Znaczenie chwili założenia działalności gospodarczej dla kwalifikowania kosztów uzyskania przychodów

W pierwszej kolejności wskazać należy, że osoba fizyczna, osoba prawna lub tzw. ułomna osoba prawna może dowolnie wybrać moment założenia działalności gospodarczej. Należy jednak pamiętać, że dopiero z chwilą założenia działalności gospodarczej wiąże się możliwość zaliczenia danego wydatku do kosztów uzyskania przychodu, czyli do kosztów poniesionych przez przedsiębiorcę w ramach działalności gospodarczej. Przykładowo, w sytuacji założenia działalności jeszcze przed dokonaniem importu rzeczy, które przedsiębiorca ma zamiar sprzedawać w ramach swojej działalności gospodarczej, wszelkie koszty związane z importem będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Jeżeli zaś zdecyduje się na założenie działalności gospodarczej dopiero po dokonaniu importu towarów, to nie będzie możliwe bezpośrednie zaliczenie wydatków poniesionych przez przedsiębiorcę w związku do kosztów uzyskania przychodów. Wydatki te będą natomiast rozliczane jako różnice inwentaryzacyjne zwiększające lub zmniejszające dochód do opodatkowania na podstawie art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1387 t.j.) (dalej jako: „ustawa PIT”). W tej sytuacji przedsiębiorca będzie również zobowiązany do sporządzenia inwentarza (tzw. „spis z natury”) uregulowanego w Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów z dnia 26 sierpnia 2003 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 728 t.j.) (dalej jako: „Rozporządzenie”). Szczegółowe regulacje dotyczące spisu z natury omówione zostały poniżej.

Ważne:

Zgodnie z § 27 Rozporządzenia, podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, zwanego dalej ,,spisem z natury'', na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie utraty w ciągu roku podatkowego prawa do zryczałtowanego opodatkowania podatkiem dochodowym, zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.

Wyjaśnienia wymagają pojęcia użyte w ww. przepisie. Ich definicje zawarte są w § 3 Rozporządzenia. Zgodnie z nim, towary handlowe to wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym. Materiałami (surowcami) podstawowymi są zaś materiały, które w procesie produkcji lub przy świadczeniu usług stają się główną substancją gotowego wyrobu, przy czym do materiałów podstawowych zalicza się również materiały stanowiące część składową (montażową) wyrobu lub ściśle z wyrobem złączone (np. opakowania - puszki, butelki) oraz opakowania wysyłkowe wielokrotnego użytku (np. transportery, palety), jeżeli opakowania te nie są środkami trwałymi. Materiałami pomocniczymi są natomiast materiały niebędące materiałami podstawowymi, które są zużywane w związku z działalnością gospodarczą i bezpośrednio oddają wyrobowi swoje właściwości. Wyrobami gotowymi ustawodawca nazwał wyroby własnej produkcji, których proces przerobu został całkowicie zakończony, wykonane usługi, prace naukowo-badawcze, prace projektowe, geodezyjno-kartograficzne, zakończone roboty, w tym także budowlane. Zgodnie z Rozporządzeniem, produkcją niezakończoną jest produkcja w toku oraz półwyroby (półfabrykaty), to jest niegotowe jeszcze produkty własnej produkcji, a także wykonywane roboty, usługi przed ich ukończeniem. Brakami są nieodpowiadające wymaganiom technicznym wyroby własnej produkcji, całkowicie wykończone bądź też doprowadzone do określonej fazy produkcji; brakami są również towary handlowe, które na skutek uszkodzenia lub zniszczenia w czasie transportu bądź magazynowania utraciły częściowo swą pierwotną wartość. Odpadami są materiały, które na skutek procesów technologicznych lub na skutek zniszczenia albo uszkodzenia utraciły całkowicie swą pierwotną wartość użytkową.

Rozporządzenie określa również elementy obligatoryjne spisu z natury. Są to: imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy), datę sporządzenia spisu, numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury, szczegółowe określenie towaru i innych składników wymienionych w § 27 (patrz wyżej), jednostkę miary, ilość stwierdzoną w czasie spisu, cenę w złotych i groszach za jednostkę miary, wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową, łączną wartość spisu z natury oraz klauzulę „Spis zakończono na pozycji...”, podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu (wspólników).

Ponadto, zgodnie z § 29 Rozporządzenia, podatnik jest obowiązany wycenić materiały i towary handlowe objęte spisem z natury według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jednak tylko jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia; spis z natury półwyrobów (półfabrykatów), wyrobów gotowych i braków własnej produkcji wycenia się według kosztów wytworzenia, a odpadów użytkowych, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania (np. recyklingu).

Zatem wszelkie towary zakupione przed rozpoczęciem działalności gospodarczej powinny zostać ujęte w spisie z natury sporządzonym na dzień rozpoczęcia działalności. Należy jednak pamiętać, że nie jest możliwe bezpośrednie zaliczenie ich do kosztów. Będą natomiast rozliczane jako różnice inwentaryzacyjne zwiększające lub zmniejszające dochód do opodatkowania na podstawie art. 24 ust. 2 ustawy PIT.

Stan prawny na dzień: 2 października 2019 r.

Osoba prawna a osoba fizyczna

Osoba fizyczna i osoba prawna są podstawowymi podmiotami prawa cywilnego. Kwestie dotyczące zarówno osoby fizycznej, jak i osoby prawnej reguluje Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz.U.2020.1740 t.j. z dnia 2020.10.08).

Osoba fizyczna jest to prawne określenie każdego żyjącego człowieka, który występuje jako podmiot w stosunku cywilnoprawnym. Sformułowanie to wynika z treści Działu I Tytułu II Kodeksu Cywilnego, który został poświęcony wyjaśnieniu terminu osoby fizycznej. O kwalifikacji człowieka do podmiotów praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego decyduje przypisana mu od chwili urodzenia zdolność prawna. Tym samym wszyscy ludzie, od chwili urodzenia do momentu śmierci, są uczestnikami stosunków prawnych.

Pobierz poradnik