Pytanie: Czy w czasie pobytu w sanatorium można zapłacić niższe składki na ZUS? Czy przysługuje z tego tytułu zasiłek albo inne wsparcie?
W pierwszej kolejności wskazać należy, że ubezpieczeniom emerytalnym i rentownym obowiązkowo podlegają m.in. wszystkie osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące. Zgodnie z art. 11 ust. 2 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 7b, 8 i 10 tej Ustawy. Są to m.in. osoby:
- wykonujące pracę nakładczą;
- wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej ,,zleceniobiorcami'', oraz osoby z nimi współpracujące;
- prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące;
- będące duchownymi.
Okres przebywania w sanatorium na podstawie stosownego skierowania jest również traktowany, jako okres niezdolności do pracy tak jak w przypadku przebywania na zwolnieniu lekarskim. Z tego tytułu przedsiębiorca ma prawo do zasiłku chorobowego i będzie to podstawa do zapłaty przez przedsiębiorcę niższych składek za miesiąc niewykonywania działalności tj. miesiąc, w którym przebywał w sanatorium.
Pamiętać należy, że aby ubiegać się w ZUS o zasiłek chorobowy nie wystarczy dysponować tylko zaświadczeniem lekarskim. Przede wszystkim należy najpierw przystąpić do ubezpieczenia chorobowego oraz mieć zaliczony tzw. „okres wyczekiwania” oraz terminowo płacone składki. Co ważniejsze ubezpieczenie chorobowe wygasa od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje możliwość zmniejszenia w danym miesiącu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Pamiętać jednak należy, ze można tak zrobić jedynie za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednie objęcie ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi lub też nastąpiło ich ustanie tj. jeżeli składki były opłacane tylko przez część miesiąca.
W takim przypadku obliczanie należnych składek następuje poprzez proporcjonalne zmniejszenie najniższej kwoty podstawy wymiaru składek, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Taką zasadę stosuje się również w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca.
Warto również wskazać, że zgodnie z art. 79 ust. 2 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna. Zatem tzw. „zasiłkowa” niezdolność do pracy nie będzie mieć wpływu na wysokość składki zdrowotnej. Jest ona bowiem zryczałtowana, co oznacza, że podstawy jej wymiaru nie można zredukować, nawet jeśli przedsiębiorca, przykładowo, cały miesiąc chorował i nie mógł generować żadnych przychodów.
Wobec powyższego zaznaczyć należy, że przedsiębiorca, który w ogóle nie przystąpił do ubezpieczenia chorobowego, nie będzie spełniać warunków do przyznania zasiłku chorobowego. Niespełnienie warunków do przyznania zasiłku chorobowego z kolei wiąże się z tym, że przedsiębiorca nie będzie miał prawa do zmniejszenia podstawy wymiaru składek w miesiącu, w którym ze względu na stan zdrowia czy też pobyt w sanatorium nie mógł prowadzić działalności gospodarczej. (art. 18 ust. 9 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Osoba prowadząca działalność gospodarczą ma również możliwość czasowego zawieszenia działalności przedsiębiorstwa ze względu na kłopoty finansowe, urlop, czy też na czas pobytu w placówce leczniczej – powód zawieszenia nie jest istotny dla rozpoznania wniosku. Zawiesić działalność można minimalnie na 30 dni, natomiast górna granica może być dowolnie odległa, nawet bez wskazywania terminu - tzw. „zawieszenie bezterminowe”. W tym czasie przedsiębiorca nie musi opłacać składek ZUS, odprowadzać zaliczek na podatek dochodowy, ani składać deklaracji VAT. Zawieszoną działalność gospodarczą można w dowolnym momencie wznowić.
Podstawa prawna :
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 1025);
- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778);
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1510).
- Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2018 r., sygn. akt.: III AUa 729/17
Stan prawny na dzień: 15 listopada 2018 r.
