nocet^[2] na celu ochronę interesów jednostki, nie zaś obciążenie organów władzy publicznej permanentnym obowiązkiem wyręczania jednostek - zwłaszcza przedsiębiorców - w realizacji ich uprawnień procesowych. Dlatego też zasadę tę należy stosować np. w sytuacjach, w których strona nie ma już możliwości podjęcia czynności w sposób formalnie poprawny (np. z uwagi na upływ terminu) bądź też z żądania strony nie wynika w sposób oczywisty, czego się domaga. W takich przypadkach, organy administracyjne mają obowiązek w taki sposób odczytać żądanie strony, aby nie poniosła ona negatywnych konsekwencji.

 

Stan faktyczny i prawny^[3]

Naczelnik Urzędu Skarbowego (dalej też: organ) dnia 30 września 2011 r. wystawił upomnienie wzywające "X" Sp. z o.o. do uregulowania należności z tytułu podatku od towarów i usług za sierpień 2011 r. pod rygorem wszczęcia postępowania egzekucyjnego w celu przymusowego ściągnięcia należności. Pismem z dnia 12 października 2011 r., Spółka „X” zobowiązała się do zapłaty zaległego podatku do 28 października 2011 r. oraz wniosła o niewszczynanie postępowania egzekucyjnego w tym zakresie (dalej: wniosek).

Naczelnik Urzędu Skarbowego postanowieniem z dnia 18 października odmówił wszczęcia postępowania^[4]. Organ stanął na stanowisku, iż obowiązujące przepisy nie przewidują uprawnienia podatnika do żądania niepodejmowania działań egzekucyjnych.

Spółka „X” wniosła zażalenie na powyższe postanowienie zarzucając m. in. naruszenie art. 7 w zw. z art. 62 § 1 i 2 k.p.a. poprzez niewłaściwe zastosowanie tych przepisów przez organ, skutkiem czego wniosek Spółki „X” został potraktowany, jako nieprzewidziany w przepisach prawa- wniosek o niewszczynanie postępowania egzekucyjnego, a powinien być potraktowany, jako wniosek o odroczenie terminu płatności zaległości podatkowej (dopuszczalny przez prawo), co organ powinien ustalić na podstawie treści podania i jego uzasadnienia.

Spółka podnosiła, więc iż organ nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku ustalenia rzeczywistej woli zawartej we wniosku. Zdaniem Spółki błędne oznaczenie pisma nie powinno rodzić dla strony postępowania administracyjnego negatywnych skutków, w szczególności organ nie powinien kierować się wyłącznie literalnym brzmieniem wniosku.

Dyrektor Izby Skarbowej, utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie uznając, że podanie Spółki „X” było sformułowane w jasny sposób, gdyż wniesiono w nim o „niewszczynanie postępowania egzekucyjnego w celu przymusowego ściągnięcia należności’. Dyrektor wskazał również, że podmiot ubiegający się o pomoc w spłacie zobowiązania podatkowego, jest zobowiązany do przedstawienia odpowiednich dokumentów. Spółka „X” nie dołączyła natomiast żadnego z nich.

Na powyższe postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej, pismem z dnia 9 stycznia 2012 r. Spółka „X” wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego: (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 775) - dalej: „k.p.a.”

 

Rozstrzygane zagadnienie

Czy wniosek Spółki „X” o niewszczynanie postępowania egzekucyjnego, powinien zostać uznany przez organy administracji podatkowej, zgodnie z zasadą falsa demonstratio non nocet,za żądanie odroczenia terminu płatności zaległości podatkowej, a więc, czy w przedstawionym przykładzie organy podatkowe nie rozpoznały istoty wniosku.

 

Rozstrzygnięcie

Zgodnie z obowiązującą, przed organami władzy publicznej zasadą falsa demonstratio non nocet błędne oznaczenie sprawy nie powinno pociągać za sobą automatycznie odmowy jej rozpoznania^[5]. Regułę tę wywodzi się z zasady demokratycznego państwa prawnego oraz zasady sprawiedliwości proceduralnej. Organ administracji publicznej w demokratycznym państwie prawnym nie może być bowiem "sprowadzany do roli robota, mechanicznie odrzucającego pisma procesowe obywateli ze względu na uchybienia nie ważące w żaden sposób na możliwości wydania orzeczenia"^[6]. Dlatego też, decydujące znaczenie ma treść żądania, nie zaś jego nazwa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny rozstrzygając wskazał, że przywołana zasada ma na celu ochronę interesów jednostki, nie zaś obciążenie organów władzy publicznej permanentnym obowiązkiem wyręczania jednostek - zwłaszcza przedsiębiorców - w realizacji ich uprawnień procesowych. Sąd podkreślił zatem, iż przedmiotowa zasada nie ma charakteru bezwzględnego i wskazał w jakich, w szczególności sytuacjach powinna mieć ona zastosowanie. I tak np. organ ma obowiązek dochodzić rzeczywistej treści żądania strony tj. w taki sposób "odczytać" żądanie strony, aby nie poniosła ona negatywnych konsekwencji, w sytuacjach, w których strona nie ma już możliwości podjęcia czynności w sposób formalnie poprawny, bądź też z żądania strony nie wynika w sposób oczywisty, czego się domaga. W przedstawionej sprawie Sąd nie uznał jednak, iż zachodzą okoliczności powodujące konieczność zastosowania zasady falsa demonstratio non nocet.

Po pierwsze, Sąd wskazał, że przepisy dotyczące ulg w spłacie zobowiązań podatkowych nie wskazują ostatecznego terminu składania wniosku w trybie art. 67 a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Spółka „X” mogła, więc w każdym czasie, w tym i w dniu złożenia zażalenia na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego wnieść poprawnie sformułowany wniosek o odroczenie terminu płatności zaległości podatkowej. Ponadto zawsze mogła, to uczynić już po powzięciu wiedzy, że poprzedni wniosek nie mógł zostać i w konsekwencji nie został potraktowany, jako wniosek o zastosowanie odroczenia zapłaty zaległości podatkowej.

Co więcej Sąd stwierdził, iż sam wniosek był jasny i nie wymagał wzywania przez organ do żadnych dodatkowych wyjaśnień. Nawet potraktowanie wniosku Spółki „X”, jako wniosku o odroczenie terminu zapłaty zaległości podatkowej nie mogłoby spowodować w braku ku temu podstawy prawnej, oczekiwanego przez Spółkę „X” skutku w postaci niewszczynania postępowania egzekucyjnego. Organ podatkowy byłby, bowiem i tak zobowiązany wszcząć postępowanie egzekucyjne. Sąd podkreślił, iż nawet przyjmując, że wniosek powinien zostać potraktowany, jako wniosek o odroczenie terminu zapłaty zaległości podatkowej, żadne prawa „Spółki X” nie zostały naruszone. Również i w tym przypadku, postępowanie egzekucyjne musiałoby zostać wszczęte.

Ze względu na powyższe Sąd nie uwzględnił jednak skargi Spółki „X” uznając zarzut niezastosowania zasady falsa demonstratio non nocet za niezasadny.

--

^[1] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 20 marca 2012 r. sygn. akt I SA/ Kr 143/12,

^[2] Zasada obowiązująca w postępowaniu administracyjnym wg , której błędne oznaczenie sprawy nie powinno pociągać za sobą automatycznie odmowy jej rozpoznania,

^[3] Z uzasadnienia wyroku ibidem, stan faktyczny zmodyfikowany, użyte w Przykładzie firmy, nazwy i oznaczenia są fikcyjne.

^[4] W stanie faktycznym sprawy, w której zapadło przywołane rozstrzygnięcie organ podatkowy umorzył postępowanie.

^[5] Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt I OPS 10/09,

^[6] Wyrok Trybunału Konstytucyjego z dnia 12 marca 2002 r., sygn. akt P 9/01.