Opodatkowanie spadków i darowizn

Użytkownik naszego serwisu zwrócił się do nas z prośbą o wskazanie odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Czy jeżeli przekażę darowiznę pieniężną bratu, który jest w związku małżeńskim czy darowizna pójdzie po połowie do niego i osobno do żony?

2. Czy cala kwota darowizny będzie zwolniona z podatku?

3. Czy jeżeli ja przekażę darowiznę bratu to jest on zobowiązany karencja na przelanie środków swojemu synowi?

Poniżej odpowiedź naszych ekspertów.

Opodatkowanie darowizny wykonanej na rzecz brata i na rzecz bratanka

Stosownie o postanowień ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn wykonanie (dalej: „Ustawa”) przysporzenia z majątku darczyńcy na majątek obdarowanego (darowizny) będzie rodzić powstanie obowiązku podatkowego.

Co do zasady, opodatkowaniem obciąża się te darowizny, których wartość przekroczy wskazany w ustawie pułap (tzw. kwotę wolną od podatku), ustalony różnie dla różnych grup podatkowych.

I tak, darowizna wykonana pomiędzy małżonkami lub na rzecz: zstępnych (dzieci, wnuków, prawnuków itp), wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków), pasierba, zięcia, synowej, rodzeństwa, ojczyma, macochy i teściów (I grupa podatkowa), może podlegać opodatkowaniu jeżeli wartość tej darowizny przekroczy równowartość 9 637,00 zł (tzw. kwota wolna od podatku), otrzymanej jednorazowo lub jako suma wszystkich otrzymanych darowizn w okresie pięciu lat od tego samego darczyńcy.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy wysokość podatku od spadków i darowizn dla osób należących do I grupy podatkowej ustala się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku:

Kwota nadwyżki		Stawka podatku
od	do
	10 278,00 zł	3%
10 278,00 zł	20 556,00 zł	308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł
20 557,00 zł		822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł

Wyjątek stanowi darowizna dokonana na rzecz osób należących do tzw. grupy „0”. Zgodnie z art. 4a w/w ustawy darowizna wykonana na rzecz:

• małżonka,
• zstępnych (dzieci, wnuków, prawnuków),
• wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków),
• pasierba,
• rodzeństwo,
• ojczyma,
• macochę,

której wartość przekracza kwotę 9 637,00 zł podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, jeżeli:
- w terminie 6 miesięcy od dnia wykonania darowizny zgłoszą ją do właściwego urzędu skarbowego oraz
- udokumentują jej otrzymanie (dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy (lub inny rachunek niż płatniczy) w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym).

W związku z powyższym, w przypadku dokonania darowizny na rzecz brata, otrzymana przez niego darowizna będzie zwolniona z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, pod warunkiem, że:

1. obdarowany brat w terminie 6 m-cy od dnia jej otrzymania złoży do urzędu skarbowego – właściwego ze z względu na miejsce jego zamieszkania – zawiadomienie o jej otrzymaniu na formularzu SD-Z2 oraz
2. załączy do zgłoszenia potwierdzenie przelewu.

Jeśli obdarowany zaliczony do I grupy podatkowej, nie dokona w/w zgłoszenia, otrzymana przez niego darowizna będzie podlegać opodatkowaniu na wyżej opisanych zasadach.

Inaczej kształtuje się ustalenie podatku od darowizny wykonanej na rzecz bratanka, który zalicza się do II grupy podatkowej.

W przypadku darowizny wykonanej na rzecz osób zaliczonych do II grupy podatkowej, czyli na rzecz zstępnych rodzeństwa (dzieci, wnuków, prawnuków rodzeństwa), rodzeństwa rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych, opodatkowaniu będzie podlegać darowizna której wartość przekracza równowartość 7 276,00 zł. (tzw. kwota wolna od podatku).

Do ustalenia wartości darowizny, od której należy będzie podatek, również zalicza się darowizny jednorazowe jak i sumę wszystkich otrzymanych darowizn w okresie ostatnich pięciu lat od tego samego darczyńcy.

W przypadku obdarowania bratanka przez użytkownika serwisu, obdarowany będzie zobowiązany uiścić podatek od otrzymanej darowizny, jeżeli wartość tej darowizny przekroczy równowartość kwoty 7 276,00 zł.

Wysokość podatku od darowizny ustalana jest w oparciu o metodę wskazaną w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Podobnie jak w przypadku I grupy podatkowej, dla II grupy podatkowej wysokość podatku ustala się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku:

Kwota nadwyżki		Stawka podatku
od	do
	10 278,00 zł	7%
10 278, 00 zł	20 556,00 zł	719,50 zł i 9% od nadwyżki ponad 10 278,00 zł
20 556,00 zł		1 644,50 zł i 12% od nadwyżki ponad 20 556,00 zł

 

Dalsza darowizna

Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie nakładają obowiązku, aby otrzymaną darowiznę „trzymać” przez jakiś czas. Właściwie można ją od razu przekazać dalej, również jako darowiznę.

W omawianym przypadku, jeżeli brat na rzecz którego użytkownik serwisu przekaże darowiznę pieniężną, następnie przekaże ją swojemu synowi, to:

1. obdarowany brat nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku od darowizny, jeżeli w terminie 6 miesięcy zawiadomi właściwy urząd skarbowy oraz załączy, do w/w zgłoszenia, potwierdzenie przelewu
2. obdarowany przez swojego ojca, syn brata również nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku od darowizny (syn w stosunku do ojca pozostaje w „0” grupie podatkowej), jeżeli dopełni obowiązku terminowego zgłoszenia do urzędu skarbowego i przedstawi potwierdzenie przelewu.

Wykonanie dalszej darowizny przez obdarowanego, w tym przypadku zależy tylko od jego woli. Oznacza to, że jeżeli obdarowany brat użytkownika serwisu, będzie chciał zatrzymać dla siebie przedmiot darowizny, to nie będzie zobowiązany do wykonania dalszej darowizny na rzecz swojego syna, pomimo że wolą darczyńcy było by to właśnie bratanek stał się beneficjentem przekazywanych pieniędzy.

 

Darowizna a polecenie 

Jak wskazano powyżej, wykonanie dalszej darowizny przez obdarowanego (tak by stało się zadość woli darczyńcy), zależy wyłącznie od woli obdarowanego. Jeżeli darczyńca chce zapewnić wykonanie przez obdarowanego brata, by ten przekazał pieniądze swojemu synowi, to powinien obciążyć darowiznę poleceniem.

W tym miejscu warto wskazać co należy rozumieć pod pojęciem polecenia.

Opierając się na hipotetycznym stanie faktycznym przedstawionym przez użytkownika serwisu, jeżeli wręczając bratu darowiznę, darczyńca zobowiąże obdarowanego by przedmiot darowizny (w całości lub części) przekazał swojemu synowi, wyznaczając termin na wykonanie tego zobowiązania, to to zobowiązanie nałożone na brata, stanowi polecenie w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Z chwilą wręczenia darowizny obciążonej poleceniem, uprawnionemu z polecenia przysługiwać będzie roszczenie o wydanie przedmiotu polecenia.

Przy rozważaniu zastosowania tej konstrukcji prawnej ważne jest to, że zarówno darowizna jak i polecenie podlegają opodatkowaniu na podobnych zasadach. Czyli że bratanek będzie zobowiązany do zapłaty podatku na takich samych zasadach jak gdyby otrzymał darowiznę bezpośrednio od użytkownika serwisu.

Podatek od polecenia, jest naliczany od wartości przedmiotu polecenia, przy zachowaniu tej samej metody oraz w tej samej wysokości co podatek od darowizny.

W omawianym przykładzie, nabywcą przedmiotu polecenia będzie bratanek czyli osoba zaliczana do II grupy podatkowej. Podatek od wykonanego polecenia będzie naliczany jeżeli wartość polecenia przekroczy równowartość kwoty 7 276,00 zł a stawka podatku będzie ustalona tak jak w przypadku podatku od darowizny wykonanej na rzecz osoby zaliczanej do II grupy podatkowej (vide tabela powyżej).

 

Darowizna na małżonka – majątek osobisty

Na zakończenie rozważań, należy wskazać jaki skutek, w relacjach majątkowych małżeńskich, wywrze darowizna wykonana na jednego z małżonków.
Jeżeli obdarowanym jest osoba pozostająca w związku małżeńskim, to o ile darczyńca nie postanowił inaczej, przedmiot darowizny stanowi majątek osobisty obdarowanego, czyli że przedmiot ten nie wchodzi do majątku wspólnego małżonków.

Również w przypadku gdy obdarowany ze swoim współmałżonkiem zawrą umowę majątkową małżeńską, na mocy której rozszerzą wspólność majątkową małżeńską, poza zakres wskazany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, to stosownie do postanowień art. 49 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, przedmioty darowizny nie mogą być objęte wspólnością majątkową małżeńską.

Oznacza to, że niezależnie od panującego ustroju majątkowego małżeńskiego, w przypadku wykonania darowizny na rzecz brata, przedmiot darowizny pozostanie jego majątkiem osobistym.

Porada została przygotowana przez prawników Kancelarii Gessel, Koziorowski Sp. k.

Podstawa prawna (stan na dzień 04.11.2020 r.):

• Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r., poz. nr 1813 z póź. zm.)
• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r., poz.nr 1359)