Jaką umowę wybrać z myślą o emeryturze w przyszłości?

Planowanie przyszłej emerytury wymaga świadomego wyboru formy zatrudnienia. Różne umowy mają odmienny wpływ na wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych. Poniżej omówimy najważniejsze z nich: umowę o pracę, umowę zlecenie i umowę o dzieło.

 

Umowa o pracę a emerytura

Umowa o pracę to najkorzystniejsza forma zatrudnienia pod względem przyszłych świadczeń emerytalnych. Należy podkreślić, że pracodawca jest zobowiązany do opłacania pełnych składek na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe). Natomiast pracownik ma zapewnione świadczenia zdrowotne i prawo do zasiłku chorobowego.

Okres pracy w oparciu o umowę o pracę wlicza się do stażu pracy, co może wpłynąć na prawo do emerytury pomostowej lub wcześniejszej emerytury w niektórych zawodach. Składki odprowadzane są od całości wynagrodzenia brutto, co ma pozytywny wpływ na wysokość przyszłej emerytury.

 

Wady i zalety umowy o pracę

Do podstawowych zalet umowy o pracę można zaliczyć:

• Stabilność zatrudnienia – Pracownik ma pewność zatrudnienia i nie może zostać zwolniony bez uzasadnionej przyczyny.
• Prawo do urlopu – Pracownikowi przysługuje płatny urlop wypoczynkowy (minimum 20 lub 26 dni rocznie, w zależności od stażu pracy).
• Świadczenia socjalne – Pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, macierzyńskiego oraz innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego.
• Prawo do emerytury – Pracodawca opłaca składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, co zapewnia świadczenia w przyszłości.
• Ochrona przed zwolnieniem – Pracownik ma prawo do okresu wypowiedzenia, a w niektórych przypadkach szczególną ochronę przed zwolnieniem (np. kobiety w ciąży).
• Normy czasu pracy – Maksymalny czas pracy jest regulowany (zazwyczaj 40 godzin tygodniowo), co zapobiega nadmiernemu eksploatowaniu pracownika.
• Dodatek za nadgodziny – Praca poza ustalonym czasem pracy często wiąże się z dodatkowymi wynagrodzeniami.

Umowa o pracę jest korzystnym rozwiązaniem, niemniej ma też pewne wady. Można do nich zaliczyć:

• Większe obciążenia podatkowe i składkowe – Zarobki netto są niższe niż w przypadku umowy cywilnoprawnej ze względu na wysokie składki na ZUS i podatki.
• Mniejsza elastyczność – Pracownik musi pracować w określonych godzinach i często w konkretnym miejscu, co może ograniczać jego swobodę.
• Trudniejsza rezygnacja – Pracownik musi przestrzegać okresu wypowiedzenia, który może wynosić od 2 tygodni do 3 miesięcy.
• Mniejsze wynagrodzenie netto – W porównaniu do umów B2B (firma-firma) lub umów cywilnoprawnych, pracownik otrzymuje niższą kwotę „na rękę” przy tej samej wartości brutto.
• Formalności i biurokracja – Pracodawca musi prowadzić ewidencję czasu pracy, przestrzegać przepisów dotyczących BHP, badań lekarskich itp.
• Ograniczone możliwości dorabiania – W niektórych przypadkach pracownik nie może podejmować dodatkowej pracy u konkurencji bez zgody pracodawcy (klauzula konkurencyjna).

 

Umowa zlecenia

Kolejną umową jest umowa zlecenia, którą zaliczamy do umów cywilnoprawnych. Umowa zlecenia jest formą zatrudnienia stosowaną głównie w przypadkach elastycznych warunków pracy. Składki emerytalne i rentowe są obowiązkowe tylko wtedy, gdy jest to jedyne źródło dochodu. W przypadku studentów do 26. roku życia składki nie są odprowadzane, co może skutkować brakiem odprowadzanych środków na przyszłą emeryturę. Umowa zlecenie nie gwarantuje minimalnego wynagrodzenia, co może wpłynąć na niską podstawę składek emerytalnych.

 

Wady i zalety umowy zlecenia

Do zalet umowy zlecenia z pewnością można zaliczyć większą elastyczność w zakresie godzin pracy. Nadto, pracodawca ponosi niższe koszty utrzymania zleceniobiorcy w porównaniu do umowy o pracę. Dodatkowo na umowie zlecenia zleceniobiorca ma możliwość współpracy z wieloma podmiotami.

Do wad można zaliczyć:

• Brak gwarancji ciągłości zatrudnienia
• Obowiązkowe składki ZUS (chyba że osoba ma inne tytuły ubezpieczenia, np. studenci do 26. roku życia nie płacą składek).
• Niższe świadczenia emerytalne w przyszłości niż w przypadku umowy o pracę.

 

Umowa o dzieło

Kolejną umową cywilnoprawną jest umowa o dzieło. Niemniej, pod kątem przyszłej emerytury jest to najmniej korzystne rozwiązanie. Pracownik na umowie o dzieło nie podlega obowiązkowym składkom na ubezpieczenia społeczne (chyba że zawarta z własnym pracodawcą, ale to rzadki przypadek). W konsekwencji, brak odprowadzania składek oznacza, że okres pracy na umowie o dzieło nie liczy się do stażu pracy i nie wpływa na wysokość świadczeń emerytalnych. Brak zabezpieczenia w razie choroby czy wypadku, co również wpływa na stabilność finansową w przyszłości.

 

Wady i zalety umowy o dzieło

Zalety umowy o dzieło są następujące:

• Największa elastyczność w zakresie wykonywania pracy.
• Brak obowiązkowych składek ZUS (co oznacza wyższą pensję netto).
• Opodatkowanie może być korzystniejsze, np. przy wysokich kosztach uzyskania przychodu.

Do wad można zaliczyć:

• Brak składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne.
• Brak zabezpieczenia socjalnego (brak prawa do zasiłku chorobowego, rentowego, czy emerytalnego).
• Niestabilność dochodów

 

Kontrakt B2B (działalność gospodarcza)

Kolejną możliwością jest prowadzenie własnej działalności gospodarczej, która daje dużą swobodę, ale wymaga samodzielnego zabezpieczenia emerytalnego. Przedsiębiorca samodzielnie opłaca składki ZUS, w tym składkę emerytalną. Można korzystać z preferencyjnych składek ZUS przez pierwsze 24 miesiące działalności, ale niższe składki oznaczają niższą przyszłą emeryturę. Możliwość odkładania dodatkowych środków na Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) i Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), aby zwiększyć wysokość przyszłych świadczeń.

 

Wady i zalety własnej działalności gospodarczej

Zalety prowadzenia działalności gospodarczej są następujące:

• Większe zarobki netto – Możliwość optymalizacji podatkowej i odliczania kosztów prowadzenia firmy sprawia, że zarobki mogą być wyższe niż na umowie o pracę.
• Elastyczność – Przedsiębiorca sam decyduje o godzinach pracy, miejscu wykonywania działalności i klientach.
• Możliwość rozwoju – Brak ograniczeń dotyczących stanowiska czy awansu; rozwój biznesu zależy od własnych działań.
• Samodzielność – Nie ma przełożonych ani obowiązku pracy według narzuconego harmonogramu.
• Odliczenia podatkowe – Możliwość wliczania w koszty firmy wydatków takich jak paliwo, sprzęt, usługi doradcze czy szkolenia, co obniża podatek dochodowy.
• Możliwość wyboru formy opodatkowania – Przedsiębiorca może zdecydować się na ryczałt, podatek liniowy lub zasady ogólne, w zależności od tego, co jest bardziej korzystne.
• Brak górnego limitu dochodów – Własna działalność pozwala osiągać teoretycznie nieograniczone dochody w zależności od skali biznesu.

Do wad prowadzenia działalności gospodarczej można zaliczyć:

• Brak stabilności finansowej – Dochody mogą być nieregularne i zależą od klientów oraz rynku.
• Wysokie składki na ZUS – Po okresie preferencyjnym przedsiębiorca musi płacić pełne składki ZUS, niezależnie od wysokości zarobków (około 1 500 zł miesięcznie w 2024 roku).
• Brak płatnego urlopu i chorobowego – Przedsiębiorca sam musi zadbać o oszczędności na czas odpoczynku lub choroby.
• Formalności i biurokracja – Prowadzenie księgowości, wystawianie faktur, składanie deklaracji podatkowych itp. mogą być czasochłonne i wymagają wiedzy lub zatrudnienia księgowego.
• Odpowiedzialność majątkowa – W przypadku problemów finansowych przedsiębiorca odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem.
• Trudności w uzyskaniu kredytu – Banki często wymagają długiej historii działalności, co może utrudnić uzyskanie kredytu hipotecznego czy inwestycyjnego.
• Konkurencja i presja rynku – Przedsiębiorca musi aktywnie zdobywać klientów i dbać o rozwój firmy, co może być stresujące.

 

Dodatkowe formy oszczędzania na emeryturę

Niezależnie od wybranej umowy, warto samodzielnie odkładać na emeryturę. Oto kilka rozwiązań:

• Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) – dodatkowy program oszczędzania, do którego dopłaca zarówno pracodawca, jak i państwo.
• Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) – dobrowolna forma oszczędzania z korzyściami podatkowymi.
• Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) – umożliwia odliczenie wpłat od podstawy opodatkowania.
• Inwestowanie w nieruchomości – zakup mieszkania na wynajem może stanowić dodatkowe źródło dochodu po zakończeniu kariery zawodowej.
• Fundusze inwestycyjne i giełda – długoterminowe inwestowanie może przynieść wyższe zyski niż tradycyjne oszczędzanie.
• Polisy inwestycyjne i ubezpieczeniowe – połączenie ubezpieczenia życiowego z oszczędzaniem.

Wybór formy zatrudnienia ma ogromny wpływ na wysokość przyszłej emerytury. Osoby zatrudnione na umowie o pracę mogą liczyć na stabilne świadczenia, podczas gdy inne formy wymagają świadomego planowania finansowego. Warto rozważyć dodatkowe sposoby oszczędzania na przyszłość, aby zapewnić sobie bezpieczną emeryturę.

 

Podstawa prawna:

1)      Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 z późn. zm.).

2)      Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 z późn. zm.).