Działalność gospodarcza, a oddział zagraniczny

Użytkownik naszego serwisu zwrócił się z zapytaniem do naszych ekspertów, czy Polska spółka (np. z o. o.) może założyć oddział zagraniczny w innym kraju. Ponadto, zadał również zapytanie Czy prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą (nie spółkę) też można założyć oddział zagraniczny w innym kraju?

Poniżej odpowiedź naszych ekspertów.

Oddział, filia, przedstawicielstwo – informacje ogólne

Pojęcie oddziału przedsiębiorcy znajduje się obecnie w art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r.
o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tj. – Dz. U. z 2020 r., poz. 1252), dalej jako „ustawa o zasadach uczestnictwa”.

O ile w większości postanowień, ustawa o zasadach uczestnictwa reguluje działanie podmiotów zagranicznych na terenie RP, to w zakresie definicji oddziału przedsiębiorcy, nie ogranicza tej definicji tylko do podmiotów będących:

osobą fizyczną nieposiadającą obywatelstwa polskiego, albo

osobą prawną z siedzibą za granicą, albo

jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą.

W komentowanym przepisie mowa jest o oddziale, który stanowi wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności. Wynika z tego, że ustawa o zasadach uczestnictwa odnosi się do wykonywania działalności przez przedsiębiorcę lecz poza głównym miejscem wykonywania tej działalności przez przedsiębiorcę.

W ustawie o zasadach uczestnictwa próżno szukać informacji, kto jest przedsiębiorcą. Odpowiedź na to pytanie można znaleźć w art. 431 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. – Dz. U. z 2020 r., poz. 1740), dalej jako „k.c.”, lecz doprecyzowanie kim jest przedsiębiorca znajduje się w art. 4 w zw. z art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (tj. – Dz.U. z 2019 r., poz. 1292, z póź. zm), dalej jako „prawo przedsiębiorcy”.

Otóż przedsiębiorcą jest, między innymi, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, czyli zorganizowaną działalność zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły.

Mając na uwadze to, że oddział stanowi część działalności przedsiębiorcy, a przedsiębiorcą może być osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, to konsekwentnie należy przyjąć, że osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (jednoosobowa działalność gospodarcza, przytoczona w pytaniu użytkownika serwisu) może utworzyć swój oddział, zarówno na terenie RP (np. w innym mieście), jak i za granicą.

Nie będzie mieć tu znaczenia (z perspektywy możliwości i dopuszczalności utworzenia takiego oddziału na gruncie prawa polskiego) czy oddział ten ma zostać utworzony w kraju – członku Unii Europejskiej, EOG czy Szwajcarii czy też w państwie trzecim – każdym innym, wcześniej niewymienionym.

Na marginesie należy dodać, że przed rozpoczęciem działalności poza RP, zalecamy przeanalizowanie przepisów zapewniających swobodę prowadzenia działalności na terenie wybranego kraju, jak też zależności podatkowe (w tym rozliczania podatku dochodowego) pomiędzy polskim a docelowym systemem prawnym.

W przestrzeni publicznej spotyka się określenie „filia” przedsiębiorcy. W polskim systemie prawnym to określenie nie zostało zdefiniowane. Zakres pojęciowy „filii” pokrywa się z oddziałem, a tym samym jeżeli przedsiębiorca utworzy filię to de facto tworzy oddział.

Jak zostało to wskazane wcześniej, oddział to część działalności gospodarczej, która charakteryzuje się tym, że jest

wyodrębniona - da się ją odróżnić od „zakładu głównego”;

samodzielna organizacyjnie;

jest wykonywana przez przedsiębiorcę poza jego siedzibą lub głównym miejscem prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę.

O ile przesłanki wyodrębnienia, jak i wykonywania działalności poza siedzibą/głównym miejscem wykonywania działalności, nie powinny nastręczać problemów interpretacyjnych, to należy zwrócić uwagę na trzecią przesłankę, czyli samodzielność organizacyjną.

Oznacza ona to, że oddział może, o ile jest taka wola np. wspólników spółki wyrażona w uchwale, być pracodawcą, niezależnie od głównego przedsiębiorcy. Ponadto, samodzielność organizacyjna objawia się osobnym kierownictwem, prowadzeniem księgowości i sporządzaniem bilansów tylko dla danego oddziału. Oddział powinien posiadać także realne umocowanie do działania tak, aby mógł podejmować samodzielne decyzje, które nie powinny jednak wykraczać poza zakres działalności przedsiębiorcy.

Z powyższego wynika, że cechą oddziału jest prowadzenie działalności gospodarczej (o wyżej wskazanych cechach), przez przedsiębiorcę.

Cecha ta odróżnia oddział od przedstawicielstwa przedsiębiorcy. Przedstawicielstwo, stosownie do art. 22 ustawy o zasadach uczestnictwa, jest prowadzeniem działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy. Nie jest zatem dopuszczalne prowadzenie działalności gospodarczej (w tym przeważającej działalności gospodarczej) przedsiębiorcy w formie przedstawicielstwa.

Utworzenie oddziału w innym kraju - obowiązki rejestracyjne

Stosownie do pytania użytkownika serwisu, analizowany jest przykład utworzenia oddziału przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą. Tym samym, rejestrem właściwym do ujawnienia adresu oddziału, będzie Centralna Ewidencja Działalności Gospodarczej.

Stosownie do wzoru wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej, jako „ CEiDG” ) wydanego przez Ministra Rozwoju na postawie art. 3 ust. 2 ustawy dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1291 z późn. zm.), dalej jako „ustawa o CEiDG”, przedsiębiorca w pkt 11 wniosku, jest zobowiązany do wskazania wszystkich pozostałych adresów prowadzenia działalności (do których przedsiębiorąca posiada tytuł prawny – np. umowę najmu). Takim adresem może być biuro, sklep, punkt przyjmowania usług, magazyn, plac, itp.

Ponadto należy wskazać rodzaje działalności gospodarczej wykonywanej w oddziale (należy podać kody PKD określające czynności wykonywane w oddziale). Ponadto, jeżeli oddział został zgłoszony do Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (np. jako pracodawca), należy wskazać numer identyfikacyjny REGON.

Porada została przygotowana przez prawników Kancelarii Gessel, Koziorowski Sp. k.

Podstawa prawna (stan na dzień 03.12.2020 r.):

Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tj. – Dz. U. z 2020 r., poz. 1252),
Ustawa dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. – Dz. U. z 2020 r., poz. 1740)
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (tj. – Dz.U. z 2019 r., poz. 1292, z póź. zm),
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1291 z późn. zm.).

Chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat?

Pokaż materiały

Spółka osobowa a spółka kapitałowa

Spółki osobowe oraz spółki kapitałowe stanowią spółki handlowe, które zostały uregulowane przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 roku kodeks spółek handlowych (dalej jako: „k.s.h.”), która reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych.

Zawierając umowę spółki handlowej jej wspólnicy (bądź akcjonariusze) zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.

Pobierz poradnik