Spłata kredytu po podziale majątku

Użytkownik serwisu zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie porady prawnej w następującym stanie faktycznym:

Moja była żona prowadzi działalność gospodarczą. Mieliśmy mieszkanie na kredyt, w którym prowadziła działalność. Przy podziale majątku mieszkanie zostało przez sąd przyznane jej i miała mnie spłacić. Była żona mówi, że musi spłacić w moim imieniu połowę kredytu wiec potrąci sobie te sumę z tego co miała mi spłacić. Czy może tak zrobić?

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków, sąd – przyznając nieruchomość na własność jednego z nich – ustala jej wartość z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego, które zabezpiecza kredyt bankowy^[1].

Tym samym hipoteka obciążająca nieruchomość będąca przedmiotem podziału nie ma wpływu na wartość rynkową nieruchomości, przyjmowaną za podstawę ustalenia wysokości spłaty należnej drugiemu małżonkowi, który nie otrzymał prawa do nieruchomości.

W ramach postępowania o podział majątku wspólnego sąd może dopuścić rozliczenie jedynie długów spłaconych w czasie między ustaniem wspólności majątkowej a podziałem majątku^[2]. Z powyższego wynika, że gdy jeden z małżonków przed orzeczeniem podziału majątku nie dokładałby się do rat kredytowych, to sąd może kwotę tą odjąć od wysokości spłaty. Natomiast w rozliczenie nie będą wchodziły przyszłe i niespłacone jeszcze raty.

Małżonkowie, nawet byli, jeżeli podpisali w trakcie małżeństwa wspólnie kredyt hipoteczny, pożyczkę albo zaciągali dług to są zobowiązani solidarnie do zapłaty rat kredytu, pożyczki. Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużnika.

Z powyższego wynika, że Użytkownik i była żona są zobowiązani do solidarnego spełnienia świadczenia, albowiem podziału majątku wspólnego dokonano przed spłatą kredytu.

Była żona nie jest uprawniona do samodzielnego zadecydowania o sposobie spłaty zobowiązania.

Istotę solidarności biernej normuje przepis art. 366 § 1 Kodeksu Cywilnego (dalej: „k.c.”). Stanowi on, iż kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Przy czym zgodnie z § 2 aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Istotne znaczenie w rozważanym zakresie ma również art. 369 k.c., który wymienia dwa źródła zobowiązań solidarnych tj. ustawę lub czynność prawną (umowa kredytu).

W związku z tym, że zobowiązania solidarne wymagają istnienia szczególnego źródła dla ich powstania, gdyż stanowią regulację o charakterze wyjątkowym, solidarności podmiotów nie domniemuje się, a ponadto żadna inna okoliczność np. wyrok sądu nie może stanowić jej źródła. Solidarność dłużników polega na tym, że każdy z nich zobowiązany jest wobec wierzyciela do spełnienia całego świadczenia, tak jakby był jedynym dłużnikiem. Uprawnienie wierzyciela do wyboru dłużnika, od którego może żądać spełnienia świadczenia w całości lub w części, nie podlega żadnym ograniczeniom. Wybór ten nie może być skutecznie zakwestionowany przez żadnego z dłużników. Nie jest on też niczym ograniczony także w razie skorzystania przez wierzyciela z sądowej drogi dochodzenia roszczeń i drogi postępowania egzekucyjnego.

W tym miejscu należy również przytoczyć Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 r. sygn. akt III CZP 64/19 zgodnie z którym

W orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że w sprawach o podział majątku wspólnego małżonków po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej przedmiotem podziału są tylko aktywa, a wśród nich przede wszystkim prawo własności (współwłasności) rzeczy, użytkowanie wieczyste i prawa rzeczowe ograniczone, a także wierzytelności, inne roszczenia i prawa majątkowe oraz ekspektatywy ich nabycia. Podział nie obejmuje natomiast długów - w każdej postaci - co oznacza, że sąd w zasadzie nie ustala ich istnienia i wysokości (wartości) ani nie orzeka o ich spłacie. Przyjmuje się też, że długów zaciągniętych przez oboje małżonków nie można rozliczać, gdyż mimo podziału majątku wspólnego dług nadal się utrzymuje, a przerzucenie długu tylko na jednego z małżonków godziłoby w prawa wierzyciel. W okolicznościach niniejszej sprawy trzeba dostrzec, że dług kredytowy został przez strony zaciągnięty wspólnie i przeznaczony na nabycie i powiększenie wartości składnika majątku wspólnego podlegającego podziałowi. W zaciągniętym zobowiązaniu kredytowym uczestniczyły jednak nie tylko same strony postępowania, na powiększenie majątku których kredyt został przeznaczony, ale i rodzice uczestnika. Wszystkie te osoby wobec banku - kredytodawcy występują w pozycji dłużników solidarnie odpowiedzialnych za zaspokojenie zobowiązania kredytowego. O tym, czy w ogóle i w jaki sposób powinny rozliczyć się pomiędzy sobą w razie, gdy któraś z nich zaspokoi wierzyciela, decyduje - jak o tym stanowi art. 376 § 1 k.c.  -stosunek prawny istniejący między nimi, z uwagi na który powstał dług. Obowiązek spłaty wspólnego zobowiązania przez małżonka, który otrzymał nieruchomość, nie jest większy niż obowiązek solidarny drugiego małżonka, wierzyciel zaś - osoba trzecia - nie ma obowiązku dochodzenia wierzytelności przede wszystkim od małżonka - właściciela nieruchomości, jak też nie ma obowiązku wykorzystania zabezpieczenia ani w ogóle dochodzenia należności. Działa w pełni autonomicznie i jego decyzje w żadnym stopniu nie zależą wprost od sposobu podziału między małżonkami, zatem teza, że to przede wszystkim małżonek - właściciel nieruchomości powinien spłacić dług osobisty zabezpieczony hipoteką, co niejako apriorycznie wpływa na wartość nieruchomości, nie ma prawnych podstaw.

Odpowiadając zatem na pytanie Użytkownika należy wskazać, że była żona Użytkownika nie jest uprawniona do samodzielnego decydowania o wykonaniu zobowiązania w postaci kredytu zaciągniętego podczas trwania małżeństwa. Obowiązek bowiem spłaty wspólnego zobowiązania przez małżonka, który otrzymał nieruchomość, nie jest większy niż obowiązek solidarny drugiego małżonka.

Pamiętaj!

Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej PIT.

Wyszukaj:

Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa w  https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/

Dziękujemy :)

Stan prawny na dzień: 11 lipca 2023 r.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.).

---