Pytanie z dnia 18 listopada 2016
Przedstawiony problem prawny: Szczególna ochrona kobiet w ciąży zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
Odpowiedź na problem prawny:
Ustawodawca w art. 177 kodeksu pracy zapewnił szczególną ochronę kobiet w ciąży.
Art. 177 k.p zapewnia ochronę trwałości stosunku pracy kobiet w okresie ciąży i w trakcie trwania urlopu macierzyńskiego oraz pracowników-ojców w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, tacierzyńskiego
Przepis skierowany jest do pracowników zatrudnionych na podstawie:
- umowy o pracę na czas nieokreślony,
- umowy o pracę na czas określony (w tym umów w celu zastępstwa nieobecnego pracownika)
- umowy o pracę na okres próbny zawartej na okres dłuższy niż jeden miesiąc.
Jeżeli pracownik zawarł umowę o pracę na tzw. czas określony bądź umowę o pracę na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, a termin ich rozwiązania na skutek upływu czasu przypada po upływie trzeciego miesiąca ciąży, umowa o prace ex lege (z mocy prawa) zostają przedłużona do dnia porodu.
Ochrona kobiet w ciąży przysługuje przez okres ciąży oraz urlopu macierzyńskiego.
Zgodnie z art. 185 § 1 k.p ciąża powinna zostać stwierdzona świadectwem lekarskim i dopiero po przedstawieniu takiego zaświadczenia ciężarna może domagać się objęcia opieką przepisów dla pracownic w ciąży.
W przypadku gdy w trakcie wypowiedzenia/zwolnienia kobieta nie ma świadomości o istnieniu ciąży może w terminie 7 dni od wydania świadectwa lekarskiego domagać się przywrócenia do pracy.
Ochrona, którą objęta jest pracownica ustaje z chwilą przerwania ciąży lub gdy kobieta przestanie korzystać z takiego urlopu nawet gdy, urlop nie został wykorzystany w całości.
W czasie pozostawania kobiety pod ochroną dla pracownic w ciąży pracodawca nie może: wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.
Kobieta, która zaszła w kolejną ciąże w trakcie przebywania na urlopie macierzyńskim, w trakcie którego z mocy prawa wygasa umowa o pracę zawarta na czas określony, w chwili przedłożenia pracodawcy świadectwa lekarskiego, zostaje objęta opieką do dnia porodu. Po dniu porodu w sytuacji wygaśnięcia ochrony z tytułu umowy o prace matce przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 1.000 zł miesięcznie do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia (zasiłek może być też pobierany przez ojca dziecka, jednakże tylko jedno z rodziców może pobierać zasiłek w tym samym czasie).
Ochrona trwałości pracy jest jedną z szczególnych regulacji chroniących kobiety w ciąży, którym przysługują także inne udogodnienia m.in.: zakaz pracy w godzinach przekraczających 8 godzin dziennie, zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i w porach nocnych. Rada Ministrów w w drodze rozporządzenia, określiła wykaz prac wzbronionych kobietą w ciąży, obejmujących m. in prace:
1) związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów,
2) mogące mieć niekorzystny wpływ ze względu na sposób i warunki ich wykonywania, z uwzględnieniem rodzajów czynników występujących w środowisku pracy i poziomu ich występowania.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r., Kodeks pracy, t.j Dz.U 2016.1666
- Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r., o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa tj. Dz.U.2016.372- art. 30
Stan prawny na : 29 listopada 2016 r.
